حسن مستوفی‌الممالک: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mehrdad2021 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
درخواست مدرک |
||
خط ۶۰:
|blank1 = دستاورد
|data1 = ایجاد تشکیلات نوین دادگستری، الغاء [[کاپیتولاسیون]] و مقدمات احداث [[راه‌آهن سرتاسری ایران]]
}}{{بهبود منبع|تاریخ=فوریه ۲۰۱۹}}{{جنبش مشروطه}}
'''میرزا حسن مستوفی‌الممالک''' (۱۳ مهر ۱۲۵۴ برابر ۵ رمضان ۱۲۹۲ ه. ق<ref>[[تاریخ بیست ساله ایران]]. [[حسین مکی]]. نشر ناشر. ۱۳۶۳ تهران</ref> [[آشتیان]] – ۶ شهریور ۱۳۱۱ [[تهران]])، معروف به «آقا»، دولتمرد ایرانی و پنج دوره [[فهرست نخست‌وزیران ایران پس از مشروطه|نخست‌وزیر ایران]] (رئیس‌الوزراء) در دورهٔ [[قاجار]] و یک دوره نخست‌وزیر ایران در زمان سلطنت [[رضاشاه]] بود (جمعاً شش دوره). مستوفی الممالک، از معدود رجال قاجاری بود که نزد [[رضاشاه]] احترام داشت.<ref>[http://www.bbc.com/persian/iran/2013/11/131108_l45_mousavi_karoubi_1000_days_arrest خانه‌هایی که زندان شد؛ حصر خانگی در ایران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
سطر ۷۸ ⟵ ۷۷:
|زبان=فارسی}}</ref> مستوفی در هنگام درگذشت میرزا یوسف (۱۱ رجب سال ۱۳۰۳ قمری مصادف با ۲۶ فروردین ماه سال ۱۲۶۵ شمسی) بیش از دوازده سال نداشت، ولی شاه به احترام پدرش او را «آقا» خطاب می‌کرد.<ref>معیری، دوستعلی ص. ۱۱۷</ref> او در سال ۱۳۱۸ (مصادف با ۱۲۸۰ [[هجری خورشیدی]]) به [[اروپا]] رفت. این سفر هفت سال به طول انجامید.<ref>معیری، دوستعلی ص. ۱۲۱</ref>
پس از پیروزی [[انقلاب مشروطه]] به دعوت [[میرزا علی اصغرخان امین السلطان]] به [[ایران]] بازگشت و جمعیتی به نام [[مجمع انسانیت]] تشکیل داد و به همراه [[محمد مصدق]] به فعالیت سیاسی پرداخت.<ref name="iichs"/> در همین زمان به وزارت جنگ نیز منصوب شد و پس از قتل اتابک در چند [[کابینه]] دیگر نیز این سمت را حفظ کرد. در چهاردهم بهمن ۱۲۸۶ (اول محرم ۱۳۲۶) به نمایندگی تهران در مجلس شورای ملی برگزیده<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-227-مذاکرات-روز-سه-شنبه-غره-محرمالحرام-1326-دارالشوراى-ملى|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۲۷ دارالشورای ملی اول محرم ۱۳۲۶}}</ref> و دوازده روز بعد وارد مجلس شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-232-مذاکرات-روز-یکشنبه-13-محرمالحرام-1326-دارالشورای-ملی|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۳۲ دارالشورای ملی سیزدهم محرم ۱۳۲۶}}</ref> در هفدهم اردیبهشت ۱۲۸۷ محمدعلی شاه او را به وزارت جنگ منصوب و به مجلس معرفی کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-268-مذاکرات-روز-پنجشنبه-ششم-شهر-ربیعالثانى-1326-13960424|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۶۸ دارالشورای ملی ششم ربیع الثانی ۱۳۲۶}}</ref> پانزده روز پیش از به توپ بستن [[مجلس شورای ملی]] از وزارت جنگ استعفا داد. مدتی مجدداً وزیر جنگ و مدتی وزیر دربار [[احمدشاه]] بود. در سال ۱۲۸۸ [[هجری خورشیدی]] در نخستین کابینه [[محمدولی تنکابنی|محمد ولی خان تنکابنی]] به وزارت مالیه منصوب شد.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۰}}
مستوفی‌الممالک نخستین بار در تیر ۱۲۸۹ فرمان نخست‌وزیری دریافت کرد و در سوم ا[[مرداد]] دولت خود را به مجلس معرفی کرد و تا دی ماه همان سال سه کابینه تشکیل داد.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۰}} با ورود [[ابوالقاسم ناصرالملک|ناصرالملک]]
پنجمین و آخرین دوره نخست‌وزیری او در دوران قاجاریه، از ۲۵ بهمن ۱۳۰۱، در حدود دو سال بعد از [[کودتای ۱۲۹۹]] آغاز شد. [[رضاخان]] که در کابینه‌های بعد از کودتا وزیر جنگ بود در دولت مستوفی‌الممالک نیز همین سمت را داشت. با قدرت یافتن رضاخان که خود داوطلب مقام نخست‌وزیری بود، مستوفی‌الممالک در [[خرداد]] ۱۳۰۲ [[استیضاح]] [[مدرس]] را از وزیر خارجه ([[محمدعلی فروغی]]) بهانه کرد و استعفا داد. بخشی از سخنرانی او در پاسخ مدرس مشهور است:
سطر ۸۸ ⟵ ۸۷:
{{پایان گفتاورد بزرگ}}
مستوفی در انتخابات مجلس ششم نماینده مجلس شد ولی با شروع جریان [[تغییر سلطنت قاجار]] در مجلس حضور نیافت. [[رضاشاه]] کمی بعد از تاجگذاری در [[اردیبهشت]] ۱۳۰۵ مستوفی‌الممالک را به نخست‌وزیری انتخاب کرد. مستوفی‌الممالک روز ۲۲ خرداد ۱۳۰۵ اعضای کابینه خود را به رضاشاه معرفی کرد.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۰}}
ششمین و آخرین دوره نخست‌وزیری مستوفی‌الممالک قریب یک سال به طول انجامید. ایجاد تشکیلات نوین دادگستری (با کمک علی اکبر داور وزیر عدلیه)، الغای [[کاپیتولاسیون]] (قضاوت کنسولی و امتیازات اتباع خارجه در ایران) و مقدمات احداث [[راه‌آهن سرتاسری ایران]] (از محل وجوه عایدات قند و شکر) در دوران زمامداری او انجام گرفت. سرانجام پس از یک سال جنگ داشتن با نمایندگان دوره ششم مجلس شورای ملی، استعفای خود را به شاه تقدیم و به حیات سیاسی خود برای همیشه خاتمه داد.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۰}}
مستوفی به شکار علاقه بسیار داشت و بخش زیادی از ثروت موروثی خود را در این راه خرج کرد. بخش دیگر ثروت وی خرج سفر هفت ساله‌اش به اروپا شد.<ref>معیری، دوستعلی، ص ۱۲۲</ref> مستوفی بخش بزرگی از املاک پدری خود را [[وقف]] کرد و از جمله باغ‌هایی را در [[ونک]] برای احداث [[دانشگاه]] برای دختران اختصاص داد. «مدرسه عالی دختران» که بعدها [[دانشگاه الزهرا]] نام گرفت، در این زمین‌ها ساخته شد.<ref>{{یادکرد وب
| |||