ویکی‌پدیا

نیکلای چائوشسکو: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری
خط ۱:
{{Infobox officeholder
| name = نیکلای چائوشسکو
| order = [[General Secretary of the Romanian Communist Party|دبیرکل حزب کمونیست رومانی]] <small>{{سخ}}{{کوچک|(toتا 24۲۴ Julyژوئیه 1965۱۹۶۵ asبه عنوان ''Firstدبیر Secretaryنخست ofحزب theکارگران Romanian Workers' Partyرومانی'') </small>}}
| image = Nicolae Ceausescu.jpg
| caption = پرتره رسمی نیکولای چائوشسکو از ۱۹۶۵
خط ۳۲:
| successor2 = [[ایون ایلیسکو]]
| birth_date = {{تاریخ تولد|۱۹۱۸|۰۱|۲۶}}
| birth_place = [[سکورنیچشت]]، [[شهرستان اولت]]، [[پادشاهی رومانی]]
| death_date = {{تاریخ مرگ و سن|۱۹۸۹|۱۲|۲۵|۱۹۱۸|۰۱|۲۶}}
| death_place = [[ترگوویشته، رومانی]]، [[جمهوری سوسیالیستی رومانی]]
خط ۴۶:
| allegiance = [[پرونده:Flag of Romania (1965-1989).svg|25px]] [[جمهوری سوسیالیستی رومانی]]
| branch = نیروی زمینی رومانی
| serviceyears = ۱۹۴۸–''۱۹۸۹''۱۹۴۸–۱۹۸۹
| rank = [[پرونده:RO-Army-OF7.png|15px]] [[سپهبد]]
}}
خط ۵۲:
[[پرونده:Crop-Nicolae Ceaucescu 1978.jpg|بندانگشتی|نیکولای چائوشسکو در سال ۱۹۷۸]]
 
'''نیکولای چائوشسکوچائوشِسکو''' {{به رومانیایی|Nicolae Ceaușescu}} (زاده {{تاریخ تولد|۱۹۱۸|۰۱|۲۶}} – درگذشته {{تاریخ مرگ|۱۹۸۹|۱۲|۲۵}}) سیاست‌مدار [[کمونیسم|کمونیست]] [[رومانی]]ایی بود. او [[دبیرکل]] [[حزب کمونیست رومانی]] و رهبر کشور [[جمهوری سوسیالیستی رومانی]] از سال ۱۹۶۵ تا هنگام مرگ بود. او دومین و واپسین رئیس دولت و فرمانروای کمونیست رومانی به‌شمار می‌رود.
 
دوران حکومت او در رومانی با [[سرکوب]] و روش‌های خشن[[خشونت]] گره خورده بود و گفته می‌شود رومانی در آن هنگام سرسخت‌ترین حکومت [[استالینیسم|استالینی]] در بلوک [[اتحادبلوک جماهیر شوروی سوسیالیستی|شورویشرق]] را دارا بود. این دوران آمیخته با سیاست‌های [[کیش شخصیت|شخصیت‌پرستانه]]، [[ملی‌گرایی]] و دشمنی با کشورهای خارجی بود که نه تنها قدرت‌های غربی کهبلکه [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی]] را نیز در بر می‌گرفت. دولت او سرانجام در سال ۱۹۸۹ در پی [[انقلاب رومانی]] سقوط کرد و چائوشسکو و همسرش [[النا چائوشسکو]] پس از محاکمه‌ای شتاب‌زده و کوتاه، که به گونهصوزت مستقیم از [[تلویزیون]] نیز پخش می‌شد،می‌شد به [[اعدام]] محکوم شدند. وچند دقیقه بعد، آن دو در برابر جوخه آتش قرار گرفتندگرفته و [[تیرباران]] شدند. کشتن آن‌ها واپسین اعدام در رومانی پیش از ملغی شدنلغو قانون [[اعدام]] در ۷ ژانویه ۱۹۹۰ بود.<ref>{{یادکرد
| کتاب = Capital Punishment: Global Issues and Prospects| نویسنده = Stanislaw Frankowski (۱۹۹۶)| ناشر = Waterside Press| شابک = ۱-۸۷۲۸۷-۰۳۲-۵}}</ref>
 
