غده فوق کلیوی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۴۵:
=== بخش مرکزی فوق کلیه ===
{{نوشتار اصلی|مغز غده فوق کلیوی}}
قسمت مرکزی در غده‌ی فوق کلیوی، مغز نام دارد که توسط بخش قشری احاطه شده است. سلول‌های کرومافین در بخش مغز آدرنال، منبع اصلی تولید [[کاتکول‌آمین]]ها نظیر اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین هستند که از همین قسمت ترشح می‌شوند. تقریبا ۸۰ درصد اپی‌نفرین و ۲۰ درصد نوراپی‌نفرین از این قسمت ترشح می‌شود. اپی نفرین و نوراپی نفرین در گذشته به ترتیب آدرنالین و نورآدرنالین نامیده می‌شدند.
یکی از هورمون‌های مترشحه از این بخش [[آدرنالین]] یا [اپی نفرین] نام دارد. ترشح آدرنالین نوعی حالت آماده باش در بدن ایجاد می‌کند و بدن را یاری می‌دهد که در مقابل پیشامدهای نابهنگام، آمادگی داشته باشد؛ مانند موارد جنگ و ستیز، فرار یا مسابقات ورزشی. در چنین حالتی، در اثر ترشح آدرنالین فعالیت قلب افزایش می‌یابد، فشار خون زیاد می‌شود و خون‌رسانی افزایش می‌یابد. آدرنالین به خصوص موجب باز شدن [[رگ]]های موجود در عضلات می‌شود و خون‌رسانی به این اعضاء را که موجب تحریک بدن می‌شوند، افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، این ماده با تأثیر گذاشتن بر [[مغز]]، حالت آمادگی بیشتر و امکان تحریک‌پذیری به اعصاب می‌دهد. اثر آدرنالین بر [[کبد]] موجب بالا رفتن [[گلوکز]] خون می‌شود و به این وسیله، نیاز [[ماهیچه]] و اعصاب به انرژی بیشتر برطرف می‌گردد. ترشح آدرنالین هنگام خشم، ترس و اضطراب افزایش می‌یابد. در واقع بخش مرکزی غده فوق کلیوی را می‌توان جزئی از [[دستگاه عصبی سمپاتیک]] دانست، زیرا این اعصاب به سلول‌های بخش مرکزی وارد شده‌اند و هر بار که تحریک دستگاه سمپاتیک رخ می‌دهد، این سلول‌ها تحریک می‌شوند و هورمون آدرنالین آزاد می‌کنند.▼
مغز غده فوق کلیوی توسط [[دستگاه عصبی سمپاتیک]] و [[عصب نخاعی|فیبرهای عصبی نخاعی]] هدایت و کنترل می‌شود. به دلیل اینکه فیبرهای عصبی نخاعی در این قسمت عصب‌دهی شده‌اند، مغز آدرنال را می توان یک گانگلیون سمپاتیک در نظر گرفت. برخلاف سایر گانگلیون‌های سمپاتیک، مغز آدرنال فاقد سیناپس‌های متمایز است و ترشحات خود را به خون می‌ریزد.
== اثرات فیزیولوژیک هورمون‌های قشر آدرنال ==▼
▲
=== خون‌رسانی ===
غده‌های فوق کلیوی دارای یکی از بیشترین سرعت‌های خون‌رسانی به ازای هر گرم از یک بافت دلخواه را دارد: ممکن است تا حدود ۶۰ [[سرخرگچه|سرخرگ کوچک]] به هر کدام از غده‌ها وارد شوند. معمولا سه سرخرگ به هر غده‌ی فوق کلیوی خون‌رسانی می‌کنند:
* سرخرگ فوق‌کلیوی فوقانی، شاخه‌ای از سرخرگ فرنیک تحتانی
* [[سرخرگ‌های فوق‌کلیوی میانی|سرخرگ فوق‌کلیوی میانی]]، شاخه‌ای که مستقیما از [[آئورت شکمی]] می‌آید.
* سرخرگ فوق‌کلیوی تحتانی، شاخه‌ای از [[سرخرگ کلیوی]]
این رگ‌های خونی، شبکه‌ای از سرخرگ‌های کوچک که به داخل کپسول غده‌های آدرنال می‌آیند را خون‌رسانی می‌کنند. رشته های نازکی از بافت همبند که از کپسول وارد غده‌ها می‌شوند، این خون را به غده‌ها می‌رسانند.
خون تیره به وسیله سیاهرگ‌های فوق‌کلیوی از غده‌ها تخلیه می‌شود. هر یک از این غدد، یک سیاهرگ دارند:
* سیاهرگ فوق‌کلیوی راست، که به [[بزرگ‌سیاهرگ زیرین]] می‌ریزد.
* سیاهرگ فوق‌کلیوی چپ، که به [[سیاهرگ کلیوی]] چپ یا سیاهرگ فرنیک تحتانی می‌ریزد.
سیاهرگ مرکزی آدرنال-مدولا، در مغز غده فوق کلیوی، یک نوع رگ خونی غیرعادی است. ساختار این سیاهرگ با سایر سیاهرگ‌ها متفاوت است؛ زیرا [[ماهیچه صاف|ماهیچه‌ی صافی]] که در [[میان‌لایه]]ی آن (قسمت میانی رگ) قرار دارد، به صورت طولی قرار گرفته است.
=== پراکندگی ===
غده‌های فوق‌کلیوی ممکن است اصلا توسعه نیابند و رشد نکنند، یا ممکن است در خط میانی در پشت [[آئورت]] به هم متصل شوند. این‌ها با سایر [[بیماری مادرزادی|بیماری‌های مادرزادی]] در ارتباط‌اند، مانند نقص در رشد کلیه‌ها یا به‌هم چسبیدگی کلیه‌ها. رشد و توسعه‌ی غده فوق کلیوی ممکن است با فقدان ناحیه قشری همراه باشد، که این فقدان نیز می‌تواند جزیی یا کلی باشد. همچنین، غده‌ها ممکن است در محل نامناسب رشد و توسعه پیدا کنند.
▲== اثرات فیزیولوژیک هورمون‌های قشر آدرنال ==
هورمون‌های قشر آدرنال دارای اثر مینرالوکورتیکوئیدی (آلدوسترون) و گلوکوکورتیکوئیدی (کورتیزول) و اثرات ضعیف آندروژنی هستند.
| |||