علی سهیلی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{Infobox Officeholder

| name = علی سهیلی

| nickname =

| image =Portrait of Ali Soheili.jpg

| office1 = [[فهرست نخست‌وزیران ایران پس از مشروطه| نخست‌وزیر ایران]]

| monarch1= [[محمدرضا شاه پهلوی]]

|footnotes =

}}

 

== آغاز کار ==

سهیلی در آغاز خدمت با عنوان منشی مترجم در هیئت نمایندگی ایران برای مذاکره در امور تجاری به مسکو رفت. ریاست آن هیئت را [[سیدحسن تقی‌زاده]] برعهده داشت. در تیر ۱۳۱۰ خورشیدی، [[سید باقر کاظمی|مهذب‌الدوله کاظمی]] [[وزارت طرق و شوارع|وزیر طرق و شوارع (راه)]] سهیلی را از وزارت خارجه به وزارت طرق و شوارع منتقل و معاون خود کرد.

 

 

== وزارت ==

روزهای بعد از حمله [[نیروهای متفقین]] و اوضاع متشنج ایران در [[شهریور ۱۳۲۰]] دوران سختی در تاریخ ایران بود. روز سوم شهریور ۱۳۲۰ سهیلی به اتفاق سایر وزیران به [[کاخ سعدآباد]] رفتند و روز بعد منصور نخست‌وزیر، از کار کناره گرفت و بالاخره قرعه به نام [[محمدعلی فروغی]] افتاد. او که شش سال دور از کارهای سیاسی به خواندن و کتاب نوشتن مشغول بود، نخست‌وزیر ایران شد. در کابینهٔ فروغی که روز پنجم شهریور تشکیل شد، سهیلی از وزارت کشور به وزارت خارجه رفت و [[جواد عامری]] از وزارت خارجه به وزارت کشور منصوب شد. در اوضاع آشفته آن روزگار که ایام جنگ و اشغال بود، وزیر خارجه نقش مهمی در گذر کشور از بحران داشت، به‌ویژه وزیر خارجه‌ای که عضو شورای عالی دفاع کشور هم باشد. سهیلی جوان و فروغی کهنسال در نیمهٔ دوم سال ۱۳۲۰ حوادث مهم و پردردسری پشت سر گذاشتند تا بالاخره در بهمن آن سال پیمان اتحاد بین ایران و انگلستان و شوروی منعقد کردند. فروغی تا اسفند ۱۳۲۰ چهار بار کابینهٔ خود را ترمیم کرد، اما پست وزارت خارجه در هر چهار بار با سهیلی بود. او به سیاست خارجی نگاه ویژه‌ای داشت و توانست توجه فروغی را در دوران تغییر سلطنت از [[رضاشاه]] به [[محمدرضا شاه پهلوی]] جلب کند و به دولت او کمک زیادی کرد.

 

در اسفند ۱۳۲۰ از ۱۱۲ نماینده مجلس، ۶۵ نفر به نخست‌وزیری محمدعلی فروغی رای مثبت دادند اما او تعداد رأی را کافی ندانست و حاضر نشد به کارش ادامه دهد. به همین دلیل در جلسه خصوصی مجلس برای نخست‌وزیر جدید، رأی‌گیری شد؛ با آنکه با وجود استعفای فروغی همچنان ۴۵ نفر به او و ۳۹ نفر به احمد قوام رأی داده بودند و سهیلی فقط چهار رأی داشت اما هنگامی که فروغی تأکید کرد نخست‌وزیری را نمی‌پذیرد و به نمایندگان مجلس توصیه کرد که در آن شرایط، علی سهیلی از هر کس مناسب‌تر است، اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان به نخست‌وزیری سهیلی ابراز تمایل کردند و از او خواستند برنامه‌اش را برای اداره کشور ارائه دهد. با این اکثریت پارلمانی، سهیلی توانست زمام امور کشور را با وجود مشکلات فراوان به دست گیرد. اولین فرمان نخست‌وزیری‌اش در اسفند ۱۳۲۰ صادر شد و فهرست اعضای نخستین کابینه خود را در هجدهم اسفند به مجلس داد. بیشتر اعضای کابینه او همان وزیران کابینه فروغی بودند و وقتی برنامه دولت سهیلی مطرح شد، از ۱۰۴ نفر حاضر در مجلس ۱۰۱ نفر به او رأی موافق دادند.

 

 

پروندهٔ سهیلی تشکیل شد و پس از اجازهٔ مجلس در سال ۱۳۲۶، محاکمهٔ وی با حضور کلیه مستشاران تمیز آغاز شد. سهیلی تنها نخست‌وزیری است که در [[دیوان عالی ایران|دیوان عالی کشور]] محاکمه شده‌است. در این محاکمه ضمن مدافعات مفصل از نقش خود در سیاست ایران پس از [[شهریور ۱۳۲۰]] سخن گفت و هنگام دفاع و شرح مشکلات زمان جنگ و دشواری‌های زمامداری‌اش، اشک از چشمانش جاری شد و طی آن، به غرض‌ورزی‌های فرخ اشاره کرد. هیئت مستشاران تمیز که عموماً از رجال متقی و پرهیزکار و علمای حقوق بودند، به اتفاق آراء سهیلی را از اتهامات وارده مبری دانسته، رای به برائت او دادند.

 

== خانواده ==

علی سهیلی دو بار ازدواج کرد. او از همسر اولش دو پسر داشت که پس از پایان تحصیلات، به خدمت وزارت خارجه درآمدند. همسر دومش روس بود که از او هم صاحب یک پسر شد که گویا هر دو خارج از کشور به سر می‌بردند. فرزندان علی سهیلی با وجود خدمت در وزارت خارجه هیچ‌گاه نقشی در حوزهٔ سیاست‌های کلان وزارت امور خارجه ایفا نکردند. برادر بزرگ وی سرتیپ سهیلی، سال‌ها معاون شهربانی بود.

 

== منابع ==