نیکولای چائوشسکو از ۱۹۶۵ تا روز اعدامش به وسیلهٔ انقلابیون،اعدامش، دبیرکل حزب کمونیست رومانی و در نتیجه بالاترین مقام آن کشور بود. ویاو سمترئیس‌جمهور ریاست جمهوری داشتکشور و در واقع حاکم مادام العمر [[رومانی]] بود. سفر وی در دسامبر ۱۹۸۹ به [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] و دیدار با [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، آخرین سفر رسمی خارجی اشچائوشسکو بود.<ref name="bbc.com">{{یادکرد وب|نویسنده = علی امینی نجفی |نشانی = http://www.bbc.com/persian/world/2009/12/091223_mm_romania_rev |عنوان = جنبش رومانی پس از بیست سال، توطئه یا انقلاب؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۲۳ دسامبر ۲۰۰۹|تاریخ بازدید = ۹ ژانویه ۲۰۱۹}}</ref> وی در آن سفر با [[هاشمی رفسنجانی]] دیدار کرد. او مدت کوتاهی پس از بازگشت به کشورش، همراه با همسرش دستگیر و تیرباران شد.<ref name="bbc.com"/>
 
== آغاز زندگی ==
نیکولای چائوشِسکوچائوشسکو در روز ۲۶ ژانویه ۱۹۱۸ روستای کوچک [[سکورنیچشت]] در [[شهرستان اولت]] در جنوب رومانی بهزاده دنیا آمدشد. وی یکی از نه۹ فرزند یک [[کشاورز]] [[فقر|فقیر]] بود. نیکولای چائوشسکو تا سن ۱۱ سالگی در مدرسه روستای زادگاهش تحصیل نمودکرد. سپس به پایتخت[[بخارست]] رفت و در آنجا دوره [[کفاشی]] دید. ویو در کارگاه کفاشی Alexandru Săndulescu یک کفش که حزب غیرقانونی کمونیست بود کار کرد؛ و اوایل ۱۹۳۲ توسط وی به حزب معرفی شدکرد. اوAlexandru در تاریخ ۶ ژوئن ۱۹۳۶ توسط دادگاه براشوو به تهام یک آشوبگر کمونیست خطرناک، ترویج کننده مواد تبلیغاتی کمونیسم و ضد فاشیسم به دو سال زندان محکوم شد. بعلاوه به دلیل اهانت به دادگاه به شش ماه و یک سال اقامت اجباری در روستای زادگاهش محکوم شد. در بازداشتگاه با رهبران حزب کمونیست آشنا شد و پس از آزادی، پنهانی به عنوانSăndulescu عضو فعال حزبش در بخش جوانان مشغول کار شد. در سال ۱۹۳۹ زمانی که خارج از زندان بود، با [[النا چائوشسکو|اِلِنا]] آشنا شد و در سال ۱۹۴۷ با او ازدواج نمود. با پایان جنگ جهان دوم و برقراری رژیم سوسیالیستی با پشتیبانی اتحاد شوروی، چاوشِسکو به کمیته مرکزی حزب حاکمغیرقانونی راهکمونیست یافتبود و تا پایان عمر عضو پارلمان کشور به‌شمار می‌آمد. هنگامی که [[گئورگی گئورگیو-دژ]]، دبیرکل حزب کمونیست در تاریخاوایل ۱۹ مارس ۱۹۶۵ درگذشت،۱۹۳۲ چائوشسکو رهبری حزب را به دستبه آوردحزب وکمونسیت رفته رفته چندین مقام از جمله ریاست جمهوری، دبیرکلی حزب، نخست‌وزیری و همچنین ریاست نیروهای سه‌گانه کشور را در دست خودمعرفی گرفتکرد.
 
