عطارد: تفاوت میان نسخه‌ها

تیرعطارد تندروترین سیارهٔ منظومهٔ شمسی است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه، هر ۸۸ روز یک بار [[خورشید]] را دور می‌زند. از این رو سیاره‌ای گریزپاست که دیدنش آسان نیست و به همین دلیل است که شاید، ایرانیان باستان آن را «تیر» نامیده و در [[یونان]] «مرکوری» یا «پیک خدایان» لقبش داده بودند.<ref>https://nineplanets.org/mercury.html</ref> تیرعطارد کوچک‌ترین و [[سیاره درونی و سیاره بیرونی|درونی‌ترین]] سیارهٔ منظومهٔ شمسی است و مانند سیارهٔ [[زهره]] در بخش درونی [[حرکت انتقالی زمین|مدار زمین به دور خورشید]] قرار گرفته‌است. این سیاره [[قمر]] ندارد و سطح رو به خورشیدِ آن بسیار داغ و رویهٔ پشت به خورشید آن بسیار سرد است. تیرعطارد [[تناوب مداری|مدار انتقالی]] خود را در ۸۷٫۹۷ روز زمینی می‌پیماید. مشاهدهٔ تیرعطارد از زمین هرگز از ۲۸ درجه [[فاصله زاویه‌ای]] فراتر نمی‌رود. در نتیجهٔ این نزدیکی به خورشید این سیاره فقط پس از غروب خورشید در افق شرقی قبل از [[شفق|طلوع]] آفتاب؛ معمولاً در شرایط [[گرگ و میش]]، در نزدیکی افق غربی قابل دیده‌شدن است. در این زمان، ممکن است به صورت یک ستارهٔ روشن به نظر برسد، اما مشاهدهٔ آن اغلب به مراتب دشوارتر از مشاهدهٔ سیارهٔ زهره است. تیرعطارد در طول دوره تناوب مداری خود، طیف کاملی از [[گام‌های سیاره‌ای]] را، مانند زهره و [[گام‌های ماه|ماه]]، به نمایش می‌گذارد که به صورت تلسکوپی از زمین می‌تواند تماشا و پیگیری شود. طول دورهٔ تناوب مداری این گام‌های تیرعطارد (همزمانی با توجه به جابه‌جایی زمین) در حدود ۱۱۶ روز است.

چرخش تیرعطارد با گرفتاری در [[قفل جزر و مدی]] و [[رزنانس مداری]] ۳: ۲ با خورشید، در منظومهٔ شمسی یک چرخش سیاره‌ای بی‌همتاست. این سیاره به ازای هر دو بار گردش به دور خورشید، دقیقاً سه بار به دور خود می‌چرخد (نسبت حرکت وضعی به حرکت انتقالی ۳ به ۲)،<ref>{{cite book |title=Uranus, Neptune, Pluto, and the Outer Solar System |first1=Linda T. |last1=Elkins-Tanton |publisher=Infobase Publishing |year=2006 |isbn=978-1-4381-0729-5 |page=51 |url=https://books.google.com/books?id=bJoYlBWbCAYC}} [https://books.google.com/books?id=bJoYlBWbCAYC&pg=PA51 Extract of page 51]</ref> به این معنا که: در مقایسه با [[ستارگان ثابت]] (بیرون از منظومهٔ شمسی و نه از دیدگاه زمینی)، یک روز کامل (شبانه‌روز) در سیارهٔ تیرعطارد حدود ۱۷۶ روز زمینی است.<ref name=orbit>{{cite web |title=Animated clip of orbit and rotation of Mercury |url=http://sciencenetlinks.com/interactives/messenger/or/OrbitRotation.html |publisher=Sciencenetlinks.com}}</ref> از دیدگاه خورشید، در [[چارچوب مرجع]]؛ که خود با حرکت مداری می‌چرخد، سیارهٔ تیرعطارد در هر دو بار گردش به دور خورشید (یا هر دو سال تیریعطاردی)، تنها یکبار به دور خود می‌چرخد. با این حساب از دیدگاه یک ناظر در سیارهٔ تیر،عطارد، او یک روز کامل را هر دو سال تیریعطاردی یک بار، تجربه خواهد کرد.

