گاتاها: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 28966404 از آناهید خزیر (بحث) برچسب: خنثی‌سازی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
{{مزدیسنا۲}}
'''گاتاها''' یا '''گاهان''' یا '''گاتها''' ([[اوستایی]]: گاثا، [[سانسکریت]]: گاثا، [[زبان فارسی میانه|پهلوی]]: گاسان، گاهان) ۱۷ سروده‌ای است که از دیرباز از سخنانِ [[زرتشت]] [[اسپیتمان|اسپنتمان]] دانسته می‌شده‌است و در برگیرندهٔ پیام و آموزش‌های وی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kniknam.com/Fa/FAQ/default.aspx |title=وب سایت شخصی کورش نیکنام<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120121000122/http://www.kniknam.com/Fa/FAQ/default.aspx |archivedate=۲۱ ژانویه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> و بنیادِ [[مزدیسنا]] است<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.californiazoroastriancenter.org/z_identity_fa.htm |title=Zoroastrian Identity<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090131174013/http://www.californiazoroastriancenter.org/z_identity_fa.htm |archivedate=۳۱ ژانویه ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> و کهن‌ترین و [[سپنتا]] ترین<ref name="فرهنگ دهخدا :گاتها">فرهنگ دهخدا :گاتها</ref> بخش از [[نسک]] [[اوستا]] شمرده می‌شود.
== معنای واژهٔ گات ==
خط ۱۲:
گاتها [[منظوم]] و [[موزون]] به گونهٔ اشعار دینی [[ایران باستان]] اند که به شدت موجز و فشرده‌اند و از نظر ساختار [[دستور زبان]] استثناء هستند. شاید نخست بلندتر و به [[نثر]] بوده اما برای در امان بودن از گزندِ فراموشی یا دستبردِ روزگار، آن‌ها را به نظم درآورده‌اند تا بهتر به خاطر سپرده شود.<ref name="اوستا، هاشم رضی"/>
[[زبان شناسان]] وزن این اشعار را یافته و قواعد نظم را در آن‌ها تعیین کرده‌اند.<ref name="ReferenceA">وزن شعر فارسی<span class="CheckDictation-marked CheckDictation-marked-دکتر" id="tool-.D8.AF.DA.A9.D8.AA.D8.B1" style="background-color: rgb(145, 145, 255);"> دکتر </span>پرویز ناتل خانلری</ref>
در کل، ۱۷ سرودهٔ گاتها ۲۳۸ [[بند]]، حدود ۸۹۶ [[بیت (شعر)|بیت]] یا ۵۵۶۰ [[واژه]]<ref name="فرهنگ دهخدا :گاتها"/> است که بعدها در میان ۷۲ هات (فصل) [[یسنا]] جای داده شده‌اند. این ۱۷ سروده با شمارهٔ فصل آن‌ها در [[یسنا]] شناخته می‌شوند. به هر یک از فصل‌های [[یسنا]] و گاتها [[هات]] گفته می‌شود.
خط ۲۳:
ازآنجا که نخستین واژهٔ آن ''اهون ویتی'' خوانده می‌شده و در پهلوی ''اهنودگات'' می‌خوانند. شامل ۷ [[هات]] (فصل) می‌باشد. هر فصل مشتمل بر چند قطعه و هر قطعه دارای سه [[مصراع]] است؛ و هر مصراع شانزده هجا دارد که پس از هجای هفتم وقف یا سکته‌ای است (۹+۷)<ref name="ReferenceA"/> آغاز آن از شروع هات ۲۸ تا پایان هات ۳۴ است.
* [[اُشتَوَدگاه]] دربارهٔ راز آفرینش، خودشناسی، خداشناسی.<ref name="ReferenceB"/> [[اُشتَوَدگاه|اشتاویتی]] و به پهلوی اشتودگات دارای چهار «هات» است و هر هات به چندین قطعه قسمت شده که هریک پنج مصراع دارد و هر مصراع ۱۱ هجا دارد و سکته یا وقف بعد از هجای چهارم است (۷+۴)<ref name="ReferenceA"/> شامل هات ۴۳، ۴۴، ۴۵ و ۴۶ می‌شود.
