جمهوری آرتساخ: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بی طرفی
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
این موضوع هیچ ارتباطی با مقاله اصلی یعنی جمهوری آرتساخ ندارد می تواند در یک مقاله جداگانه و یا در مقاله قره باغ گنجانده شود، ابرابزار
خط ۷۱:
'''جمهوری آرتساخ''' ({{Lang-hy|Արցախի Հանրապետություն}} ''{{Lang|hy-Latn|Arts'akhi Hanrapetut’yun}}'') یا به‌سادگی '''آرتساخ''' که بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۷ به‌طور رسمی با نام '''جمهوری قره‌باغ کوهستانی''' ({{Lang-hy|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն}} ''{{Lang|hy-Latn|Lernayin Gharabaghi Hanrapetut’yun}}'') شناخته می‌شد یک کشور مستقل [[دو فکتو]] با اکثریت ارمنی، در جنوب قفقاز است که تنها توسط سه کشور دیگر غیر عضو سازمان ملل، به رسمیت شناخته شده‌است. منطقه قره‌باغ سال‌ها است که محل مناقشه بین [[ارمنستان]] و [[جمهوری آذربایجان]] می‌باشد. این جمهوری، بیشتر اراضی ناحیه خودمختار قره‌باغ کوهستانی سابق و بخشی از ناحیه پیرامون آن را تحت کنترل دارد و با [[جمهوری آذربایجان]]، [[ارمنستان]] و ایران هم‌مرز است.<ref>{{cite web|url=http://www.president.nkr.am/en/nkr/generalInformation/ |title=Official website of the President of the Nagorno Karabakh Republic. General Information about NKR |publisher=President.nkr.am |date=۲۰۱۰-۰۱-۰۱ |accessdate=۲۰۱۲-۰۵-۰۶}}</ref>
 
منطقه عمدتاً ارمنی‌نشین قره‌باغ کوهستانی که سال‌های متمادی محل سکونت و تحت حاکمیت ارامنه بود پس از استقلال ارمنستان و آذربایجان از [[امپراطوری روسیه]] در ۱۹۱۸، مورد اختلاف آن‌ها قرار داشت. پس از تثبیت سلطه [[اتحاد شوروی]] بر این ناحیه، این حکومت [[ابلاست خودمختار قره‌باغ کوهستانی]] را درون [[جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی]] در سال ۱۹۲۳ ایجاد کرد. البته [[جمهوری کردستان سرخ]] جمهوری [[کردها]] در [[شوروی]] در منطقهٔ خودمختار کردنشین در بخش‌های جنوبی قفقاز در سالهای ۱۹۲۳–۱۹۲۹ بود. در سال ۱۹۲۳ در شهرستانهای [[کلبجر]]، [[لاچین]]، [[زنگلان]] و [[شهرستان جبراییل]] جمهوری کردستان سرخ تأسیس شد. مرکز جمهوری کردستان سرخ در [[لاچین]] (بین [[قراباغ]] و [[ارمنستان]]) قرار داشت.در واپسین سال‌های اتحاد شوروی، مجدداً منشأ بروز اختلاف بین ارمنستان و آذربایجان شد. رفراندومی در این ابلاست و منطقه همسایه [[شاهومیان]] در ۱۹۹۱، منجر به اعلام استقلال شد. نزاع قومی در پی قتل‌عام مردم ارمنی از سوی ارتش آذربایجان منجر به جنگ قره باغ کوهستانی بین ۱۹۹۱–۱۹۹۴ شد، که منجر به آتش‌بس و حفظ مرزهای کنونی شد.
 
== نام ==
نام (قره باغ) برای اولین بار می‌توان آن را در کتاب حمدالله قزوینی تاریخ‌نویس در قرن ۸ هه‍. مشاهده کرد. نام منطقه در [[سنگ‌نبشته]]‌های [[اورارتو]] (دوران پادشاهی [[آیرارات]]) به صورت‌های "«آرداخونی"» یا "«اوردخینی"» و "«اوردخه"» قید شده‌است که نام [[آرتساخ]] از آن مأخوذ است و سرزمینی به این نام در [[هزاره اول (پیش از میلاد)]] جزو پادشاهی آیرارات و سپس یرواندیان ([[دودمان اروندی]]) قرار داشت.<ref>Chorbajian, Levon; Donabedian Patrick; Mutafian, Claude. The Caucasian Knot: The History and Geo-Politics of Nagorno-Karabagh. NJ: Zed Books, 1994, p. 52</ref><ref name="ASE">{{hy icon}} Bagrat Ulubabyan. ''«Արցախ»'' (Arts'akh). Armenian Soviet Encyclopedia. vol. ii. Yerevan: [[فرهنگستان ملی علوم ارمنستان]]، 1976, pp. 150–151.</ref><ref>Christopher Walker. The Armenian presence in Mountainous Karabakh, in John F. R. Wright et al. : Transcaucasian Boundaries (SOAS/GRC Geopolitics). 1995, p. 91</ref>
[[استرابون]] در (کتاب جغرافیای) خود قسمت سمت راست [[رود کورا]] (محل کنونی قره باغ) را با نام "«ارخیستینا"» (Orkhistene) به عنوان یک استان [[ارمنستان بزرگ]]-([[ارمنستان]] = هایاستان) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشته‌است.<ref name="Strabo">[[استرابون]]. ''[[Geography (Strabo)|Geography]]'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0198&loc=11.14.1 11.14].</ref>
 
در زمان سلطه حکومت روسیه شوروی کلمه «ناگورنو» {{به روسی|Нагорный}} (به معنی کوهستانی) به آن افزوده شده و نام این منطقه به منطقه «قره باغ کوهستانی» {{به روسی|Нагорного Карабаха}} تبدیل شده‌است.
خط ۸۱:
== تاریخ ==
{{اصلی|تاریخ آرتساخ}}
 
=== پیش از اسلام ===
آرتساخ و به طوربه‌طور کلی قفقاز یکی از گذرگاه‌های ورود آریایی‌ها به ایران بوده استبوده‌است. آرتساخ در ابتدای حکومت [[ماد]]ها به زیر سلطه این پادشاهی درآمد و در زمان [[هخامنشیان]] نیز جزئی از ایران بود. پس از یورش [[اسکندر مقدونی]] و حکومت [[سلوکیان]]، بر سر این منطقه بین [[اشکانیان]] و [[روم]]یها جنگ بود و این موضوع در زمان ساسانیان هم ادامه داشت.
 
=== ورود اسلام ===
سطر ۱۱۱ ⟵ ۱۱۲:
{{زیرنویس نقشه|#fefa9f|تحت کنترل جمهوری آرتساخ}}
{{زیرنویس نقشه|#c1e79c|تحت کنترل جمهوری آذربایجان}}]]
{{موقعیت جغرافیایی 2۲
| مرکز = جمهوری آرتساخ
| شمال = شمال {{AZE}}
| شمال-شرق =
| شرق = شرق {{AZE}}
| جنوب-شرق =
| جنوب = جنوب {{IRN}}
| جنوب-غرب =
| غرب = غرب {{ARM}}
| شمال-غرب =