محور تیرعطارد دارای کمترین [[انحراف محوری]] در مقایسه با هر یک از سیارات سامانهمنظومه خورشیدیشمسی (تنها در حدود ۰٫۰۳ درجه) است. [[خروج از مرکز مداری]] آن بیشترین در میان سیاره‌های شناخته شده در این منظومه در وضعیت [[اوج و حضیض|اوج]] است. فاصلهٔ تیرعطارد از خورشید تنها در حدود دو سوم (یا ۶۶٪) فاصلهٔ آن در [[اوج و حضیض|حضیض]] است. سطح تیرعطارد به شدت درهم‌شکسته به نظر می‌رسد و از نظر ظاهری شبیه به [[ماه]] است، از نظر [[زمین‌شناسی]] این نشان می‌دهد که این سیاره برای چند میلیارد سال غیرفعال بوده‌است. با نداشتن تقریبی [[اتمسفر]] برای حفظ گرما، درجه حرارت سطحی روزانهٔ آن بیشتر از دیگر سیاره‌های منظومهٔ شمسی است و از ۱۰۰ درجه [[کلوین]]: (۱۷۳- سانتی‌گراد: ۲۸۰- فارنهایت)) در شب، تا ۷۰۰ درجه کلوین: (۴۲۷ درجه سانتیگراد: ۸۰۰ درجه فارنهایت) در طول روز در سراسر مناطق استوایی متغیر است. دمای نواحی قطبی دائماً زیر ۱۸۰- درجه کلوین: (۹۳- درجه سانتیگراد ؛۱۳۶ درجه فارنهایت) قرار دارد. این سیاره هیچ ماهواره طبیعی شناخته شده‌ای ندارد.

تا کنون دو فضاپیما از تیرعطارد بازدید کرده‌اند: [[مارینر ۱۰]] در سال ۱۹۷۴ و ۱۹۷۵ پرواز کرد؛ و کاوشگر [[مسنجر]]، که در سال ۲۰۰۴ به فضا پرتاب شد، بیش از چهار سال و پس از مصرف سوخت خود و سقوط بر سطح سیاره در ۳۰ آوریل ۲۰۱۵، در حدود ۴۰۰۰ بار بر گرد تیرعطارد چرخید.<ref>{{cite web |url=http://messenger.jhuapl.edu/news_room/details.php?id%3D284 |title=NASA Completes MESSENGER Mission with Expected Impact on Mercury's Surface |accessdate=April 30, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150503002503/http://messenger.jhuapl.edu/news_room/details.php?id=284 |archivedate=May 3, 2015}}</ref><ref name=EclipseReboost>{{cite web |url=http://www.planetary.org/blogs/emily-lakdawalla/2014/10100759-from-mercury-orbit-messenger.html |title=From Mercury orbit, MESSENGER watches a lunar eclipse |publisher=Planetary Society |date=October 10, 2014 |accessdate=January 23, 2015}}</ref><ref name=Pressurant2015>{{cite web |url=http://www.astronomy.com/news/2014/12/innovative-use-of-pressurant-extends-messengers-mercury-mission |title=Innovative use of pressurant extends MESSENGER's Mercury mission |publisher=Astronomy.com |date=December 29, 2014 |accessdate=January 22, 2015}}</ref> فضاپیمای [[بپی‌کلمبو]] قرار است در سال ۲۰۲۵ وارد تیرعطارد شود.

با وجود اندازهٔ کوچک، سیارهٔ تیرعطارد از [[میدان مغناطیسی]] نسبتاً نیرومندی برخوردار است؛ شدت میدان مغناطیسی این سیاره حدود یک‌صدم زمین است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Mercury's magnetic field -- nipped in the bud|نشانی=https://phys.org/news/2011-12-mercury-magnetic-field-nipped.html|تاریخ بازبینی=2018-05-22}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=New Scientist|عنوان=Molten core may explain Mercury’s magnetic field|نشانی=https://www.newscientist.com/article/dn11782-molten-core-may-explain-mercurys-magnetic-field/|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-05-22}}</ref> این سیاره، [[فهرست اجرام منظومه شمسی بر پایه اندازه|نهمین جسم منظومهٔ شمسی]] از نظر جرم می‌باشد.

