صادق رضازاده شفق: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۸:
'''صادق رضازاده شفق''' (زاده ۱۲۷۴ در [[تبریز]] – درگذشته {{تاریخ مرگ|۱۳۵۰|۶|۷|گاه‌شمار=خورشیدی}} در [[تهران]]) [[پژوهش]]گر، و [[مترجم]] و [[سیاستمدار]] ایرانی بود.
 
=== آغاز کنش سیاسی ==
== زندگی‌نامه ==
[[پرونده:Fowje Nejat.jpg|بندانگشتی|گروه «[[فوج نجات]]». نفر سوم ایستاده از سمت چپ، صادق رضازاده شفق.]]
 
=== آغاز کنش سیاسی ==
[[دوره ابتدایی]] را در مدرسه پرورش و [[دوره متوسطه]] را در [[مدرسه مموریال]] (مدرسهٔ آمریکایی) تبریز به پایان رساند. همزمان با واقعهٔ [[به‌توپ‌بستن مجلس|به توپ بستن مجلس]] به فرمان [[محمدعلی شاه]] در سال ۱۲۸۷ صادق رضازاده شفق با شماری از همدرسان و همفکران خود به رهبری معلم جوان آمریکایی خود [[هوارد باسکرویل]] دسته‌ای به نام [[فوج نجات]] تشکیل دادند و به مجاهدان مشروطه پیوستند تا آنکه در یکی از شبیخون‌ها در ۳ فروردین ۱۲۸۸ باسکرویل هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد.
 
پس از [[فتح تهران]] به دست مشروطه‌خواهان و برقراری حکومت مشروطه، صادق رضازاده که هنوز دانش‌آموز مدرسهٔ آمریکایی بود با چند تن از آزادیخواهان، انجمنی به نام «جمعیت وطن‌خواهان» تشکیل دادند و روزنامهٔ ''شفق'' را به مدیریت آقا رضازاده پدر صادق از شهریور ۱۲۸۹ منتشر کردند که هفته‌ای یک بار منتشر می‌شد و بیشتر مقالات آن را صادق رضازاده می‌نوشت. چنین بود که واژهٔ "شفق" به [[نام خانوادگی]] او افزوده شد.<ref name=":0">{{یادکرد وبکتاب |نویسندهنام خانوادگی۱=عاقلی |کدنام۱=باقر زبان|عنوان=faشرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران -IR جلد دوم |تاریخ=۲۱۱۳۸۰ فروردین ۱۳۹۰|وبگاهناشر=راسخوننگاه |نشانیمکان=https://rasekhoon.net/Mashahir/Show-104477.aspxتهران |عنوانصفحات=صادق۷۲۸ رضازاده- شفق۷۳۰}}</ref>
 
=== فرار از ایران ===
پس از [[اشغال تبریز به دست قوای روس در سال ۱۲۹۰]] صادق رضازادهٔ شفق به‌ناچار پنهان شد و سپس در سال ۱۲۹۱ مخفیانه به [[امپراتوری عثمانی]] رفت. در آنجا در دبستان ایرانیان [[استانبول]] به آموزگاری [[زبان فارسی]] و تاریخ پرداخت. در ۱۲۹۳ وارد مدرسهٔ عالی شبانه‌روزی آمریکایی در استانبول به نام رابرت کالج شد و در ۱۲۹۷ با دریافت درجهٔ [[کارشناسی]]، فارغ‌التحصیل و بلافاصله به آموزگاری همان کالج انتخاب شد و تا دو سال به این کار اشتغال داشت.
 
از سال ۱۲۹۵ که در میانه [[جنگ جهانی اول]] شماری از نمایندگان [[مجلس شورای ملی]] و آزادیخواهان و از جمله [[عارف قزوینی]] به استانبول مهاجرت کردند، صادق رضازاده با آنان آشنا شد. درهمین دوران با شماری از رجال ایرانی چون [[سید حسن تقی‌زاده]]، [[محمد قزوینی]] و [[ابراهیم پورداوود]] که در [[برلین]] بودند همکاری فکری و قلمی داشت. در سال ۱۳۰۱ به برلین رفت و در دانشگاه برلین ([[دانشگاه هومبولت برلین]]) به ادامهٔ تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۰۷ به دریافت دانشنامهٔ [[دکترا]] در [[فلسفه]] از دانشگاه برلین نایل شد. در همین دوره بود که به تنظیم دیوان اشعار عارف قزوینی پرداخت که در سال ۱۳۰۴ در برلین انتشار یافت.
 
