شهرستان تنکابن: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←دژ تنکا: تکمیل جزئی برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
←دژ تنکا: اصلاح دستور زبان و ترتیب بخشی مطالب به تناسب گذران تاریخ برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
||
خط ۴۱:
در حال حاضر بیشتر اهالی استان مازندران این شهرستان را با نام «شهسوار» می‌شناسند. در دوران پهلوی شهر جدید التأسیس '''شهسوار''' مرکز تنکابن گردید و پس از انقلاب اسلامی شهسوار دوباره به '''تنکابن''' تغییر نام داد. در دوران [[قاجاریه]]، [[خرم‌آباد (تنکابن)|خرم آباد]]<ref>{{پک|علی اصغر یوسفی نیا|۱۳۵۶|ک=لنگا|ص=۲۶}}</ref> مرکزیت منطقه تنکابن و مرکز '''محال ثلاثه''' در عصر حاکمیت خاندان خلعتبری بر این منطقه بوده است. منطقه تنکابن در دوران [[صفویه]] به نام '''فیض''' خوانده می‌شد. در دوران [[زندیان]] و [[افشاریان]] در زمان الحاق تنکابن از رویان به دیلمستان با نام '''دیلم خاصه''' و قبل از الحاق این منطقه از رویان به دیلمستان به نام '''تَنکابن''' شناخته می‌شد. پیشتر از آن نیز این منطقه '''تَنکا''' نام داشت. <ref>{{پک|علی اصغر یوسفی نیا|۱۳۵۶|ک=لنگا|ص=۲۷–۲۶}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ازآستارا تا استرآباد|نام خانوادگی=ستوده|نام=منوچهر|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref><ref name="fnkqj">{{یادکرد وب | عنوان=تنکابن | وبگاه=مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | پیوند=http://lib.eshia.ir/23022/16/6121 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2017-07-07}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= نصری اشرافی |نام=جهانگیر | پیوند نویسنده = |کتاب=واژه‌نامه بزرگ تبری |کوشش= حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی |صفحه =صفحه ٣١ جلد اول |ناشر=اندیشه پرداز و خانه سبز |مکان =تهران |سال =١٣٧٧ |شابک=٠-۵-٩١١٣١-٩٦٤}}</ref>
== خاستگاه نامگذاری ==▼
در زبان [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] پسوند بُن به معنی پایینِ می‌باشد و در اسامی مکان‌های زیادی در شمال کشور وجود دارد. در نتیجه تنکابن به معنی '''پای''' یا '''زیر تنکا''' می‌باشد.<ref>(سفرنامه مازندران واستر آباد، ص132، ظهیر الدین مرعشی)</ref>▼
درمورد [[وجه تسمیه]] تنکابن نظریهٔ دیگری نیز بیان شده، تنکابن یا '''تنک آب''' بن یعنی جائیکه جلگه ساحلی [[دریای کاسپین]] تنک می‌شود. در زبان [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] تنک به معنی اندک و کم است. آن قسمت از ساحل دریا که اندک از بن کوه فاصله دارد به عبارت دیگر آن قسمت از ساحل دریا که با پهنای کمی از بن آب ظاهر شده‌است '''تنک آب بن''' یا تنکابن نامیده شده‌است. البته دلیل دیگری نیز برای فلسفه این نام بیان شه که به علت تابستان‌های شرجی و طاقت فرسا و همچنین زمستان تقریباً سرد منطقه و شرایط کشاورزی در این آب و هوا از واژه تن کاه به معنی کاهنده جسم وتن برای تعبیر سختی از تن کاه بن به تنکابن درآمده‌است.▼