[[دهانه برخوردی|دهانه‌های برخوردی]] سیاره تیرعطارد به نام نویسندگان و هنرمندان مشهور جهان نامیده شده‌اند که در میان آن‌ها نام شاعران مختلف ایرانی نیز دیده می‌شود ازجمله: [[فردوسی (دهانه برخوردی)|دهانه فردوسی]]، [[نظامی (دهانه)|دهانه نظامی]]، [[رودکی (دهانه)|دهانه رودکی]]، و دهانه نوایی. یکی از دشت‌های بزرگ تیرعطارد به نام [[هامونه تیر]] نیز نام فارسی این سیاره را بر خود دارد.

[[پرونده:Mercury Earth Comparison.png|بندانگشتی|250px|چپ|اندازهٔ تیرعطارد در مقایسه با [[زمین]]]]

سیاره تیرعطارد با فاصلهٔ ۵۷ میلیون و ۹۲۴ هزار کیلومتری از خورشید، نزدیکترین سیاره سامانهمنظومه خورشیدیشمسی به [[خورشید]] است و کم‌ترین مسافتی که با [[زمین]] پیدا می‌کند، به ۸۰ میلیون کیلومتر می‌رسد. به خاطر نزدیکی این سیاره به [[خورشید]] اگر در طرف رو به خورشید آن (بخشی که روز است) قرار بگیرید به راحتی در دمای ۴۶۵درجه سانتیگراد پخته خواهید شد و به علت حرکتی وضعی آرامش اگر در طرف شب آن قرار بگیرید آن قدر سرد خواهد شد که در دمای ۱۴۸- درجه سانتیگراد به راحتی مرگ را بر اثر یخ بستن تجربه می‌کنید. [[حرکت وضعی زمین|گردش وضعی]] این سیاره، حدود دو ماه طول می‌کشد و از این رو، گرم شدن آن در روز و سرد شدنش در شب دیرپاست و همین باعث فرسایش خاک تیرعطارد می‌شود.

حفره‌های کوچک ویا بزرگ بسیاری در سطح سیارهٔ تیرعطارد دیده می‌شود که حکایت از برخورد [[شهاب‌سنگ]]‌های کوچک و بزرگ دارد البته قطر برخی از دهانه‌ها به ده‌ها کیلومتر می‌رسد. برخی از این دهانه‌ها محل خروج مواد مذاب است که امروزه با سنگهای مذاب پر شده‌اند و مانند کوه‌های آتشفشانی هستند. سطح تیرعطارد بیشتر خاکستری‌رنگ است و به خاطر نوع دهانه‌های آتشفشانی و آبگیرها بسیار شبیه کره [[ماه]] است. دانشمندان تصور می‌کردند که فعالیت‌های آن مانند کره ماه‌است. اما اکنون می‌دانیم که سیاره تیرعطارد با کره ماه بسیار متفاوت است. تیرعطارد کوه و آتشفشان‌های بزرگ و عمده‌ای ندارد و از نظر فعالیت‌های زمین‌شناختی سیاره‌ای مرده به‌شمار می‌آید.

این سیاره از دسته [[سیاره زمین‌سان|سیاره‌های زمین‌سان]] است. تیرعطارد همچون [[ناهید]] و [[ماه]]، حالت‌های گوناگونی از [[هلال]] تا قرص کامل را به خود می‌گیرد. قرص کامل، چون در آن سوی خورشید است دیده نمی‌شود. اما اشکال هلالی و نیمهٔ آن به هنگام جلوه‌های شرقی و غربی، مشاهده می‌گردند.

