خرما: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Yamaha5Bot (بحث | مشارکت‌ها) جز ←ارقام خرمای ایران: تمیزکاری با استفاده از AWB |
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰.۱) +مرتب (۱۴.۹ core): + رده:گیاهان در کتاب مقدس |
||
خط ۲۶:
میوه خرما جزو میوه‌های [[سته]] می‌باشد یعنی تمام قسمت [[باریکاری]] آن گوشتی و حاوی مواد غذایی است.
خرما از دورانِ باستان در رژیم غذایی انسان وجود داشته‌است و یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های کشت شده توسط انسان بوده‌است.<ref>[http://www.parsegard.com/greenliving/خرما.html/خرما.htmlخرما]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot
{{Nutritional value
خط ۹۴:
== ترکیبات شیمیایی خرما ==
خرما دارای ۲۵ درصد [[ساکارز]]، ۵۰درصد [[گلوکز]]، و مواد آلبومینوئیدی، پکتین و آب می‌باشد. به‌علاوه دارای ویتامین‌های مختلف مانند ویتامین A,B،C,E و مقداری املاح معدنی می‌باشد.<ref name="ReferenceB"
== تاریخچه کاشت ==
خط ۱۴۶:
* [[گله‌بشکن]] یا تَرَکی: از آفت‌های نخل.
* تازوغ: سوسکی از آفت‌های نخل.
* تفتوک: از افت های نخل که شبیه تارعنکبوت و کپک می باشد و دور خوشه ها را در بر میگیرد.
* مُشتاب: اتاقک یا سیلویی برای دانه‌دانه کردن و شیره‌گیری از خرما.
* پنگ یا پاگ: خوشه
* گرد یا گرز: ساقهٔ درخت خرما
* پاتیزه: پیش (برگهای) جوانتر
* تاره: خوشه نخل، زمانی که در غلاف خود قرار دارد و هنوز چوبی نشده‌است.<ref name="ReferenceA"
* پریچه یا پیرچه یا پریخ ( Perikh ): الیاف اطراف برگ خرما که چسبیده به تنه درخت است. پریچه در بعضی مناطق به‌عنوان اسکاچ نیز مورد استفاده قرار میگیرد. در استان بوشهر همان «لیف» نامیده می‌شود. در جیرفت به آن‌ها سیس می‌گویند. در بم و نرماشیر به آن‌ها سی سی می‌گویند.
* پیش: برگ درخت خرما
* پاگنه: انتهای پیش که متصل به درخت خرما است. در استان بوشهر این بخش «تاپول» نامیده می‌شود. در جیرفت به آن‌ها تَگ می‌گویند. در بم و نرماشیر به آن‌ها لتی می‌گویند.
* دُم باز: خرمایی که نیمی از آن رسیده و حالت رطبی داشته و نیمهٔ بالایی به حالت خارک یا نارس باشد<ref>لغت‌نامه دهخدا</ref>
* هارما : در منطقه جنوب کشور(بندرعباس و لارستان) خرما را برگرفته از گویش پهلوی(اچم) هارما(HARMA) و ارما
== خرما در ایران ==
خط ۱۶۲:
سرانه مصرف خرما در ایران ۷ کیلوگرم است که میانگینی از مصرف سرانه ۲۵ کیلوگرمی استان‌های جنوبی و ۱ کیلوگرمی سایر استان‌ها می‌باشد. سرانه مصرف خرمای ایران ۴ کیلوگرم است. این در حالی است که سرانه مصرف خرما در عربستان ۱۳ کیلوگرم و در مصر ۱۶ کیلوگرم است.<ref name="khormano.com">{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|تاریخ=2018-11-08|وبگاه=خرمانو|نشانی=https://khormano.com/گونه-های-خرما-در-ایران/1255/|عنوان=گونه‌های خرما - خرمانو - خرما - خرید خرما - خرید آنلاین خرما - نخل - خرید اینترنتی خرما|بازبینی=2019-01-05}}</ref>