== حزب کمونیست ==
او نخست با فاصله گرفتن از اتحاد شوروی، صنعتی کردن کشور و برقراری رابطه دیپلماتیک با کشورهای غیر کمونیستی، محبوبیتی در غرب به دست آورد. می‌گفت: «هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که آگاهی از راه راستین رسیدن به سعادت اجتماعی در انحصار او است.»▼
چائوشسکو در تاریخ ۶ ژوئن ۱۹۳۶ توسط دادگاه براشوو به تهام یک آشوبگر کمونیست خطرناک، ترویج کننده مواد تبلیغاتی کمونیسم و ضد فاشیسم به دو سال زندان محکوم شد. بعلاوه به دلیل اهانت به دادگاه به شش ماه و یک سال زندگی اجباری در روستای زادگاهش محکوم شد. در بازداشتگاه با رهبران حزب کمونیست آشنا شد و پس از آزادی، پنهانی به عنوان عضو فعال حزبش در بخش جوانان، مشغول به کار شد. در سال ۱۹۳۹ زمانی که خارج از زندان بود با اِلِنا آشنا شد و در سال ۱۹۴۷ با او [[ازدواج]] کرد. با پایان [[جنگ جهانی دوم]] و برپایی رژیم سوسیالیستی با پشتیبانی اتحاد شوروی، چائوشسکو به کمیته مرکزی حزب حاکم راه یافت و تا پایان عمر عضو پارلمان کشور به‌شمار می‌آمد. هنگامی که [[گئورگی گئورگیو-دژ]]، دبیرکل حزب کمونیست در تاریخ ۱۹ مارس ۱۹۶۵ درگذشت چائوشسکو رهبری حزب را به دست آورد و رفته‌رفته چندین مقام از جمله رئیس‌جمهوری، دبیرکلی حزب، نخست‌وزیری، و همچنین ریاست نیروهای سه‌گانه کشور را در دست گرفت.
 
== سیاست خارجی ==
در سال ۱۹۷۱ چائوشسکو از [[کره شمالی]]، [[جمهوری خلق مغولستان|مغولستان]] و [[ویتنام شمالی]] دیدار نمود. پس از آن رفته رفته کیش شخصیت حاکم در آن دو کشور را در رومانی به راه انداخت، خود را رهبر بزرگ و همسرش را مادر ملت خواند و به پشتوانه سازمان جاسوسی‌اش مردم را به ستایش از «کارهای نیک و خردمندانه‌اش» واداشت. ▼
▲او نخست با فاصله گرفتن از اتحاد شوروی، صنعتی کردن کشور و برقراری رابطه دیپلماتیک با کشورهای غیر کمونیستی، محبوبیتی در غرب به دست آورد. می‌گفت: «هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که آگاهی از راه راستین رسیدن به سعادت اجتماعی در انحصار او است.».
برای افزایش جمعیت جلوگیری از بارداری را جرم اعلام کرد (ر.ک. [[دستور ۷۷۰]])، روستاها را ویران ساخت تا به جای آنها کارخانه‌های بزرگ صنعتی بسازد و دولت را در همه شئون خصوصی مردم دخالت داد و حتی تعیین می‌کرد که دمای خانه‌ها در زمستان چه اندازه باشد. مردم رومانی که از خودکامگی به تنگ آمده بودند، بر او شوریدند و جنگ میان سازمان جاسوسی چائوشِسکو و ارتش درگرفت. اما او که خود را در اوج قدرت می‌پنداشت، اداره کشور را به همسرش سپرد و به ایران سفر کرد. پس از بازگشت اما به چنگ شورشگران افتاد (ر.ک. [[انقلاب رومانی]]).▼
 
▲در سال ۱۹۷۱ چائوشسکو از [[کره شمالی]]، [[جمهوری خلق مغولستان|مغولستان]] و [[ویتنام شمالی]] دیدار نمودکرد. پس از آن رفته رفتهرفته‌رفته کیش شخصیت حاکم در آن دو کشور را در رومانی به راه انداخت، خود را رهبر بزرگ و همسرش را مادر ملت خواند و به پشتوانه سازمان جاسوسی‌اش مردم را به ستایش از «کارهای نیک و خردمندانه‌اش» واداشتانداخت.
 
== ویرانی کشور ==
▲چائوشسکو خود را «رهبر بزرگ» و همسرش را «مادر ملت» خواند و به پشتوانه [[سازمان اطلاعاتی]] کشور، مردم را به ستایش از کارهای نیک و خردمندانه‌اش واداشت. برای افزایش جمعیتجمعیت، جلوگیری[[پیشگیری از بارداری]] را جرم[[بزه]] اعلام کرد (ر.ک. [[دستور ۷۷۰]])، روستاها را ویران ساخت تا به جای آنها کارخانه‌های بزرگ صنعتی بسازد و دولت را در همه شئون خصوصی مردم دخالت داد و حتی تعیین می‌کرد که دمای[[دما]]ی خانه‌ها در زمستان چه اندازه باشدباشند. مردم رومانی که از خودکامگی به تنگ آمده بودند، بر او شوریدند و جنگ میان سازمان جاسوسیاطلاعاتی چائوشِسکوچائوشسکو و ارتش رومانی درگرفت. اما او که خود را در اوج قدرت می‌پنداشت، اداره کشور را به همسرش سپرد و به ایران سفر کرد. پس از بازگشت اما به چنگ شورشگرانشورشیان افتاد (ر.ک. [[انقلاب رومانی]]).
 
