'''واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد''' (''Vasily Vladimirovich Bartold'') معروف به «'''ویلهلم بارتلد»'''، (۱۸۶۹–۱۹۳۰۳ نوامبر ۱۸۶۹ در سن پترزبورگ – ۱۹ اوت ۱۹۳۰ در سن پترزبورگ) ترکشناس[[ترک‌شناسی|ترکشناس]] و [[ایران‌شناسی|ایرانشناس]] نامور [[مردم روسی|روسی]] بود. از وی کتاب‌های متعددی در زمینه بررسی‌های [[ایران]]ی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها «[[جغرافیای تاریخی ایران (کتاب)|جغرافیای تاریخی ایران]]» نام دارد. اکثر مورخان [[اسلام]]ی نسبت بهبا نام '''بارتولد''' آشنا هستند.
خانواده بارتلد که [[آلمان]]ی- [[مردم روسی|روسی]] بود در آغاز تولد، نام ویلیهم را بر وی گذاشت. بارتلد از همان اوائل که در دانشگاه [[سنت پترزبورگ]] به کار مشغول شد و از سال ۱۸۹۶ میلادی به بعد به تدریس و پژوهش‌های تاریخی و جغرافیای روزگار باستانی [[آسیای میانه]] پرداخت. بارتلد در نگارش مقالات و ویراستاری [[دانشنامه اسلام]] در ویراست اول آن نقش عمده‌ای بر عهده داشت.
پایان‌نامهٔ دکترای وی «ترکستان در طول تاریخ تا هجوم مغول» نام داشت و در سال ۱۹۲۸ میلادی در انتشارات [[اوقاف گیب]] به زبان [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] انتشار یافت. بارتلد بعضی از مقالات خود را به زبان مادری‌اش یعنی آلمانی تألیف کرده‌است.
== زندگی‌نامه ==
واسیلی ولادیمیرویچ بارتولد، در سوم نوامبر سال ۱۸۶۹ (۱۲۸۶ ه. ق) در شهر [[سن پترزبورگ]] در خانواده آلمانی [[آلمان]]ی [[مردم روسی|روسی]] شده‌ای به دنیا آمد. نیاکان پدری وی از مردم منطقه ساحلی [[دریای بالتیک]] بودند. نیای مادری او کشیشی لوتری بود که از هامبورگ به روسیه مهاجرت اختیار کرده و پدر و.و. بارتولد دلال بورس بود. و.و. بارتولد در حسب حال خود می‌نویسد که: ثروت پدرش را فرزندان وی حفظ نکردند و پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ (۱۳۳۶ ه. ق) هیچ‌یک از فرزندان پدر او در شمار مهاجران در نیامده، ولی تمول این خاندان به و.و. بارتولد اجازه داد تا در روزگار کودکی و جوانی، معلومات انسانی فراگیری کسب کند و به ویژه زبان‌های باستانی کلاسیک (یونانی و [[زبان لاتین|لاتین]] قدیم) و زبان‌های اصلی کنونی اروپای غربی را فراگیرد و از آن پس رشته تخصصی را که از ایام مکتب آرزو می‌کرده- یعنی تاریخ را- برگزیند. در سال ۱۸۸۷ بارتولد دبیرستان هشتم سن پترزبورگ را به پایان رسانید و به اخذ مدال طلا موفق گردید؛ و پس از اندک تردیدی که در انتخاب تاریخ باستان یا تاریخ کشورهای خاورمیانه و نزدیک پیدا کرد، سرانجام رشته اخیر را برگزید و در پائیز همان سال ۱۸۸۷ وارد دانشکده زبان‌های شرقی دانشگاه سن پترزبورگ شد و در بخش عربی، فارسی، ترکی، [[زبان تاتاری|تاتاری]]، به تلمذ پرداخت.
بارتولد در سال‌های دانشجوئی زبان‌های عربی و فارسی و ترکی را، به‌طور شایسته و بایسته فرا گرفت ولی آنچه بیش از هر چیز جالب توجه وی بود، همانا تاریخ کشورهای خاورمیانه و نزدیک در قرون وسطی بوده‌است.<ref>ترکستان‌نامه: ترکستان در عهد هجوم مغول/ نوشته و.و. بارتولد؛ ترجمه کریم کشاورز: تهران: نشر آگاه، ۱۳۶۶. ص: ۲.</ref>
== آثار ==
* تاریخ مختصر [[ترکمنستان]]
* تاریخ [[سیمیرچیه]]
* [[الغ‌بیگ]]
* [[میر علی‌شیر]]
* تاریخ [[ترکمن]]
* [[ترکستان‌نامه]]
* معرفی و شناسایی جلدهای دوم و سوم [[عالم‌آرای نادری]] در سال ۱۲۹۴
خط ۴۳:
* {{یادکرد|کتاب=تذکره جغرافیای تاریخی ایران|نویسنده=و. بارتولد|ترجمه=حمزه سردادور|ناشر=ناشر توس| سال = ۱۳۵۸}}
* {{یادکرد|کتاب=جغرافیای تاریخی ایران|نویسنده=ویلیهم بارتلد|ترجمه=همایون صنعتی زاده|ناشر=ناشر انتشارات موقوفات دکتر محمود افشار یزدی| سال = ۱۳۷۷}}