در ایران به‌طور سالانه، ۱ میلیون تن خرما تولید می‌شود که عمده مصرف داخلی آن در ماه رمضان صورت میگیرد. از لحاظ میزان تولید خرما منطقه جنوب استان کرمان با تولید ۱۸۱ هزار و ۸۰۰ تن خرما بیشترین میزان تولید در کشور را داراست. سایر مناطق استان کرمان هم تولیدی در حد ۱۱۷ هزار و ۶۰۰ تن را دارا هستند بعد از استان کرمان استان سیستان و بلوچستان با تولید ۱۷۸ هزار و ۱۹۹ تن رده دوم تولید خرمای کشور را در اختیار دارد، سپس به ترتیب استان خوزستان با ۱۴۴ هزار تن، استان بوشهر با ۱۴۲ هزار تن، استان فارس با ۱۳۸ هزار تن، استان هرمزگان با ۱۲۵ هزار تن، با هفت هزار و پانصد تن و… در رده‌های بعدی تولید خرمای کشور قرار دارد.<ref name="khormano.com"
از میان محصول خرمای هر سال ایران، ۱۰ درصد برای صادرات به کشورهای دیگر اختصاص می‌یابد، ۵۰ درصد به مصرف داخلی می‌رسد و ۴۰ درصد هم در مراحل مختلف برداشت محصول، ضایع‌شده و از بین می‌روند.<ref>{{یادکرد|نویسنده=سبحان علی‌دوستی|مقاله=خرمای بم آفت ندارد!|نشریه=[[روزنامه همشهری]]|تاریخ=۴ تیر ۱۳۹۳|صفحه=۱۰}}</ref>
خط ۱۶۹:
=== ارقام خرمای ایران ===
یکی از مهمترین عوامل که می‌تواند در بهبود کیفیت و اصول و در نتیجه رونق دادن به صنعت خرما در جهان مؤثر باشد، استفاده از گونه‌های خرما برتر و تجاری است. در اسناد تاریخی که حدود ۲۰۰ سال قبل نوشته شده‌اند از ۲۵ رقم درخت خرما که در عراق و اطراف خرمشهر کشت می‌شده نام برده شده‌است که امروزه نیز به همان نام‌ها شناخته می‌شوند، اما آمارهای موجود نشان می‌دهند که بالغ بر ۳۰۰۰ رقم خرما در دنیا شناخته شده‌اند که بخش عمده ای از آن‌ها متعلق به ایران است، چنانچه از سه هزار رقم شناخته شده خرما در دنیا ۴۰۰ رقم آن متعلق به ایران است.<ref name="khormano.com"
بیشتر این ارقام در ۶ استان خوزستان، هرمزگان، کرمان، بوشهر، فارس و سیستان و بلوچستان پراکنده شده‌اند که اسامی گونه‌های غالب ایران و منطقه کشت این گونه‌ها در زیر آمده‌است.
خط ۱۷۹:
* خرمای مضافتی [[بم]] در [[استان کرمان]]
* خرمای الینگی [[نیک‌شهر]] در [[استان سیستان و بلوچستان]]
* خرمای هلیله ای در [[جیرفت]]،[[عنبرآباد]]،[[کهنوج]] و [[بم]]
* خرمای شاهانی در [[استان فارس]]
* خرمای زاهدی در [[استان خوزستان]]،[[بوشهر]] و جنوب [[استان کرمان]]
* خرمای کبکاب در [[استان بوشهر]]
* خرمای مرداسنگ منا طق جنوبی [[استان کرمان]] ([[شهرستان جیرفت]]،[[شهرستان عنبرآباد]]،[[شهرستان کهنوج]]) و [[استان هرمزگان]]
* مهمترین گونه‌هایی که در ایران تولید می‌شوند را گونه سایر یا استعمران در خوزستان، گونه مضافتی در کرمان و بم، گونه زاهدی و پیارم در حاجی‌آباد هرمزگان و گونه کبکاب در دشتستان بوشهر تشکیل می‌دهد.<ref name="khormano.com"
* ارقام بومی خرما در بلوچستان ایران： [[خرمای مضافتی]]، ربّی، شَکَری، حلیله، آبروگن، کَلَگی، چربان، حاشه‌ای، جوانداک، اشکنجک، پُپو، دِسکی، وردیوار، بَرنی، کلوت، مُلسی، کروچ، کونداک،کتمی
* ارقام بومی خرما در [[استان فارس]]: عمده اقلام خرامای فارس شاهانی، زاهدی (قصب) , کبکاب می‌باشد و سایر ارقام دیگر پیارم، خاصوئی، استعمران، برحی، دیری، گنتار، مجول، پنجه عروس، هلیله
خط ۲۵۶:
[[رده:گیاهان توصیف‌شده در ۱۷۵۳ (میلادی)]]
[[رده:گیاهان دارویی]]
[[رده:گیاهان در کتاب مقدس]]
[[رده:گیاهان و گرده‌افشان‌ها]]
[[رده:میوه‌های گرمسیری]]
| |||