نیروی [[گرانش]] این سیاره کم و دارای جو ناچیزی است که ۹۸٪ آن از [[هلیم]] و بقیه از [[هیدروژن]]، [[اکسیژن]] و [[سدیم]] ساخته شده‌است. [[بادهای خورشیدی]] به شدت به تیرعطارد می‌دمند و این می‌رساند که تقریباً هیچ هوایی در آن وجود ندارد.

[[پرونده:Star-sizes-fa.jpg|بندانگشتی|چپ|500px|هم سنجی سیاره‌های سامانهمنظومه خورشیدیشمسی با تعدادی از ستاره‌های مشهور:{{سخ}}'''الف:'''{{سخ}}[[زمین]] (۴) <span style="font-size: large;">></span> [[زهره]] (۳) <span style="font-size: large;">></span> [[مریخ]] (۲) <span style="font-size: large;">></span> تیرعطارد (۱){{سخ}}'''ب:'''{{سخ}}[[مشتری (سیاره)|مشتری]] (۸) <span style="font-size: large;">></span> [[زحل]] (۷) <span style="font-size: large;">></span> [[اورانوس]](۶) <span style="font-size: large;">></span> [[نپتون]] (۵) <span style="font-size: large;">></span> [[زمین]] (بدون شماره){{سخ}}'''پ:'''{{سخ}}[[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (۱۱) <span style="font-size: large;">></span> [[خورشید]] (۱۰) <span style="font-size: large;">></span> [[ولف ۳۵۹]] (۹) <span style="font-size: large;">></span> [[مشتری (سیاره)|مشتری]] (بدون شماره){{سخ}}'''ت:'''{{سخ}}[[دبران]] (۱۴) <span style="font-size: large;">></span> [[نگهبان شمال]] (۱۳) <span style="font-size: large;">></span> [[رأس پیکر پسین]] (۱۲) <span style="font-size: large;">></span> [[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (بدون شماره){{سخ}}'''ث:'''{{سخ}}[[ابط‌الجوزا]] (۱۷) <span style="font-size: large;">></span>[[قلب عقرب]] (۱۶) <span style="font-size: large;">></span> [[پای شکارچی]] (۱۵) <span style="font-size: large;">></span> [[دبران]] (بدون شماره){{سخ}}'''ج:'''{{سخ}}[[وی‌وای سگ بزرگ]] (۲۰) <span style="font-size: large;">></span>[[وی‌وی قیفاووس]] (۱۹) <span style="font-size: large;">></span> [[مو قیفاووس]] (۱۸) <span style="font-size: large;">></span> [[ابط‌الجوزا]] (بدون شماره)]]

دانشمندان هنوز نمی‌دانند که فعالیت‌های آتشفشانی این سیاره سنگی، چقدر به طول انجامیده. سن دشت‌های گدازه‌ای‌اش را می‌توان به عصر «بمباران سهمگین متأخر»، یا حدود ۴ میلیارد سال پیش نسبت داد؛ که در جریانش اعضای سامانهمنظومه خورشیدی،شمسی، آماج برخورد شهابسنگ‌های غول‌آسا واقع می‌شدند. به محض کاهش آمار این برخوردها بود که گدازه در سرتاسر تیرعطارد جریان یافت و با پر کردن گودال‌ها، عوارض نرم و مسطحی را به وجود آورد. فرو زمین‌ها هم در همین گودال‌ها به وجود آمدند و در واقع تنها نقاطی به‌شمار می‌رفتند که بستر سنگیِ سیاره در آن‌ها «منبسط» (و نه منقبض) می‌شد.<ref>نولا تیلور (Nola Taylor): «کلوچه» های عطارد، از پیشینه این سیاره می‌گویند. برگردان از: احسان سنایی. در رادیو زمانه. ۰۹/۰۲/۱۳۹۱</ref>