* [[سپَنتمَدگاه]]<ref>در پهلوی:<span class="CheckDictation-marked CheckDictation-marked-سپنتمدگات" id="tool-.D8.B3.D9.BE.D9.86.D8.AA.D9.85.D8.AF.DA.AF.D8.A7.D8.AA" style="background-color: rgb(255, 200, 145);"> سپنتمدگات</span></ref> دربارهٔ آفرینش و پیرامون آن<ref name="ReferenceB"/> سپنتامینو، چهار «هات» دارد. هر هات چندین قطعه و هر قطعه ۴ مصراع و هر مصراع یازده هجا دارد، وقف مانند اشتودگات پس از هجای چهارم است (۷+۴)<ref name="ReferenceA"/> شامل هات ۴۷، ۴۸، ۴۹ و ۵۰ می‌شود.
* [[وُهوخْشتَرگاه]] دربارهٔ تازه شدن جهان و بهرهٔ کارکرد آدمی<ref name="ReferenceB"/> تنها یک هات دارد، هر قطعه ۳ مصراع و هر مصراع ۱۴ هجا دارد و سکته یا وقف در وسط آن یعنی پس از هجای هفتم می‌آید (۷+۷)<ref name="ReferenceA"/> شامل هات ۵۱ می‌شود.
* [[وَهیشتوایشْت‌گاه]] دربارهٔ والاترین آرزوی [[اشا|اشو]] زرتشت و [[اشا|اشوان]]<ref name="ReferenceB"/> هفت هات دارد، قطعه‌ها مرکب از دو مصراع کوتاه و دو مصراع بلنداند. مصراع کوتاه ۱۲هجایی، با وقف پس از هجای ۷ ام. (۵+۷) و مصراع‌های بلند ۱۹ هجایی با دو وقف یکی پس از هجای هفتم و دیگری پس از هجای ۱۴ام است.<ref name="ReferenceA"/> شامل هات ۵۳ می‌شود.
خط ۹۳:
در گاهان نیز [[اشو|اشوزرتشت]] دربارهٔ این آزمایش‌ها سخن گفته و آن را از [[اهورامزدا]] درخواست کرده‌است. در هات ۳۰ بند ۷ آمده:
{{نقل قول|کسی که از نیروی [[معنویت|مینوی]] و منش نیک و راستی و پاکی برخوردار باشد و [[سپنته آرمیتی|آرمیتی]] با [[عشق|دلدادگی]] و [[ایمان|باور]] به کالبد او پایداری و استواری بخشد، بی‌گمان چنین کسی در آزمایش سخت زندگی پیروز گردیده و در میان گروه بندگان نیک تو ای پروردگار، شمرده خواهد شد.}}
همچنین در هات ۴۳ بند ۱۰ آمده: {{نقل قول|پروردگارا مرا به سوی راستی و پاکی که نهایت آرزوی من است، رهبری کن تا با پیروی از آرمیتی که نماد باورمندی و مهرورزی است به رسایی دست یابم. پروردگارا اکنون ما را بیازمای تا باورمندی به تو را نشان دهیم. آزمایش‌های تو چنان است که به انسان نیروی مینوی خواهد بخشید، به‌ویژه رهبرانی که از سوی تو ای مزدا الهام گرفته‌اند، با نیرو و دلیری مردم را راهنمایی کرده و خواست تو را انجام خواهند داد.}}<ref>گاتاها، فیروز آذرگشسب، به تصحیح ماندانا معاونت، فروهر، ۱۳۸۳، تهران</ref><ref>گاتاهای زرتشت، گردآوری فرانک<span class="CheckDictation-marked CheckDictation-marked-دوانلو" id="tool-.D8.AF.D9.88.D8.A7.D9.86.D9.84.D9.88" style="background-color: rgb(255, 200, 145);"> دوانلو،</span> نوید شیراز، ۱۳۸۳، شیراز</ref><ref>شاهنامه فردوسی، به کوشش [[سعید حمیدیان]]، بر اساس چاپ مسکو، قطره، ۱۳۸۴، تهران</ref>
== پانویس ==
| |||