نیریز: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلاح |
|||
خط ۹:
| photo2a = ابشار تارم-طبیعت نیریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg
| photo2b = کوچه باغ های نیریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg
| photo3a = دره
| spacing = ۲
| size = 220
خط ۴۰:
نی ریز از مهم ترین شهرهای جنوب [[ایران]] می باشد. نی ریز نقطه تلاقی استان های [[فارس]]، [[کرمان]]، [[یزد]]، [[هرمزگان]] و [[اصفهان]] می باشد.
== نام ==
بعضی گفته‌اند به علت وجود معادن آهن و صنعت اسلحه سازی در قبل از میلاد واژه نی ریز به معنای نیزه ریزنده‌است. روایت دیگر به معنی نی ریزنده به علت وجود نی زارها در اطراف دریاچهٔ بختگان می‌باشد.<ref name="کتاب تاریخ و فرهنگ نی ریز" />▼
عقیدهٔ دیگری دربارهٔ نام «نی ریز» وجود دارد که آن را مرکب از «نی» به معنای «شهر» و «ریز» به معنای «رود» ویا به‌طور کلی «آب» می‌شمارد. واژهٔ «نی» و صورت تغییریافتهٔ آن «نِه» - به معنای شهر - را می‌توان در نام شهرهای نیشابور، نهبندان، نهاوند یافت. واژهٔ «ریز» و صورت تغییریافتهٔ آن «لیس» -به معنی آب - را هم در نام شهرهای تبریز، مهریز، تفلیس، بدلیس می‌توان سراغ کرد. با این تحلیل ریشه‌شناختی، نام نیریز به معنای شهرِ رود، یا شهر دریاچه خواهد بود که با توجه به نزدیکی نیریز به دریاچهٔ نیریز، دور از ذهن نمی‌باشد.<ref name="neyrizema">[http://www.neyrizema.ir/ نی‌ریزِ ما؛ دانشنامهٔ شهرستان نیریز]</ref>▼
== تاریخچه ==
تعیین تاریخ دقیق پیدایش این سرزمین و ارائه تصویر درست و روشن از آن در دوره‌های مختلف تاریخی، مشکل و در مواردی غیرممکن است.
برخی آن را به دورهٔ اساطیری کیانیان و دورهٔ مادها نسبت می‌دهند که منبع و مآخذی قابل اعتماد در این زمینه وجود ندارد. بر اساس دانسته‌ها و اطلاعات موجود می‌توان به احتمال گفت که پیشینه تاریخی نی ریز به دوره هخامنشیان بر می‌گردد به دنبال کاوش‌های باستان‌شناسی که در اوایل سدهٔ بیستم در تخت جمشید انحام گرفت، الواحی گلی مربوط به دورهٔ هخامنشیان به دست آمد که در آن‌ها (حدود ۱۵ لوحه) به نام‌هایی چون نَرِزُّش، نَرِزیش و… برمی‌خوریم که به عقیدهٔ باستان شناسان به نی ریز برمی‌گردد.<ref name="کتاب تاریخ و فرهنگ نی ریز">کتاب تاریخ و فرهنگ نی ریز نوشتهٔ محمد جواد شمس نی ریزی</ref><ref name="پایگاه اینترنتی Fars Edu ">{{یادکرد وب |url=http://neyriz.farsedu.ir/portal/show.aspx?Page=4556 |title=پایگاه اطلاع‌رسانی آموزش و پرورش نی ریز<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ اوت ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100512070851/http://neyriz.farsedu.ir/portal/show.aspx?Page=4556 |archivedate=۱۲ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes }}</ref>
سطر ۷۵ ⟵ ۸۰:
از وقایع مهم این دوره، ورود [[سید یحیی دارابی]] - از رهبران [[بابی]]گری - به نیریز بود که طرفدارانی هم پیدا کرد. سید یحیی به محض ورود به نیریز در قلعهٔ خواجه اقامت گزید و به تدارک نظامی پرداخت. وی و طرفدارانش به درگیری با نیروهای دولتی پرداختند و اگرچه در آغاز به پیروزی‌هایی هم دست یافتند اما با اعزام قشون حکومت مرکزی به نیریز، سرانجام شکست خوردند که به کشته شدن سید یحیی و تعداد زیادی از طرفدارانش انجامید.<ref name="neyrizema">[http://www.neyrizema.ir/ نی ریزِ ما؛ دانشنامه شهرستان نیریز]</ref>
==
