باباطاهر: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام اصلی = باباطاهر عریان<ref name=loghatnaameh>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-ba7fb2d00328490e96587ae64b139b2d-fa.html |عنوان = باباطاهر |ناشر = [[لغت‌نامه دهخدا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱ نوامبر ۲۰۱۴ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141101142044/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-ba7fb2d00328490e96587ae64b139b2d-fa.html |archivedate = ۱ نوامبر ۲۰۱۴ |dead-url = yes }}</ref><ref name=britannica>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.britannica.com/EBchecked/topic/47335/Baba-Taher-Oryan |عنوان =Bābā Ṭāher ʿOryān | ناشر = [[دانشنامه بریتانیکا|Encyclopædia Britannica]]|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۳۱ اکتبر ۲۰۱۴}}</ref>

|محل تولد = [[استان لرستان|لرستان]] یا [[همدان]]<ref name=britannica />

|محل‌مرگ =[[همدان]]<ref name=loghatnaameh /><nowiki> یا [[خرم‌آباد]]</nowiki><ref name=loghatnaameh />

|محل‌زندگی =[[همدان]]<ref name=loghatnaameh />

|مدفن =[[همدان]]<ref name=loghatnaameh /> یا [[خرم‌آباد]]<ref name=lorestanichto>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://lorestan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1631&articleType=ArticleView&articleId=266 |عنوان = مقبره باباطاهر، خرم‌آباد |ناشر = وبگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۴ نوامبر ۲۰۱۴ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130322165201/http://lorestan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1631&articleType=ArticleView&articleId=266 |archivedate = ۲۲ مارس ۲۰۱۳ |dead-url = yes }}</ref>

'''باباطاهر''' یا '''باباطاهر عریان'''،<ref name=loghatnaameh /><ref name=britannica /> [[عارف]]، [[شاعر]] [[ایرانی‌ها|ایرانی‌تبار]] کردزبان (لکی) و [[دوبیتی]] سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری ([[سده ۱۱ (میلادی)|سده ۱۱م]]) [[ایران]] و در دوران [[طغرل بیک|طغرل بیک سلجوقی]] بوده‌است.<ref name=iranica>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/baba-taher-oryan |عنوان =BĀBĀ ṬĀHER ʿORYĀN | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۳۱ اکتبر ۲۰۱۴}}</ref> [[بابا]] لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و [[عریان]] به دلیل بیان کردن مسائل به صورت بی پرده و عریان بوده استبوده‌است.<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5020 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 10، مدخل باباطاهر، القاب باباطاهر]</ref> باباطاهر عریان همدانی بوده و مسلک درویشی و فروتنی او که شیوهٔ عارفان است سبب شد تا وی گوشه‌گیر گشته و گمنام زیسته و تفصیلی از زندگانی خود باقی نگذارد.<ref>تاریخ ادبیات شفق ص 108 و 109</ref>

{{پایان شعر}}</ref> سال تولدش را به [[حروف ابجد]] گنجانیده که پس از محاسبه توسط [[میرزا مهدی خان کوکب]] به سال ۳۲۶ هجری رسیده‌است. اما [[رشید یاسمی]] با استناد به همان دو بیتی و اشاره به اهمیت عدد ۱۰۰۰ نزد اغلب ملل برآن رفته‌است که مقصود باباطاهر از واژه الف سال ۱۰۰۰م بوده و در نتیجه مقارن سالهای ۳۹۰ و ۳۹۱ (برابر با ۱۰۰۰ میلادی) زاده شده‌است.<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5020 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 10، مدخل باباطاهر، سال تولد باباطاهر]</ref> او پس از ۸۵ سال زندگی، در همدان<ref name=britannica /><ref name=iranica /> وفات یافته‌است.

