|
[[پرونده:Viyar temple.jpg|بندانگشتی||400px|نقش اژدهای سنگی در داش‌کسن]]
'''معبد داش کسن''' یا '''معبد اژدها''' بنایی صخره‌ای است که در حاشیه روستای [[ویر]] در حدود ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر تاریخی [[سلطانیه]] (در [[استان زنجان)]] واقع شده‌است. معبد سنگی داش کسن مربوط به دورۀ [[ایلخانان|ایلخانیان]] است. در این بنا دو نقش برجستۀ اژدها و چند محراب اسلامی در دو سمت آن و به قرینه یکدیگر حجاری شده‌است. این نقش‌برجسته‌ها از معدود نقوش [[اژدها]] در ایران هستند و تأثیر فرهنگ شرق دور ([[مغولستان]] و [[چین]]) را در عصر ایلخانان نشان می‌دهند. برخی قدمت این معبد را به قبل از اسلام رسانده‌اند و معتقدند که در زمان ایلخانان نقوشی از جمله اژدها بر آن افزوده شده‌است{{مدرک}}.
شکل‌گیری این معبد پس از مرگ [[ارغونشاه]]، با پشتکار [[الجای خاتون]]، خواهر [[محمد خدابنده الجایتو|سلطان محمد خدابنده]] آغاز شد، ولی به پایان نرسید . آثار به جای مانده در محل این احتمال را قوت می‌بخشد که ایلخان مغول [[ارغون]] پیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت این معبد نموده‌باشد. ▼معبد سنگی داش کسن در ایران بی‌نظیر است. معبدی است با طرح اژدها که وقتی گردشگران آن را می‌بینند تصور می‌کنند با معبدی چینی روبرو هستند (چین ایران). اما این اثر تاریخی یادگاری از دوره ایلخانیان است. بنایی صخره‌ای در زنجان. این بنا به دو نقش برجسته اژدها و چند محراب اسلامی در دو سمت آن و به قرینه یکدیگر مزین است. نمونه‌های مشابه نقش‌های اژدهای آن در جای دیگری از ایران دیده نمی‌شود. طبق نظر برخی باستان‌شناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام می‌رسد که در زمان ایلخانان نقوشی از جمله اژدها بر آن افزوده شده‌است{{مدرک}}.
در حال حاضر آثار زیادی از شکل نخست این معبد باقی نمانده و تنها سنگ‌های بزرگ و پراکنده در گوشه کنار معبد دیده می‌شود. و بسیاری از سنگ ها در اتاقک هایاتاقک‌های شیشه ای مسقف در معرض بازدیددید کنندهبازدیدکنندگان گانقرار میداده باشدشده‌است. محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی ۱۰۰ متر در ۵۰ متر است که یک قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده‌است . معبد در دامنه تپه‌ای قرار داشته و مشرف به دشت‌های وسیع و زیبایی است. ▼▲شکل‌گیری این معبد پس از مرگ [[ارغونشاه]]، با پشتکار [[الجای خاتون]]، خواهر [[محمد خدابنده الجایتو|سلطان محمد خدابنده]] آغاز شد، ولی به پایان نرسید.
== وجه تسمیه ==
از نظر نقشه و نقوش تزیینی یکی از باارزش‌ترین نمونه‌های معماری صخره‌ای در تاریخ معماری ایران به‌شمار می‌رود. در این معبد نقوشی از هنر چینی به کار رفته‌است. نقش‌های اژدها به طول ۵ متر و عرض ۱٫۵ متر بزرگ‌ترین نقوش تزیینی این معبد است. دیگر نقوش تزینی این معبد، طاقچه‌های فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژدها کنده شده‌اند. این طاقچه‌ها [[مُقَرنَس|مُقَرنَس های]] زیبایی دارد. همچنین نقوش [[اسلیمی]] که ماهرانه تراشیده شده‌اند با طرح‌های متنوع در آن دیده می‌شود. در ساخت این معبد تقارن طولی در نظر بوده و این تقارن در کلیه بخش‌های معبد به چشم می‌خورد.
داش‌کسن در [[ترکی آذربایجانی|زبان ترکی]] به معنای سنگ شکسته است. همچین گاه این اثر با نام معبد اژدها شناخته می‌شود.
== موقعیت ==
معبد تاریخی داش کسنداش‌کسن از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی [[آرامگاه سلطان محمد خدابنده]] اشراف دارد. این معبد در کنار شهر قدیم سلطانیه باو [[گنبد رفیع آن،سلطانیه]]، [[آرامگاه چلبی اوغلوچلبی‌اوغلو]] و [[آرامگاه ملاحسن کاشی،کاشی]] درقرار مجموعدارد و بخشی از محور فرهنگی تاریخی سلطانیه را تشکیل می‌دهد.
راه رسیدن به معبد در سال ۱۳۸۹ زیرسازی شده و تادر خودسال معبد۱۳۹۸ راهیآسفالت خاکی اما صاف و ماشین رو استشده‌است. درسالتابلوهای 1398 جاده آسفالت گردیده.راهنما در طیطول مسیر تابلوها نشان دهنده راه هستند و نیز امکانات رفاهی برای گذراندن شب نیز کمدر وسایت بیشتاریخی فراهموجود شده‌استدارد. در کنار معبد یک [[کانکس]] کوچک و نمازخانه نیز وجود دارد که نگهبان معبدسایت در آن زندگی می‌کند.
== نقش اژدها و مقرنس‌کاری ==
این معبد در میان گردشگران به «معبد اژدها» هم مشهور است.
نقش‌های اژدها به طول ۵ متر و عرض ۱٫۵ متر بزرگ‌ترین نقوش تزیینی این معبد است. همچنین بر روی طاقچه‌های معبد، [[مقرنس|مقرنس‌کاری‌های]] ظریفی صورت گرفته‌است. نقوش [[اسلیمی]] با طرح‌های متنوع در تزئینات معبد داش‌کسن دیده می‌شود. در ساخت این معبد تقارن طولی در نظر بوده و این تقارن در کلیه بخش‌های معبد به چشم می‌خورد.
▲در حال حاضر آثار زیادی از شکل نخست این معبد باقی نمانده و تنها سنگ‌های بزرگ و پراکنده در گوشه کنار معبد دیده می‌شود.و بسیاری از سنگ ها در اتاقک های شیشه ای مسقف در معرض بازدید کننده گان می باشد. محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی ۱۰۰ متر در ۵۰ متر است که یک قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده‌است. معبد در دامنه تپه‌ای قرار داشته و مشرف به دشت‌های وسیع و زیبایی است.
مجموعه تاریخی داش کسن مرکب از ایوان‌ها، نقوش برجسته و محوطه‌های باستانی است که در جهات مختلف به ویژه نقش حجاری شده اژدها، منحصر به فرد و قابل توجه است. آثار به جای مانده در محل این احتمال را قوت می‌بخشد که ایلخان مغول "ارغون" پیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت این معبد نموده‌است. تأثیر متقابل ایران و چین در این مکان مشهود است و تلفیق طرح‌های اسلیمی و نقش اژدها این موضوع را متذکر می‌شود.
{{استان زنجان}}
[[رده:غارهای ایران]]
[[رده:نیایشگاه‌ها در ایران]]
[[رده:نقش‌برجسته‌های سنگی در ایران]]
[[رده:آثار درباره اژدهایان]]
[[رده:آثار دوره ایلخانیان در سلطانیه]]
| 