== اعدام ==
در روز کریسمس ۲۵ دسامبر ۱۹۸۹ چائوشِسکوچائوشسکو به دستور جبهه نجات ملی در دادگاهی که در یک اتاق کوچک تشکیل شد محاکمه شد. وی با اتهاماتی همچون جمع آوری غیرقانونی ثروت و نسل‌کشی مواجه شد و در همان روز، در سن ۷۱ سالگی در جنوب رومانی به همراه همسرش اعدام شد.
 
== پیامدهای اعدام چائوشسکو در ایران ==
در پی اعدام چائوشسکو در روز ۲۵ دسامبر ۱۹۸۹ و تنها چند روز پس از بازگشت از سفرش به ایران و دیدار با مقامات بلندپایه آن هنگام، پس لرزه‌های این اتفاق در ایران جنجال آفرین شدند. در ۵ دی ماه ۱۳۶۸ خورشیدی،۱۳۶۸، ۸۴ تن از نمایندگان [[دوره سوم مجلس شورای اسلامی|مجلس سوم شورای اسلامی]] با پرسش از [[علی‌اکبر ولایتی]]، وزیر امور خارجه آن هنگام، خواهان پاسخگویی او در قبال دعوت از دیکتاتور مخلوع رومانی شدند. این نمایندگاننمایندگان، بیشتر از نیروهای موسومگرایش به[[چپ (گرایش سیاسی)|چپ]] بودند و درخواستشان در آن هنگام باعث واکنش‌ها و مخالفت‌هایی شد.<ref name="tarikhirani">{{یادکرد وب
| نشانی = http://tarikhirani.ir/fa/files/3/bodyView/31/صالح‌آبادی:.گفتند.سؤال.از.ولایتی.تضعیف.هاشمی.است.html
| عنوان = گفتند سؤال از ولایتی تضعیف هاشمی است| ناشر = تاریخ ایرانی| تاریخ بازدید = ۲۱ ژوئن ۲۰۱۶}}</ref> اما نطق‌های جنجالی نمایندگان، باعث شد که علی‌اکبر ولایتی برای پاسخگویی در [[مجلس شورای اسلامی]] حاضر شود و در این خصوصاینباره پاسخ دهد. نطقنطقپ یکی[[صادق از نمایندگان کهخلخالی]] در این رابطه معروف ورابطه، مشهور شد، [[صادق خلخالی]] بودشد. خلخالی در سخنان خود دستگاه دیپلماسی کشور را به محافظه کاری[[محافظه‌کاری]] متهم کرد و علناًآشکارا گفت که مسئولان ما از جهان بی‌خبرند و اتفاقاترویدادهای بین‌المللی را پیگیری نمی‌کنند.<ref name="tarikh">{{یادکرد وب
| نشانی = http://tarikhirani.ir/fa/files/3/bodyView/27/زلزله.در.رومانی،.پس.لرزه.در.ایران.html| عنوان = زلزله در رومانی، پس لرزه در ایران| ناشر = تاریخ ایرانی| تاریخ بازدید = ۲۱ ژوئن ۲۰۱۶}}</ref>
 
در پی اعتراضات بی‌سابقه نسبت به دستگاه سیاست خارجی، [[محمد جمشیدی گوهری]] [[سفیر]] آن هنگام ایران در رومانی در ۵ دی ۱۳۶۸ برکنار شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=خشایار جنیدی|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۸ دی ۱۳۹۸|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50899476|عنوان=سی سال پس از یک اعدام؛ بازخوانی سفر چائوشسکو به ایران}}</ref> در حکم برکناری صادر شده از سوی [[وزارت امور خارجه ایران|وزارت امور خارجه]] آمده بود:
{{نقل قول|چون آقای گوهری، سفیر جمهوری اسلامی ایران در رومانی ارائه گزارش جامعی از اوضاع داخلی رومانی در آستانه سفر چائوشسکو به تهران نداشته‌است، از کار برکنار و وی برای توضیح به تهران فراخوانده می‌شود.<ref name="tarikh"/>}}
 