بر پایه [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران|سرشماری عمومی نفوس و مسکن]] در [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۵)|سال ۱۳۹۵]] جمعیت این شهر ۴۹٬۸۵۰ نفر بوده‌است.<ref name="جمعیت شهر">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/abadi/CN95_HouseholdPopulationVillage_07.xlsx|عنوان=نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ | ناشر =مرکز آمار ایران |تاریخ بازبینی=}}</ref>
▲بعضی گفته‌اند به علت وجود معادن آهن و صنعت اسلحه سازی در قبل از میلاد واژه نی ریز به معنای نیزه ریزنده‌است. روایت دیگر به معنی نی ریزنده به علت وجود نی زارها در اطراف دریاچهٔ بختگان می‌باشد.<ref name="کتاب تاریخ و فرهنگ نی ریز" />
{{جمعیت تاریخی|۱۳۵۵|۱۸۷۲۴|۱۳۶۵|۲۸۳۳۴|۱۳۷۰|۳۴۱۱۴|۱۳۷۵|۳۷۳۷۷|۱۳۸۵|۴۶۷۶۴|۱۳۹۰|۵۰۲۹۱|۱۳۹۵|۴۹۸۵۰|align=center}}
▲عقیدهٔ دیگری دربارهٔ نام «نی ریز» وجود دارد که آن را مرکب از «نی» به معنای «شهر» و «ریز» به معنای «رود» ویا به‌طور کلی «آب» می‌شمارد. واژهٔ «نی» و صورت تغییریافتهٔ آن «نِه» - به معنای شهر - را می‌توان در نام شهرهای نیشابور، نهبندان، نهاوند یافت. واژهٔ «ریز» و صورت تغییریافتهٔ آن «لیس» -به معنی آب - را هم در نام شهرهای تبریز، مهریز، تفلیس، بدلیس می‌توان سراغ کرد. با این تحلیل ریشه‌شناختی، نام نیریز به معنای شهرِ رود، یا شهر دریاچه خواهد بود که با توجه به نزدیکی نیریز به دریاچهٔ نیریز، دور از ذهن نمی‌باشد.<ref name="neyrizema">[http://www.neyrizema.ir/ نی‌ریزِ ما؛ دانشنامهٔ شهرستان نیریز]</ref>
== آب و
نیریز در میانه جنوب و مشرق شیراز هوایی معتدل دارد اما نسبت به شهرهای همجوار [[سیرجان]] و [[استهبان]] هوای نسبتاً گرم تری دارد. درازی آن از خیرآباد تا حاجی‌آباد ۲۲ فرسخ، پهنای آن از سرگذار تا قریه بشنه ۱۸ فرسخ، محدود است. از جانب مشرق و شمال به بلوک سیرجان و کرمان و بلوک شهربابک کرمان و بوانات، از طرف مغرب به بلوک استهبانات و بلوک آباده طشک، و از سمت جنوب به بلوک داراب و نواحی سبعه؛ و هر گونه شکاری در فارس باشد جز مرغ دراج و مرغ کبک انجیر در این بلوک یافت می‌شود. بعلاوه گورخر و آهو در صحرای نیریز فراوان است.<ref name="iran deserts" />
== صنایع
معادن سنگ چینی و همچنین کارخانه‌های متعدد سنگ بری، چاقو سازی، کارخانه فولاد همزمان با آغاز ساخت یکی از بزرگترین کارخانه‌های فولاد در [[شهر بافت]] عملیات مطالعاتی ساخت راه‌آهن سیرجان بافت کرمان آغاز شده و همچنین با وصل راه‌آهن [[سیرجان]] به مسیر [[نیریز]] ،[[استهبان]]، [[شیراز]]، و همچنین نبود خطی که جنوب شرق را به وسیلهٔ خطوط راه‌آهن به جنوب غرب وصل کند توجیه می‌کند. با این اوصاف صنایع دیگر و نو ظهوری در شهرستان شکل گرفته که یکی از آن‌ها دستگاه‌های تولید علوفه به روش هیدروپونیک می‌باشد که دو هزار نفر را مشغول به کار می‌کند و از کوچ عشایر و روستائیان به شهر جلوگیری می‌کند.
== آثار تاریخی
=== مسجد جامع کبیر ===
[[پرونده:مسجد جامع کبیر توسطروح‌اله یگانه.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|ایوان کوچک [[مسجد جامع کبیر نیریز]] همراه با درخت هزار ساله [[ارس (سرده)|ارس]]]]
سطر ۱۲۶ ⟵ ۱۳۰:
طبیعت نیریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg|طبیعت نیریز
درخت بادام-طبیعت نیریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg|درخت [[بادام]]-طبیعت نیریز
ابشار
تقابل فصل ها-طبیعت نیریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg|درخت [[بنه]]-طبیعت نیریز
باغات انار-طبیعت نیریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg|باغات [[انار]] نیریز
ابشار
شکوفه های بادام-طبیعت نیریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg|شکوفه‌های [[بادام]]-طبیعت نیریز
طبیعت
</gallery>
| |||