در دشت‌های آتشفشانی تیرعطارد عوارض نامتعارفی وجود دارد که بیشتر شبیه «کلوچه» های کیهانی‌اند و هیچ‌گونه نمونه مشابهی در سایر نقاط منظومه‌مان ندارند. این «کلوچه‌ها» سازه‌های دوار و غول‌آسایی هستند که مرز گودال‌های مدفون را مشخص کرده‌اند و خودْ از چین‌خوردگیهای درونی و عوارضی موسوم به «[[فروزمین]]» پر شده‌اند؛ یعنی باریکه‌هایی که در مرز دو گسل موازی، فرو نشسته‌اند.<ref>نولا تیلور (Nola Taylor): «کلوچه» های عطارد، از پیشینه این سیاره می‌گویند. برگردان از: احسان سنایی. در رادیو زمانه. ۰۹/۰۲/۱۳۹۱</ref>

حدود یک میلیارد سال پیش، گدازه‌های آتشفشانی به‌سرعت بستر گودال‌های شهابسنگی پراکنده در سطح تیرعطارد را پر کردند. حجم عظیمی از گدازه در مدت‌زمان نسبتاً کوتاهی نشست کرد و همین می‌توانسته عاملی برای ظهور این دره‌های نامتعارف باشد.<ref>همان منبع.</ref>

تیرعطارد دارای بالاترین [[خروج از مرکز مداری]] ۰٫۲۱ در بین دیگر سیاره‌ها است؛ که فاصلهٔ آن را از خورشید از ۴۶٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۷۰٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر (۲۹٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۴۳٬۰۰۰٬۰۰۰ مایل) تغییر می‌دهد. تکمیل یک دور مدار برای این سیاره ۸۷٬۹۹۶۹ روز زمینی به طول می‌کشد. تأثیر این خارج از مرکزی در نمودار (سمت چپ)؛ که مدار تیرعطارد (به جای یک مدار دایره‌ای) با [[نیمه‌محورهای بیضی|نیمه‌قطر محوری بزرگ]] پوشش یافته، نشان داده شده‌است. سرعت بالاتر تیرعطارد هنگامی که در نزدیکی [[اوج و حضیض|اوج]] قرار می‌گیرد از مسافت بیشتری که در هر فاصلهٔ ۵ روزه دارد مشخص است. در نمودار فاصله مختلف تیرعطارد تا خورشید با تغییر دراندازهٔ سیاره نمایش داده شده‌است، که به صورت عکس متناسب با فاصلهٔ تیرعطارد از خورشید است. در نتیجهٔ این تغییر فاصله از خورشید سطح تیرعطارد توسط [[نیروی کشندی]] که خورشید ایجاد کرده و تقریباً ۱۷ برابر از تأثیر جزر و مدی ماه بر کرهٔ زمین قوی‌تر است، خم و راست گردد.<ref>{{cite journal |last1=Van Hoolst |first1=Tim |last2=Jacobs |first2=Carla |date=2003 |title=Mercury's tides and interior structure |journal=Journal of Geophysical Research |volume=108 |issue=E11 |page=7 |doi=10.1029/2003JE002126 |bibcode=2003JGRE..108.5121V}}</ref> با به هم پیوستن تاثیرهای [[رزنانس مداری]] ۳: ۲ و [[قفل جزر و مدی]] با خورشید و چرخش سیاره بر گرد محور خود؛ که منجر به تغییرهای پیچیده‌ای در دمای سطح سیاره نیز می‌شود<ref name="strom">{{cite book |first=Robert G. |last=Strom |author2=Sprague, Ann L. |date=2003 |title=Exploring Mercury: the iron planet |publisher=Springer |isbn=978-1-85233-731-5 |url=https://archive.org/details/exploringmercury00stro}}</ref> تنها یک روز خورشیدی در تیرعطارد دقیقاً دو سال تیرعطارد یا تقریباً ۱۷۶ روز زمینی طول می‌کشد.<ref name="compare">{{cite web |title=Space Topics: Compare the Planets: Mercury, Venus, Earth, The Moon, and Mars |publisher=Planetary Society |url=http://www.planetary.org/explore/topics/compare_the_planets/terrestrial.html |accessdate=April 12, 2007 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728044444/http://www.planetary.org/explore/topics/compare_the_planets/terrestrial.html |archivedate=July 28, 2011}}</ref>

