تیمور: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۴۵:
تیمور در ابتدای جوانی هیچ نقش جدی و مهمی در تاریخ تحولات منطقهٔ خود نداشت. بسیاری رخدادها در منطقه پدید آمد اما او هیچ واکنشی نشان نداد. به‌ویژه شواهد بسیار زیادی وجود دارد که به‌دقت به تحولات داخلی ایران می‌نگریست و مواظب اختلافات موجود میان شاهان و سردستگان ایرانی و مغول بود. او منتظر فرصتی مناسب بود و به‌دقت برنامه‌هایش را تنظیم می‌کرد. تنها در حدود پنجاه سالگی است که ناگاه بخش بزرگی از آسیای مرکزی و غربی را فتح می‌کند و به خاک و خون می‌کشد.<ref name="دانشنامه رشد">[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد، تیمور لنگ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003125648/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=3 اکتبر 2018}}</ref>
تیمور در خانواده‌ای از قبایل [[برلاس]]، یک قبیله ترک با اصالت مغول،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Timur {{!}} Biography, Conquests, Empire, & Facts|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Timur|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-05-28|کد زبان=en}}</ref> در [[فرارود]] (ماوراءالنهر) و در شهر «کش» - از توابع [[سمرقند]] در [[ترکستان]] ([[آسیای مرکزی]] و [[ازبکستان]] فعلی)- در ۷۳۶ ه.ق / ۱۳۳۵ م. متولد گردید و خیلی زود در سوارکاری و تیراندازی مهارت یافت.<ref name="لغت‌نامهٔ دهخدا"/> پدرش تراغای از ملاکین متوسط شهر کش بود.<ref name="ReferenceA"/> در ۷۶۱ ه.ق / ۱۳۶۰ م. فردی به نام [[تغلق تیمور]]، از نوادگان [[جغتای‌خان|جغتای]]، از ترکستان به [[ماوراءالنهر]] لشکر کشید. [[حاجی برلاس]] که دفاع از شهر کش - بعدها «شهر سبز» خوانده شد - را در مقابل این مهاجم دشوار یافت، دفاع از ولایت را به پسر [[تراغای]] - تیمور گورکان - سپرد. تیمور که در چنین آشوبی قدم به صحنه حوادث گذاشت در آن هنگام ۲۵ سال داشت. او از همان آغاز کار توانست با زیرکی و سیاست و با اظهار اطاعت نسبت به مهاجمان، شهر کش را از قتل و غارت نجات دهد. سپس با [[امیر حسین]] - نوادهٔ [[قزغن]] در [[کابل]] - بنای دوستی گذاشت و بالاخره خواهر او - [[اولجای ترکان]] - را به عقد ازدواج خود درآورد.<ref name="دانشنامهٔ رشد">[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامهٔ رشد، تیمور لنگ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003125648/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=3 اکتبر 2018}}</ref>
تیمور به سبب همین خویشاوندی در خانوادهٔ امیر حسین به «گورکان» (به معنای داماد) مشهور شد. با این حال دوستی تیمور با امیر حسین دیری نپایید و با مرگ اولجای ترکان جنگ بین این دو امیر اجتناب‌ناپذیر شد. در آخرین نبرد، قلعهٔ هندوان نزدیک [[بلخ]]، به محاصرهٔ سپاه تیمور درآمد و امیر حسین مغلوب شد و به قتل رسید. با این پیروزی، تیمور در بلخ به فرمانروایی مستقل رسید (رمضان ۷۷۱ ه.ق / آوریل ۱۳۷۰ م) و خود را صاحبقران خواند. چهار تن از زنان امیر حسین را نیز به ازدواج خود درآورد و باقی را به سرداران بخشید. پس از آن به ماوراءالنهر رفت و سمرقند را پایتخت خویش ساخت.<ref name="دانشنامهٔ رشد"/>
خط ۱۱۸:
== روابط تیمور با پادشاهان اروپا ==
{{همچنین ببینید|نامه تیمور به شارل ششم پادشاه فرانسه}}[[پرونده:Letter of Tamerlane to Charles VI 1402.jpg|بندانگشتی|240 px|نامهٔ تیمور به [[شارل ششم فرانسه]].]]