=== بازگشت به کشور ===
صادق رضازادهٔ شفق در سال ۱۳۰۷ به تهران بازگشت و با تأسیس دارالمعلمین عالی ([[دانشسرای عالی]]) در همان سال برای آموزش تاریخ و کلیات فلسفه به استخدام دانشسرای عالی درآمد. پس از تأسیس [[دانشگاه تهران]] در سال ۱۳۱۳ علاوه بر تاریخ و کلیات فلسفه، آموزش [[تاریخ ادبیات فارسی]] از آغاز تا اسلام را نیز به عهده گرفت. از ابتدای تأسیس فرهنگستان ایران در سال ۱۳۱۴ رضازادهٔ شفق از اعضای مؤسس و پیوستهٔ فرهنگستان بود.<ref name=":0" />
 
=== کنش بین‌المللی ===
[[پرونده:Tqizadeh, Shafaq.jpg|بندانگشتی|[[سید حسن تقی‌زاده]] (چپ)، در کنار رضازاده شفق (راست).]]
در سال ۱۳۲۲ صادق رضازادهٔ شفق به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد (دوره چهاردهم) و با نطق‌های پرشوری که ایراد می‌کرد از نمایندگان مؤثر مجلس بود. در [[فروردین ۱۳۲۴]] جزو هیئت اعزامی ایران به [[کنفرانس سان‌فرانسیسکو]] رفت و در تهیه و تصویب [[منشور ملل متحد|منشور]] [[سازمان ملل متحد]] شرکت داشت.<ref name=":0" /> در بهمن ۱۳۲۴ عضو هیئت همراه نخست‌وزیر [[احمد قوام]] در سفر به [[مسکو]] برای گفتگو با [[ژوزف استالین]] در موضوع اختلافات ایران و [[روسیه شوروی]] بود. پس از خروج نیروهای شوروی از ایران و پایان غائلهٔ آذربایجان در سال ۱۳۲۵ در انتخابات دورهٔ پانزدهم مجلس شورای ملی رضازادهٔ شفق دوباره به نمایندگی انتخاب شد. در این دورهٔ مجلس وی از طرح [[محمد مصدق]] مبنی بر ابطال موافق‌نامهٔ مربوط به ایجاد شرکت مختلط ایران و شوروی و پس‌گیری حقوق ملت ایران در نفت جنوب با فصاحت و شهامت دفاع کرد تا آنکه در ۳۰ مهر ۱۳۲۶ طرح مزبور به تصویب رسید و مبنای سیاست دولت در مورد نفت قرار گرفت.
 
با توجه به پیشینه‌ای که دکتر شفق در تهیه و تصویب منشور سازمان ملل متحد داشت در فروردین ۱۳۲۸ به دعوت [[کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد]] به آمریکا رفت و پس از پایان کار کمیسیون با مأموریت از طرف دولت به ایراد سخنرانی‌هایی راجع به تاریخ و فرهنگ ایران در دانشگاه‌های آمریکا پرداخت. در بهمن ۱۳۲۸ به نمایندگی دورهٔ نخست [[مجلس سنای ایران]] منصوب شد.
سطر ۵۷ ⟵ ۵۵:
 
== کتاب‌ها ==
* رسالهٔ ''تورک متفکرینک نظر انتباهه،انتباهه''، ۱۹۲۴ آلمان
* ''راه رهایی ایران،ایران''، ۱۳۳۵ قمری
* ''یادگار مسافرت سوئیس،سوئیس''، ۱۳۲۸
* ''تاریخ مختصر ایران،ایران''، پاول هرن (ترجمه)
* ''کورش کبیر،کبیر''، هارولد لمب (ترجمه)، ۱۳۳۵
* ''تاریخ ادبیات فارسی،فارسی''، هرمان اته (ترجمه) ۱۳۳۷
* ''مادرشاه از نظر خاورشناسان،خاورشناسان''، ۱۳۳۹
* ''[[جستاری در فهم بشر]]''، جان لاک (ترجمه)، ۱۳۳۹
* ''چند بحث اجتماعی،اجتماعی''، ۱۳۴۰
* ''تاریخ ادبیات ایران'' (۱۳۴۲)
* ''درس‌هایی از تاریخ،تاریخ''، ۱۳۴۲
* ''اسکندر مقدونی،مقدونی''، هارولد لمب (ترجمه)
* ''یک روز از زندگی داریوش،داریوش''، یوستی (ترجمه)
* ''ادیان شرق و فکر غرب،غرب''، رادکریشنان (ترجمه)، ۱۳۴۴
* ''گزیدهٔ اوپانیشادها''
* ''فرهنگ شاهنامه و ملاحظاتی دربارهٔ فردوسی''
* ''سرود مهر'' (دیوان شعر)، ۱۳۴۲
* ''ایران از نظر خاورشناسان،خاورشناسان''، ۱۳۵۰
 
== پانویس ==
سطر ۱۰۲ ⟵ ۱۰۰:
[[رده:نمایندگان دوره اول مجلس سنای ایران]]
[[رده:سناتورهای انتصابی مجلس سنا از تهران]]
[[رده:نمایندگان تهران در مجلس شورای ملی]]