آرامگاه باباطاهر در [[شمال]] شهر [[همدان]] و در میدانی به نام وی قرار دارد. این آرامگاه در سال ۱۳۴۴ ساخته شده و در سال ۱۳۸۳ بازسازی شده‌است.<ref name=britannica /> بنای مقبره باباطاهر در گذشته چندین بار بازسازی شده‌است. در قرن ششم هجری برجی آجری و هشت ضلعی بوده‌است. در دوران حکومت [[رضاشاه]] [[دودمان پهلوی|پهلوی]] نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده بود. درجریان این بازسازی لوح کاشی فیروزه‌ای رنگی مربوط به سده هفتم هجری به دست آمد که دارای کتیبه‌ای به [[خط کوفی]] برجسته و آیاتی از [[قرآن]] است و هم‌اکنون در [[موزه ایران باستان]] نگهداری می‌شود. احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴ خورشیدی به همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت [[همدان]] و توسط مهندس [[محسن فروغی]] انجام شده‌است. این بنای تاریخی طی شماره ۱۷۸۰ در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۷۶ به ثبت [[فهرست آثار ملی ایران|آثار تاریخی و ملی ایران]] رسیده‌است. در اطراف بنای جدید فضای سبز وسیعی احداث شده‌است.<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5020 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 10، مدخل باباطاهر، آرامگاه باباطاهر]</ref>

آرامگاهی نیز بنام [[آرامگاه باباطاهر (خرم‌آباد)|آرامگاه باباطاهر]] در [[خرم‌آباد]] منسوب به این شاعر است که با شماره ۱۴۴۷۳ در اسفند ۱۳۸۴ ثبت ملی شده استشده‌است.<ref>[http://yaftenews.ir/notes/cultural/1740-1392-06-14-00-28-08.html پایگاه خبری یافته- شماره ثبت مقبره باباطاهر خرم‌آباد اشتباه درج شده‌است!]</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://lorestan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1631&articleType=ArticleView&articleId=266 |عنوان = مقبره باباطاهر، خرم‌آباد |ناشر = وبگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ فروردین ۱۳۹۰ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130322165201/http://lorestan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1631&articleType=ArticleView&articleId=266 |archivedate = ۲۲ مارس ۲۰۱۳ |dead-url = yes }}</ref>

برخی معتقدند [[ترانه]]‌ها یا [[دوبیتی|دو بیتی‌های]] باباطاهر در بحر هزج مسدس محذوف سروده شده‌است.<ref>ادیب طوسی، محمد امین، «فهلویات للی»، نشریهٔ دانشکدهٔ ادبیات تبریز، ۱۳۳۷ ه‍. ش</ref> البته اطلاق عنوان [[فهلویات]] بر این نوع دو بیتی‌ها احتمالاً نشان می‌دهد که آن‌ها در زبان پهلوی و مربوط به گویش ایران میانه آن باشد.<ref name=iranica /><ref name=ToolAutoGenRef1 /> با این حال [[روبن آبراهامیان]] خاورشناس ارمنستانی به این نتیجه رسید که گویش بکار رفته در دوبیتی‌های باباطاهر گرایش نزدیکی با گویش مورد استفاده توسط [[یهودیان]] معاصر همدان دارد.<ref name=iranica /><ref>R. Abrahamian, Dialecte des Israélites de Hamadan et d’Ispahan et dialecte de Baba Tahir, Paris, 193</ref> [[زبان یهودیان همدان|گویش یهودیان همدان]] در شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی طبقه‌بندی شده‌است.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/hamadan-ix</ref> دو [[قطعه]] و چند [[غزل]] و مجموعه کلمات قصار به زبان [[عربی]] از آثار دیگر اوست. کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفاً و [[صوفیان|صوفی]] و الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی است. تعداد دوبیتی‌های وی تا ۳۵۴ دوبیتی برشمرده‌اند. چند نمونه از دوبیتی‌های باباطاهر:<ref>The Lament of Baba Tahir: Being the Rubaiyat of Baba Tahir, Hamadani (Uryan)

Tomb of Baba Taher.jpg|آرامگاه باباطاهر در [[همدان]]، تجدید بنا شده در سال ۱۳۴۴<ref name=britannica />