این نامه از قدیمی‌ترین نامه‌های مهردار فرمانروایان ایران است که در آسیای صغیر و ۱۲ روز پس از شکست تاریخی [[امپراتوری عثمانی|عثمانی‌ها]]<nowiki/> و اسارت [[بایزید یکم|سلطان بایزید ایلدرم]] نگاشته شده‌است. نامه لحنی دوستانه دارد ولی پر از غلط‌های نوشتاری است (نامه توسط اسقف سلطانیه نگارش شده‌است) و اصل آن به شمارهٔ ۹۳۷ در خزانهٔ اسناد رسمی در [[پاریس]] بایگانی و مورخ به تاریخ سه‌شنبه ۱۸ مرداد ۷۸۱ ه.خ) غرهٔ محرم سنهٔ ۸۰۵ هجری برابر ماه اوت ۱۴۰۲ مسیحی) می‌باشد. نامهٔ تیمور توسط «فری جوآن مارحسیا مطران» معروف به «جان دوم» کشیش بزرگ منطقه‌ای که [[سلطانیه]] در مرکز آن قرار داشت و اصالتاً از مردم [[ایتالیا]] و [[فرقه فرانسیسکن|فرقهٔ فرانسیسکن]] بود فرستاده شد. وی در ژوئن ۱۴۰۳ به پاریس رسید.<ref>میرجعفری، حسین، ''تاریخ تیموریان و ترکمانان''، [[سمت|<span title="سمت (انتشارات) | سمت (انتشارات)|سمت | سمت (ستاره‌شناسی) | سمت (ستاره‌شناسی)|سمت | سمت و سو" class="CheckDictation-marked CheckDictation-marked-سمت" id="tool-.D8.B3.D9.85.D8.AA">سمت</span>]]، ۱۳۷۵ (ص ۱۸۷)</ref>
== بازماندگان تیمور ==
[[پرونده:Mausoleum of Amir Temur (5).JPG|بندانگشتی|240 px|آرامگاه امیر تیمور در [[سمرقند]]]][[پرونده:Mausoleum of Amir Temur (1).JPG|بندانگشتی|240 px|آرامگاه امیر تیمور در [[سمرقند]]]]از پسران وی، [[عمر شیخ]] و [[جهانگیر پسر تیمور|جهانگیر]] که پسران اول بودند در زمان حیات تیمور درگذشتند و [[میرانشاه]] و [[شاهرخ]] نیز چون مورد توجه پدر نبودند برای جانشینی انتخاب نشدند<ref>معین‌الدین نطنزی، ص ۴۳۵</ref> و تیمور، [[پیرمحمد جهانگیر]] را که در آن زمان والی [[کابل]] بود، به جانشینی شهرهای خود برگزید.<ref><span title="مانتالیسمانی" class="CheckDictation-marked CheckDictation-marked-تاج‌السلمانی" id="tool-.D8.AA.D8.A7.D8.AC.E2.80.8C.D8.A7.D9.84.D8.B3.D9.84.D9.85.D8.A7.D9.86.DB.8C" style="background-color: rgb(255, 200, 145);">تاج‌السلمانی،</span> ج ۸، گ ۲۲ پ</ref><ref>غیاثی، ص ۲۱۲</ref> سیاست تیمور در ادارهٔ شهرهای تسخیر شده، واگذاری حکومت هر ولایت به یکی از اعضای خاندانش یا حکامِ محلیِ مورد اعتماد و قرار گرفتن خودش در رأس همهٔ امور بود.<ref>جعفری، مقدمهٔ زریاب، ص ۵</ref> با اعلام خبر مرگ تیمور، این امیرزادگان و مدعیانِ سلطنت، بر سر جانشینی او به کشمکش پرداختند و به این ترتیب اندکی بعد از مرگش، منازعات طولانی خانوادگی و درونی بین بازماندگان او آغاز شد.
در آغاز، همراهان تیمور مرگ «صاحبقران» (لقبی برای پادشاهی با سی سال سلطنت)<ref name=ToolAutoGenRef2>بریون، مارسل، منم تیمور جهان‌گشا، ترجمهٔ ذبیح‌الله منصوری، کتابخانهٔ مستوفی، تهران ۱۳۷۴</ref> را پنهان داشتند و به‌علاوه طرح حمله به چین را بی آن که لغو نمایند، متوقف کردند. همچنین چون نوهٔ تیمور که بنا به وصیتش جانشین او می‌شد یعنی پیرمحمد فرزند میرزا جهانگیر در آن هنگام دور از پایتخت و در حدود [[غزنی]]ن بود، موقتاً، شخص دیگری را به نیابت از او جانشین تیمور نمودند.
| |||