ویکی‌پدیا

تیمور: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
ابرابزار
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها، مدیران رباتیک
۴٬۴۱۱٬۲۶۸ ویرایش‌ها
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰.۱) +نشانی+مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:سلسله تیموری
خط ۳۷:
|religion=[[اسلام]]، [[سنی]]، [[حنفی]]
}}
 
'''تیمور گورکانی'''<ref>[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4184 دانشنامه جهان اسلام] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130729214935/http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4184 |date=29 ژوئیه 2013}}</ref> (۷۱۵–۷۸۳ ه‍.خ / ۷۳۶–۸۰۷ ه‍.ق / ۱۳۳۶–۱۴۰۵ م)، معروف به '''تیمور لنگ'''، نخستین پادشاه [[تیموریان|گورکانی]] (تیموری) و پایه‌گذار این دودمان شاهی است، که در بیش‌تر سرزمین‌های [[آسیای مرکزی]] و [[آسیای غربی|غربی]] فرمان راند.<ref name="لغت‌نامهٔ دهخدا">لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ تیمور</ref> تیمور در [[زبان جغتایی]] به معنای «[[آهن]]» است و از او با القاب «امیر تیمور»، «تیمور لنگ»، «تیمور گورکانی» و «صاحبقران» یاد شده‌است.
 
سطر ۴۹ ⟵ ۴۸:
 
== سال‌های اولیه ==
تیمور در ابتدای جوانی هیچ نقش جدی و مهمی در تاریخ تحولات منطقهٔ خود نداشت. بسیاری رخدادها در منطقه پدید آمد اما او هیچ واکنشی نشان نداد. به‌ویژه شواهد بسیار زیادی وجود دارد که به‌دقت به تحولات داخلی ایران می‌نگریست و مواظب اختلافات موجود میان شاهان و سردستگان ایرانی و مغول بود. او منتظر فرصتی مناسب بود و به‌دقت برنامه‌هایش را تنظیم می‌کرد. تنها در حدود پنجاه سالگی است که ناگاه بخش بزرگی از آسیای مرکزی و غربی را فتح می‌کند و به خاک و خون می‌کشد.<ref name="دانشنامه رشد">[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد، تیمور لنگ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003125648/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1تیمور+%D9%84%D9%86%DA%AFلنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=3 اکتبر 2018}}</ref>
 
تیمور در خانواده‌ای از قبایل [[برلاس]] در [[فرارود]] (ماوراءالنهر) و در شهر «کش» - از توابع [[سمرقند]] در [[ترکستان]] ([[آسیای مرکزی]] و [[ازبکستان]] فعلی)- در ۷۳۶ ه‍.ق / ۱۳۳۵ م. متولد گردید و خیلی زود در سوارکاری و تیراندازی مهارت یافت.<ref name="لغت‌نامهٔ دهخدا"/> پدرش تراغای از ملاکین متوسط شهر کش بود.<ref name="ReferenceA"/> در ۷۶۱ ه‍.ق / ۱۳۶۰ م. فردی به نام [[تغلق تیمور]]، از نوادگان [[جغتای‌خان|جغتای]]، از ترکستان به [[ماوراءالنهر]] لشکر کشید. [[حاجی برلاس]] که دفاع از شهر کش - بعدها «شهر سبز» خوانده شد - را در مقابل این مهاجم دشوار یافت، دفاع از ولایت را به پسر [[تراغای]] - تیمور گورکان - سپرد. تیمور که در چنین آشوبی قدم به صحنه حوادث گذاشت در آن هنگام ۲۵ سال داشت. او از همان آغاز کار توانست با زیرکی و سیاست و با اظهار اطاعت نسبت به مهاجمان، شهر کش را از قتل و غارت نجات دهد. سپس با [[امیر حسین]] - نوادهٔ [[قزغن]] در [[کابل]] - بنای دوستی گذاشت و بالاخره خواهر او - [[اولجای ترکان]] - را به عقد ازدواج خود درآورد.<ref name="دانشنامهٔ رشد">[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامهٔ رشد، تیمور لنگ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003125648/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1تیمور+%D9%84%D9%86%DA%AFلنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=3 اکتبر 2018}}</ref>
 