ظاهراً نخستین بار در اواخر قرن نهم، مرعشی در تاریخ [[گیلان]] و [[دیلمستان]] از لفظ تنکابن برای این منطقه نام برده‌است.<ref name=ToolAutoGenRef31>(۱۳۴۷ش، ص ۲۷–۲۸)</ref> احتمالاً این نام از نام «قلعه تُنکا»<ref name=ToolAutoGenRef23>(ظاهراً نزدیک قلعه گردن کنونی رجوع کنید به پاینده، ص ۱۳۵)</ref> ــ که اولیاءاللّه آملی در ۷۶۴ آن را در تاریخ رویان<ref name=ToolAutoGenRef5>(ص ۱۴۷)</ref> ضبط کرده ــ گرفته شده‌است. به نوشته رابینو،<ref name=ToolAutoGenRef6>(ص ۲۳۱، یادداشتها و حواشی)</ref> تنکابن به معنای «پایین تنکا» است.▼
▲=== دژ تنکا ===
'''تَنکا''' شهری بزرگ و دژ مانند با حصار و روئی سخت و محکم در غرب طبرستان در ناحیه رویان بوده است. این شهر پس از کسب رونق و اشتهار، به ویژه در زمان ضعف حکومتگران علوی، مرکزیت سیاسی را که سال‌های طولانی به لنگا اختصاص داشت متعلق به خود کرد. حکام مختلف از دژ تنکا فرامین خود را به نواحی اطراف جاری می‌ساختند. تنکا در سال ۷۸۹ هجری قمری به دلایل نامعلوم منهدم گردید. سالیانی چند پس از نابودی قلعه تَنکا قلعه ای پایین‌تر از خرابه های شهر قدیمی ساخته شد و به «پایین تنکا» یا '''تنکابن''' موسوم گشت. کم کم این نام به تمام سرزمین‌هایی که حکام محلی را تشکیل می‌داد، تعمیم یافت.<ref>{{پک|علی اصغر یوسفی نیا|۱۳۵۶|ک=لنگا|ص=۲۷–۲۶}}</ref>
در زمان الحاق تنکابن از رویان به دیلمستان در دوران حکومت [[افشاریان]] و سپس [[زندیان]]، تنکابن با نام '''دیلم خاصه''' شناخته می‌گردید و سپس در زمان حکومت [[صفویه]] به نام '''فیض''' و نقاط جلگه‌ای تنکابن و پایین دست رودخانه «شهسوار» خوانده می‌شد.
[[خرم‌آباد (تنکابن)|خرم‌آباد]]<ref>{{پک|علی اصغر یوسفی نیا|۱۳۵۶|ک=لنگا|ص=۲۶}}</ref> مرکز منطقه تنکابن و '''محال ثلاثه''' در دوران [[قاجاریه]] در عصر حاکمیت خاندان خلعتبری بر این منطقه بوده است که در دوران پهلوی شهر جدیدالتأسیس '''شهسوار''' مرکز تنکابن گردید.
پس از انقلاب اسلامی نیز شهسوار به '''تنکابن''' تغییر نام داد.
▲=== خاستگاه نامگذاری ===
▲در گذشته ای دور و در طول تاریخ غالب ذکر نام مناطق شمالی ایران، [[آمارد]] بوده است ولی ظاهراً نخستین بار در اواخر قرن نهم، مرعشی در تاریخ [[گیلان]] و [[دیلمستان]] از لفظ تنکابن برای این منطقه نام
▲در زبان [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] پسوند بُن به معنی پایینِ می‌باشد و در اسامی مکان‌های زیادی در شمال کشور وجود دارد. در نتیجه تنکابن به معنی '''پای''' یا '''زیر تنکا''' می‌باشد.<ref>(سفرنامه مازندران واستر آباد، ص132، ظهیر الدین مرعشی)</ref>
▲درمورد [[وجه تسمیه]] تنکابن نظریهٔ دیگری نیز بیان شده، تنکابن یا '''تنک آب''' بن یعنی جائیکه جلگه ساحلی [[دریای کاسپین]] تنک می‌شود. در زبان [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] تنک به معنی اندک و کم است. آن قسمت از ساحل دریا که اندک از بن کوه فاصله دارد به عبارت دیگر آن قسمت از ساحل دریا که با پهنای کمی از بن آب ظاهر
=== شهسوار ===
| |||