همان‌گونه که در نمودار کناری نشان داده شده مدار انتقالی سیارهٔ تیرعطارد ۷ درجه نسبت به صفحهٔ [[حرکت انتقالی زمین|مدار انتقالی زمین]] متمایل است. در نتیجهٔ این تمایل، [[گذر عطارد|گذرهای سراسری سیارهٔ تیرعطارد]] از برابر خورشید تنها در زمانی از زمین دیده می‌شود که آن سیاره هنگام گذر از این صفحه (دریچه)، خود بین زمین و خورشید قرار گرفته باشد. این در واقع [[خورشید گرفتگی]]؛ که در ماه مه یا ماه نوامبر پیش می‌آید، به‌طور متوسط حدود هر هفت سال یک بار تکرار می‌شود.<ref>{{cite web |last=Espenak |first=Fred |date=April 21, 2005 |url=http://eclipse.gsfc.nasa.gov/transit/catalog/MercuryCatalog.html |title=Transits of Mercury |publisher=NASA/Goddard Space Flight Center |accessdate=May 20, 2008}}</ref>

[[انحراف محوری|شیب محوری]] تیرعطارد تقریباً صفر است،<ref name="Cosmic1">{{cite book |last=Biswas |first=Sukumar |date=2000 |title=Cosmic Perspectives in Space Physics |publisher=Springer |series=Astrophysics and Space Science Library |page=176 |isbn=978-0-7923-5813-8}}</ref> با دقیق‌ترین مقدار تاکنون اندازه‌گیری شده مقدار آن به ناچیزی ۰٫۰۲۷ درجه بوده‌است.<ref name="Margot2007"/> این به‌طور قابل توجهی کمتر از شیب محوری کم سیارهٔ [[مشتری]] است که پس از تیرعطارد دارای دومین شیب محوری ناچیز در میان همه سیاره‌ها با داشتن ۳٫۱ درجه است. این بدان معناست که از دیدگاه یک ناظر در قطب تیر،عطارد، مرکز خورشید هرگز بیشتر از ۲٫۱ [[دقیقه و ثانیه قوسی|دقیقهٔ قوسی]] در افق بالا نمی‌رود.<ref name="Margot2007"/>

تیرعطارد در [[ادبیات فارسی]] و [[ادبیات عربی]]، «دبیر فلک» نیز خوانده شده‌است. در فارسی به خانه تیرعطارد (برج جوزا و سنبله)، '''پاتو''' می‌گفتند.<ref>[http://www.vajehyab.com/dehkhoda/پاتو لغتنامه دهخدا: پاتو]</ref> نام اروپاییِ این سیاره، Mercury، از واژه‌ای [[زبان لاتین|لاتین]] گرفته شده که در مقابل نام [[زبان یونانی|یونانی]] [[هرمس]] است. خدایی که پیغام برنده برای [[خدایان]] دیگر بوده و به همین دلیل هرمس در اغلب تصاویر با صندل‌های بالدار کشیده می‌شود. علاوه بر پیغام‌رسانی، او نگهدار بازرگانان و مسافران بود. مرکوری در ادبیات افسانه‌ای [[یونان]] و [[روم]]، خدای سخن‌وری و نویسندگی است.

به اعتقاد [[یوهان مرسیه]]، رئیس دانشکدهٔ علوم اختریِ [[دانشگاه پاریس]]، در مقاله‌ای که در اواخر سال ۲۰۰۹ منتشر شد، احتمالاً تیرعطارد یکی از ماه‌های سیارات داخلیِ منظومهٔ شمسی بوده که از [[گرانش]] مادر خود جدا شده و به دام خورشید گرفتار گشته‌است.

