اریحا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَریحا''' یا '''جریکو''' (در [[عربی]]: أریحا، در [[عبری]]: יְרִיחוֹ انگلیسی Jericho) نام شهری واقع در [[کرانه باختری رود اردن|کرانهٔ باختری رود اردن]] در [[مناطق خودگردان فلسطین]]است.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=اریحا&SSOReturnPage=Check&Rand=0 : اریحا<!-- عنوان تصحیح‌شده توسط ربات -->]</ref>

نام اریحا بیش از ۷۰ بار در ''[[عهد عتیق]]'' ذکر شده‌است. در [[کتاب مقدس عبری|کتاب مقدس]] تثنیه (34. 3) اریحا به عنوان «شهر درختهای خرماخرماها» (עִיר הַתְּמָרִים) توصیف شده‌است.<ref>{{bibleverse||Deuteronomy|34:3|NKJV}}</ref>{{سخ}}

بررسی‌های [[باستان‌شناسی]] نشان داده شده‌است که قدمت این شهر به حدود ۹۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد و به احتمال زیاد نخستین سکونت‌گاه شهری تاریخ بوده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب | نشانی=https://www.worldcat.org/oclc/31291112 | عنوان=A history of architecture: settings and rituals | ناشر=Oxford University Press | تاریخ=1995 | شابک=9780195083781 | صفحه=46}}</ref> جریکواریحا در واقع مجموعهٔ بیش از بیست شهر جریکواریحا است که هر کدام روی خرابه‌های پیشینیان خود ساخته شده‌اند<ref name=":0" /> و نخستین آن‌ها در دوران [[نوسنگی پیش‌ازسفال]] الف ایجاد شده‌است.<ref>{{cite book |last=Mithen |first=Steven |title=After the ice: a global human history, 20,000-5000 BC |year=2006 |publisher=Harvard University Press |location=Cambridge, Mass. |isbn=0-674-01999-7 |page=57 |edition=1st Harvard University Press pbk.}}</ref>

ریشه نام عبری {{transl|he|''Yeriẖo''}}یریحو را از واژه [[زبان کنعانی|کنعانی]] رئاحرئاخ (רוּחַ) به معنای نسیم و بوی خوش) دانسته‌اند، ولی نظریه دیگری نیز وجود دارد که آن را ناشی از واژه کنعانی یاریاهیاریخ (ירח) به معنای ماه یا الهه ماه) می‌داند که این شهر در آغاز مرکز پرستش آن بوده‌است.<ref>{{cite web|url=http://www.htmlbible.com/sacrednamebiblecom/kjvstrongs/STRHEB34.htm |title=Strong's Bible Dictionary |publisher=Htmlbible.com |date= |accessdate=31 March 2011}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://faculty.gordon.edu/hu/bi/Ted_Hildebrandt/OTeSources/01-Genesis/Text/Articles-Books/Waltke_CreationIV_BSac.pdf|title=Bibliotheca Sacra 132|year=1975|pages=327–42}}</ref>

[[پرونده:Ziko.jpg|280px|بندانگشتی|بازمانده برج و دیوار اریحا ]]

چگونگی به وجود آمدن جریکواریحا بر کرانه غربی [[رود اردن]] معلوم نیست.<ref name=":0" />

در نزدیکی شهر جریکواریحا منبع آب پایداری به نام «چشمه الیسع» {{به عربی| [[مخيم عين سلطان]]}} وجود دارد که ارزش آن در میانه بیابان دریای مرده در گذر هزاره‌ها واضح است.<ref name=":0" />

این سکونت‌گاه برای بیش از هزار سال با دیواری قطور با[[سنگ‌چینی سیکلوپی]] ([[:en:Cyclopean masonry|en]]) (معروف به [[دیوار جریکو]]) محصور بوده که از ساکنان آن، دارایی‌هایشان، و چشمهٔ آب محافظت می‌کرده‌است.

دیوار جریکواریحا قدیمی‌ترین [[دیوار تدافعی]] در جهان است که توسط باستان‌شناسان کشف شده است.<ref>''Ancient Jericho: Tell es-Sultan.'' 2012 application for nomination as a World Heritage Site, in UNESCO's "Tentative Lists" [http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5704/]</ref>

یک برج دیده‌بانی سنگی سترگ که در درون این دیوار ساخته شده بود بر این دیوار مشرف بود و بر آن نظارت می‌کرد. پلکانی سنگی در داخل این برج تعبیه شده بود که به سربازان اجازه صعود به برج را بدهد.<ref name=":0" />

در حدود {{میلادی|۶۵۰۰|||قم}} سرانجام دیوار جریکواریحا که بین [[عشایر|کوچ‌نشینان]] شرقی و دشت‌های حاصل‌خیز فلسطین قرار داشت فرو ریخت.<ref name=":0" />

به خاطر کمبود سنگ و نیاز به آن برای ساخت بناهای دفاعی، در این دوران خانه‌ها با استفاده از خاک ساخته می‌شد. خاک مزایا و معایب خود را داشت. کار با گل و خانه‌سازی از آن آسانتر از کار با سنگ است و به مهارت چندانی نیاز ندارد. در عوض باید تمهیداتی در مورد [[زهکشی|محافظت در برابر رطوبت]] و [[ایستایی]] آن اندیشیده شود. همچنین سطحسطوح محقرنازیبای گلگلی نیاز به [[دکور|تزئینات]] و دکور را به وجود آورد. یک ابداع زیرکانه در میان ساکنان این شهر استفاده از لعابیلعاب بودبود، که هم سطح گل را در برابر آب مقاوم می‌کرد و هم آن را زیباتر می‌ساخت.<ref name=":0" />

خشت‌های گلی جریکواریحا با دست ساخته می‌شدندشده و در آفتاب خشک می‌گردیدندمی‌شدند.<ref name=":k48">{{یادکرد کتاب | نشانی=https://www.worldcat.org/oclc/31291112 | عنوان=A history of architecture: settings and rituals | ناشر=Oxford University Press | تاریخ=1995 | شابک=9780195083781 | صفحه=46}}</ref>

== جریکواریحا پس از عصر نوسنگی ==