تیمور به سبب همین خویشاوندی در خانوادهٔ امیر حسین به «گورکان» (به معنای داماد) مشهور شد. با این حال دوستی تیمور با امیر حسین دیری نپایید و با مرگ اولجای ترکان جنگ بین این دو امیر اجتناب‌ناپذیر شد. در آخرین نبرد، قلعهٔ هندوان نزدیک [[بلخ]]، به محاصرهٔ سپاه تیمور درآمد و امیر حسین مغلوب شد و به قتل رسید. با این پیروزی، تیمور در بلخ به فرمانروایی مستقل رسید (رمضان ۷۷۱ ه‍.ق / آوریل ۱۳۷۰ م) و خود را صاحبقران خواند. چهار تن از زنان امیر حسین را نیز به ازدواج خود درآورد و باقی را به سرداران بخشید. پس از آن به ماوراءالنهر رفت و سمرقند را پایتخت خویش ساخت.<ref name="دانشنامهٔ رشد"/>
سطر ۱۳۱ ⟵ ۱۳۰:
در آغاز، همراهان تیمور مرگ «صاحبقران» (لقبی برای پادشاهی با سی سال سلطنت)<ref name=ToolAutoGenRef2>بریون، مارسل، منم تیمور جهان‌گشا، ترجمهٔ ذبیح‌الله منصوری، کتابخانهٔ مستوفی، تهران ۱۳۷۴</ref> را پنهان داشتند و به‌علاوه طرح حمله به چین را بی آن که لغو نمایند، متوقف کردند. همچنین چون نوهٔ تیمور که بنا به وصیتش جانشین او می‌شد یعنی پیرمحمد فرزند میرزا جهانگیر در آن هنگام دور از پایتخت و در حدود [[غزنی]]ن بود، موقتاً، شخص دیگری را به نیابت از او جانشین تیمور نمودند.
 
این شخص [[خلیل سلطان]]، پسر دیگر تیمور بود<ref name=ToolAutoGenRef2/> و در آن هنگام با لشکر تیمور همراه و حاضر شده بود. البته این اقدام هم فایده‌ای نبخشید و به زودی با مخالفت بازماندگان مواجه شد. به‌تدریج این اختلافات طولانی شد و دامنه پیدا کرد. چنان‌که در اندک مدتی، این توطئه‌ها و تحریکات، میراث عظیم تیمور را به حکومت‌های مستقل و متخاصم تبدیل کرد.<ref name="دانشنامهٔ رشد، جانشینان تیمور">[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=جانشینان+تیمور&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامهٔ رشد، جانشینان تیمور] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003125514/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86جانشینان+%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1تیمور&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=3 اکتبر 2018}}</ref>
 
بر خلاف چنگیزخان که پسرانش بلافاصله بعد از او، با ولیعهدی که او برگزیده بود کنار آمدند و با حفظ اتحاد، از فروپاشی امپراتوری جلوگیری کردند، بازماندگان تیمور به درگیری با هم پرداختند. بازماندگان تیمور که بیشتر نوادگان او بودند، پس از مرگش به مخالفت با یکدیگر پرداختند و قلمرو وسیعی را که او با وجود آن همه جنگ و شقاوت به هم پیوند داده بود، تجزیه نمودند.<ref name="دانشنامهٔ رشد، جانشینان تیمور"/>
سطر ۲۲۹ ⟵ ۲۲۸:
 
{{ترتیب‌پیش‌فرض:لنگ، تیمور}}
 
[[رده:تیمور لنگ]]▼
[[رده:بنیان‌گذاران شهر]]
[[رده:پادشاهان مسلمان]]
[[رده:پادشاهی و نجیب‌زادگی با معلولیت‌ها]]
▲[[رده:تیمور لنگ]]
[[رده:درگذشتگان ۱۴۰۵ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۱۳۳۶ (میلادی)]]
[[رده:سلسله تیموری]]
[[رده:سمرقند]]
[[رده:سوریه در قرون وسطی]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/تیمور»