سطر ۸۲ ⟵ ۸۸:
<gallery>
پرونده:011.Portret Nicolae Ceauescu in 1939.jpg|پرتره (۱۹۳۹)
پرونده:Ceausescu receiving the presidential sceptre 1974.jpg|چائوشسکودر receivingسال the۱۹۷۴ presidentialچائوشسکو sceptre[[عصای fromسلطنتی|عصای]] theریاست‌جمهوری Chairmanرا ofاز theکنگره Greatملی Nationalدریافت Assemblyکرد.
پرونده:IICCR A273 Communist party leaders Gheorgheni.jpg|بازدید چائوشسکو از [[گئورگه]] (۱۹۶۶)
پرونده:IICCR G156 Ceausescu in Sibiu.jpg|بازدید چائوشسکو از [[سیبیو]] (۱۹۶۷)
پرونده:059. Tito and Ceausescu at the Romanian-Yougoslav friendship meeting.jpg|چائوشسکو andو [[یوسیپ بروز تیتو]] atدر theدیدار Romanian-Yugoslavدوستی friendship meetingرومانی-[[یوگسلاوی]] inدر [[بخارست]]
پرونده:Franz Jonas în România.jpg|[[فرانتس یوناس]]، رئیس جمهور [[اتریش]]، در بازدید از [[بخارست]]، رومانی (۱۹۶۹)
پرونده:Bokassa with Ceausescu.jpg|نیکولای چائوشسکو در هنگام دیدار [[ژان-بدل بوکاسا]] with نیکولای چائوشسکو during Bokassa's state visit toاز Romaniaرومانی (Julyژوئیه 1970۱۹۷۰)
پرونده:CeausescuKim1971.jpg|چائوشسکو و [[کیم ایل -سونگ]] during the party and state visitدر toدیدار theاز [[کره شمالی]] (۱۹۷۱)
پرونده:1972 Fidel Castro visiting Romania.jpg|دیدار [[فیدل کاسترو]] و چائوشسکو در رومانی (۱۹۷۲)
پرونده:1974 Ceausescu Yasser Araffat in Bucharest.JPG|[[یاسر عرفات]] و نیکولای چائوشسکو در سفر عرفات به [[بخارست]] (۱۹۷۴)
پرونده:The Ceaușescus and the Peróns in a common photo - B.jpg|Theچائوشسکو Romanianو presidentialهمسرش coupleو and[[خوآن Juanپرون]] Perónو andهمسرش his wife inدر [[بوئنوس آیرس]] in 1974(۱۹۷۴)
پرونده:Ceausescu - Queen Elisabeth II - 1978.jpg|چائوشسکو و [[ملکه انگلیسبریتانیا]] [[الیزابت دوم]] در [[کاخ باکینگهام]] در طی بازدید از انگلستان[[بریتانیا]] در ۱۹۷۸
پرونده:Dr. Rudolf Kirchschläger in Romania.jpg|چائوشسکو و [[رودلف کیرشلگر]]، رئیس جمهور [[اتریش]]، در هنگام بازدید از رومانی (۱۹۷۸)
پرونده:Ceausescu Anul Nou.jpg|Addressingخواندن hisپیام [[شب سال نو]] messageدر onتلویزیون TVو and radioرادیو (1978۱۹۷۸)
پرونده:1982 Ceausescu la Moscova la 60 de ani de la formarea URSS.JPG|سخنرانی چائوشسکو speech inدر [[مسکو]] inدر 1982۶۰امین onسالگرد theبنیان‌گذاری 60th[[اتحاد anniversaryجماهیر ofشوروی the Formation of the Sovietسوسیالیستی]] Union(۱۹۸۲)
پرونده:Ceausescu & Gorbachev 1985.jpg|چائوشسکو و [[میخائیل گورباچف]] از اتحاد جماهیر شوروی (۱۹۸۵)
پرونده:Steaua Cupa Campionilor Europeni.jpg|دیدار چائوشسکو با اعضای [[باشگاه فوتبال استوا بخارست]] برنده [[لیگ قهرمانان اروپا]] (۱۹۸۶ )
</gallery>
 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/نیکلای_چائوشسکو»