== سیاره تیرعطارد و عصر فضا ==

در سال ۱۹۷۴ میلادی، سفینهٔ [[مارینر ۱۰]] آمریکا، از نزدیکی تیرعطارد گذشت و توانست ۶۴۸ عکس خوب، از حدود ۵۰٪ سطح سیاره، که در آن هنگام در برابر [[خورشید]] واقع شده بود، گرفته و مخابره کند. عکس‌ها نشان می‌دهند که سطح تیرعطارد نیز چون ماه، دارای کوه‌ها و نیز دره‌های فراوانی است که به نظر می‌آید به علت بمباران مداوم صدها هزار سنگ آسمانی صورت گرفته باشد. زمان این بمباران‌ها شاید بلافاصله پس از پیدایش و تکوین منظومهٔ شمسی بوده‌است.

عکس‌هایی که فضاپیمای «[[مسنجر]]» ناسا از تیرعطارد برداشته‌است شواهد فعالیت «گسترده» آتشفشانی بر سطح این سیاره را آشکار می‌کند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/science/story/2008/01/080130_si-mercury-volcanos.shtml بی‌بی‌سی]</ref>

در تیر،عطارد، درهٔ بزرگی به قطر تقریبی ۱٬۳۰۰ کیلومتر وجود دارد که اطراف آن را کوه‌های به نسبت بلندی که ارتفاع برخی از آن‌ها به یک و نیم کیلومتر نیز می‌رسد، احاطه کرده‌اند. برخی از این گودی‌ها، شاید به علت جریان مواد مذاب آتشفشانی قدیمی، صاف و تیز شیار شیار شده‌اند.

ارتباط با مارینر ۱۰ در ۲۴ مارس ۱۹۷۵ قطع شد. این سفینه اولین و تنها سفینه‌ای بوده‌است که تا امروز به مقصد تیرعطارد روانه شده‌است.

در بررسی‌هایی که در سال ۱۹۹۰م از روی [[زمین]] در مورد سیارهٔ تیرعطارد به عمل آمد، دیده شد که دو ناحیه بر روی سطح این سیاره از نقاط دیگر بسیار داغ ترند، علت آن را تأثیر توأم گردش‌های وضعی و انتقالی تیرعطارد در حفظ گرمای گرفته شده از خورشید دانستند. زیرا مدت یک شبانه روز در تیرعطارد دو سوم مدت یک سال آن است.

تیرعطارد بر خلاف اندازهٔ کوچکی که دارد، بسیار سنگین است و از این جهت [[ستاره‌شناس]]ان معتقدند، در زیر [[پوسته|پوستهٔ]] سنگی نازک این سیاره، هستهٔ مرکزی بزرگی از جنس [[آهن]]، وجود داشته باشد.

== گذر تیرعطارد ==

[[پرونده:Transit Of Mercury, May 9th, 2016.png|بندانگشتی|250px|چپ|لحظه گذر تیرعطارد از مقابل خورشید که به شکل لکه‌ای گرد و سیاه در گوشهٔ

پایین و سمت چپ تصویر مشخص است. لکه بزرگتر یک لکهٔ خورشیدی است.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=IEkkCaBTgZ8</ref>]]

سیاره تیرعطارد نیز مانند سیاره [[زهره]] بین زمین و خورشید قرار گرفته و از ناظر زمینی موجب [[گذر (ستاره‌شناسی)|گذر]] قرص آن از خورشید می‌گردد. عبور تیرعطارد فقط یا در اردیبهشت ماه (ماه مه) یا آبان ماه (ماه نوامبر) روی می‌دهد؛ و علت ندرت این عبورها (که در هر قرن تا ۱۳بار روی می‌دهند) به این علت است که زاویه میل مدار آن با مدار [[زمین]] (۷درجه) سبب می‌شود که [[سیاره]] معمولاً یا از شمال یا از جنوب خورشید بگذرد.

اندازه‌گیری‌های دقیق عبورهای تیرعطارد نه فقط برای تعیین دقیق مدار تیرعطارد بلکه برای محاسبه دوره تناوب حرکت وضعی زمین نیز به کار می‌آید.

گذرهای تاریخی تیرعطارد:

* [[جو عطارد|جوّ تیرعطارد]]

* [[اسکان بشر در عطارد|اسکان بشر در تیر]]