غشای سلولی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 28639142 از 5.208.175.44 (بحث): این غشا فقط برای جانوران نیست! یاخته‌های همهٔ زیاها: «جانداران»، این غشا را دارند |
ویرایش و افزودن پیوند - ابرابزار |
||
خط ۲:
[[پرونده:Cell membrane drawing-en.svg|بندانگشتی|upright=1.2|پوسته یاخته]]
'''پوستهٔ سلول''' یا '''غشای سلول''' یا '''[[غشای پلاسمایی]]''' {{به انگلیسی|Plasma membrane}} یا '''غشای سلولی
پوستهٔ سلول همچنین به عنوان مرز میان [[اندامک]]های درون‌یاخته‌ای عمل می‌کند.
در واقع پوستهٔ یاخته دیواره‌ایست که محافظت از [[یاخته]] را برعهده دارد. [[سیتو پلاسم|سیتوپلاسم]] درون پوستهٔ یاخته جای دارد. در پوستهٔ یاخته
پوستهٔ یاخته جانوری شامل دو لایه [[فسفولیپید|فسفولیپیدی]] همراه با [[کلسترول]] و [[پروتئین]]های درون پوسته‌ای یا سطح پوسته‌ای می‌باشد. لازم
به بیانی دیگر بخش اعظم اندامک‌های [[یاخته]] بوسیله پوسته‌هایی مفروش شده‌اند که به‌طور عمده از [[لیپید]]ها و [[پروتئین]]ها و [[کربوهیدرات]] تشکیل شده‌اند. این پوسته‌ها شامل پوستهٔ یاخته، پوستهٔ [[هسته یاخته|هسته]]، پوستهٔ [[شبکه آندوپلاسمی|شبکهٔ آندوپلاسمی]] و پوستهٔ [[میتوکندری]]ها، [[لیزوزوم]]ها و [[دستگاه گلژی]] هستند.{{سخ}}
خط ۱۲:
== پوستهٔ یاخته ==
[[پرونده:Cell membrane detailed diagram en.svg|بندانگشتی|550px|شکل پروتئین‌ها در پوستهٔ یاخته]]
[[پرونده:Phospholipid Chemicalmakeup.png|بندانگشتی|سر قطبی فسفولیپیدها که آب دوست است و سر ناقطبی آنها (دو اسید چرب) که آبگریز است]]
پوستهٔ یاخته که به‌طور کامل یاخته را احاطه می‌کند، یک ساختار خم‌پذیر ارتجاعی نازک به ضخامت ۵/۷ تا ۱۰ نانومتر است. پوسته تقریباً از پروتئین‌ها و لیپیدها تشکیل شده‌است و ترکیب تقریبی عبارت است از: [[پروتئین]]ها ۵۵ درصد، [[فسفولیپید]]ها ۲۵ درصد، [[کلسترول]] ۱۳ درصد و دیگر لیپیدها ۴ درصد و کربوهیدرات‌ها ۳ درصد.{{سخ}}
سد لیپیدی پوستهٔ یاخته از نفوذ آب جلوگیری می‌کند: ساختار بنیادی پوستهٔ یاخته یک لایه چربی دو طبقه‌است که یک برگهٔ نازک از لیپیدها فقط به ضخامت دو مولکول بوده و در سراسر سطح یاخته یکپارچه‌است. جای‌جای این برگهٔ نازک لیپیدی، مولکول‌های پروتئینی درشت از نوع کروی‌شکل قرار دارند.{{سخ}}
خط ۲۰:
== پروتئین‌های پوستهٔ یاخته ==
توده‌های کروی‌شکل که در لایهٔ دو طبقه چربی شناورند، اینها پروتئین‌های پوسته هستند که بخش اعظم آنها را [[گلیکو پروتئین]]ها (اتصال کربوهیدرات به پروتئین) تشکیل می‌دهند. دو گونه پروتئین در پوسته وجود دارد: [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] یا سرتاسری که در همهٔ قطر پوسته نفوذ می‌کنند و پروتئین‌های پیرامونی که فقط به یک سمت پوسته می‌چسبند و در آن نفوذ نمی‌کنند.{{سخ}}
شمار بسیاری از [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] مجراهای ساختاری ایجاد می‌کنند که از راه آنها مولکول‌های آب و مواد محلول در آب به ویژه [[یون]]ها می‌توانند بین مایع بیرون‌یاخته‌ای و درون‌یاخته‌ای انتشار یابند. این مجراهای پروتئینی دارای ویژگی‌های انتخابی نیز هستند که [[واپخش|وا پخش]] گزینشی برخی مواد به میزان بیشتر از مواد دیگر را امکان‌پذیر می‌سازند. شمار دیگر از [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] به عنوان پروتئین‌های حامل برای جابجایی موادی عمل می‌کنند که در غیر این صورت نمی‌توانستند از لایهٔ دوطبقه چربی نفوذ کنند. گاهی نیز این پروتئین‌های حامل مواد را در جهتی خلاف جهت پخش طبیعی آنها جابجا می‌کنند که «[[انتقال فعال]]» نامیده می‌شوند. شمار دیگری از [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] نقش [[آنزیم|آنزیمی]] دارند.{{سخ}}
پروتئین‌های پیرامونی بیشتر روی سطح درونی پوسته وجود دارند و غالباً به یکی از [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] چسبیده‌اند. این پروتئین‌های پیرامونی تقریباً به‌طور کامل نقش آنزیمی یا نقش دیگر سازمان دهنده‌های درون‌یاخته‌ای را دارا می‌باشند.
== ورود و خروج مواد به یاخته ==
# '''
# '''
# '''
# '''
# '''
همچنین در این روش با مصرف انرژی 《ATP》 همراه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=
== کربوهیدرات‌های پوسته – [[گلیکوکالیکس]] یاخته‌ای ==
خط ۴۵:
{{پانویس}}
{{ویکی‌انبار-رده|Cell membrane}}
کتاب
* کتاب فیزیولوژی پزشکی – نوشته پروفسور آرتور گایتون، پروفسور جان هال – ترجمه دکتر فرخ شادان، دکتر امیر صدیقی – صفحهٔ ۱۷
| |||