سد خاکریزی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سد خاکی''' یا '''سد سنگریزه‌ای''' نوعی [[سد]] است که برای ساخت آن مصالح را از همان منطقه احداث یا نواحی نزدیک تأمین می‌کنند، و اصولاً دارای هسته رسی[[رس]]ی می‌باشنداست. رس بر اثردر تماس با آب مانع نفوذ و انتقال آب و رطوبت می‌گرددمی‌شود و مانند نوعی عایق رطوبتی عمل می‌کند.

اگر عمده مصالح تشکیل دهنده سد خاکی یکسان باشند، سد را همگن می‌گویند و در غیر اینصورت ناهمگن نامیده می‌شود. اگر کلهمه سد خاکی از رس باشد سد خاکی همگن است،است. اما اگر [[هسته مرکزی]]بستر سد رسرس، باشد و دور هسته مرکزی را با سنگ‌های دانه درشت پر کرده باشند، سد غیر همگن محسوبانگاشته می‌شود.

ج) انواع سدهای خاکی را بر حسب فرم و مصالح مقطع عرضی سد به سه دسته تقسیم می‌کنند:<ref name="civildam.ir">{{یادکرد وب |url=http://civildam.ir/%D8%B3%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2/847 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۱ اکتبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141227000250/http://civildam.ir/%D8%B3%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2/847 |archivedate=۲۷ دسامبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref>

# سدهای خاکی با لایه‌های (مایل) مختلف (Zoned embankment)

# سدهای خاکی با پرده غیرقابل نفوذ (Cored embankment)

این نوع سدها از یک توده همگن که قسمتبخش عمده آن رس و سیلیت[[سیلیسیم دی‌اکسید|سیلیس]] (به تناسبی که نتایج آزمایش‌های [[مکانیک خاک]] آن را برای غیرقابل نفوذ بودن تایدتایید می‌کنند) می‌باشد،است، تشکیل شده‌است.<ref name="civildam.ir"/>

اگر چه مصالحمواد مختلف (به وفور)گوناگونی در محل کارگاه وجود داشته باشد در این صورت سد خاکی با لایه‌های مختلف مطرح شده و ممکن است اقتصادی تر از سایر انواع آن نیزمختلفی جلوهساخته کندمی‌شود. در این سدها قشرلایه غیرقابل نفوذ در وسط مقطع یا متمایل به طرف بالا دست قرار می‌گیرد.<ref name="civildam.ir"/>

در این نوع سدها جلوگیری از حرکت آب در داخل [[توده خاکی]] توسط یک پرده غیرقابل نفوذ تقریباً عمودی انجام می‌گیرد که در داخل بستر سنگی (بستر غیرقابل نفوذ) جای گرفته‌است. دو طرف این قشرلایه را یک لایه از مصالح دانه ریز می‌گذارند که به صورت زه کش کار می‌کند و لایه‌های بیرونی را مخلوط (تقریباً مخلوط رودخانه) پوشانده است. طبقبر پایه نتایج حاصلهبدست آمده از تجربیات عملی در مورد این نوع سدها، ضخامت پرده فوقپرده، باید دست کم یک سوم ارتفاعبلندی آب در [[دریاچهمخزن سد]] باشد. از این نوع سدها به تعدادشمار زیاد در [[کشورهای انگلیسی زبانانگلیسی‌زبان]] [[دنیایجهان غرب]] ساخته شده‌است.<ref name="civildam.ir"/>

از نظر تحلیل و آنالیزآنالیز، این نوع سدها بسیار حساسدشوار، می‌باشند و در عین حالولی از نظر اجرا و پیاده‌سازی ساده‌ترساده می‌باشندهستند. اجرای این سد در رودخانه‌های عریض ساده‌تر است. مصالح ساخت این سد اعم از ریزدانه و [[درشتخاک دانهدرشت‌دانه|درشت‌دانه]] بایستی در دسترس باشدباشند. این سدها برای زمینهاییزمین‌های نامناسببا ازمقاومت نظر مقاومتکم، مناسب‌ترین نوع سد می‌باشندهستند.<ref name="civildam.ir"/>

در بسترهای سنگی سالم، سد خاکی را می‌توان بدون هیچ مشکلی بر روی آن پیاده نمود ولی در صورتی که بستر فوق دارای شکاف یا ترک‌هایی ([[گسل]]) باشد در این صورت باید مطالعاتبررسی [[زمین‌شناسی]] کافی برای آن انجام گیرد تا وضعیت و عمق شکاف‌ها مشخص شود. در این نوع زمین‌ها معمولاً با تزریق سیمان (تحت فشار) قابلیت نفوذ آب در زیر سد را تا حداندازه قابل قبولی کم می‌کنند. در زمین‌های غیرقابل نفوذ (رسی یا عمدتاً رسی) مسلماً حرکت آب در زیر سد نباید مشکل عمده‌ایزیادی باشد. ولی مشکل عمده دیگر وجود دارد و آن مشکلدیگر، عدم امکان بارگذاری سریع در این نوع زمین‌ها است که مدت زمان ساختمان سد را طولانی ترطولانی‌تر از سایر زمین‌ها می‌کنند. دلیل این مطلب ذیلاً بیان خواهد شد.(Pore water-pressure)

{{پانویس|۲}}