'''نظریه ادبی''' {{انگلیسی|Literary theory}} به معنای بررسی نظام‌مند ذات [[ادبیات]] به عنوان یکبه‌عنوان پدیدهپدیده‌ای فرهنگی و نیز به معنای '''شیوه‌های تحلیل ادبیات''' است. رشته دانشگاهی مرتبط با این مفهوم، تلفیقی است از زیبایی‌شناسی و زبان‌شناسی و البته دیگر رشته هایرشته‌های حوزه علوم انسانی و به همین خاطر آن را علمیدانشی بینارشته ای (Interdisciplinary ) دانسته انددانسته‌اند. نظریه زبان ادبی را گاه به اشتباه «بوطیقا» می‌گویندمی‌گویند، اگرچه بوطیقا معنی دیگری دارد.
نظریه ادبی در معنای مدرن آن اشاره به رویکردهای ادبی نوینی دارد که از اواسط دهه ۱۹۶۰ آغاز شده و پیشفرض‌هایپیش‌فرض‌های سنت ادبی کهن را مورد انتقاد قرار می‌دهد. بر طبق نظریات جدید، خوانش متن بخشی از تولید متن است؛ به عبارت دیگر، برخلاف گذشته که مولف اثر دارای اهمیت بود، اثر ادبی نمی‌تواند در مرحله ''خلق اولیه'' باقی بماند، بلکه ''خلق ثانویه'' آن در مرحله خوانش روی می‌دهد،می‌دهد و مخاطبین اثر هستند که به متن، معنی می‌دهند. <ref>{{یادکرد وب |url=http://jayezeyeadabi.com/index.php?option=com_content&task=view&id=26 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۵ ژوئیه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141013113411/http://jayezeyeadabi.com/index.php?option=com_content&task=view&id=26 |archivedate=۱۳ اکتبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://anthropology.ir/node/5375 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۵ ژوئیه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130703081147/http://anthropology.ir/node/5375 |archivedate=۳ ژوئیه ۲۰۱۳ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://www.iep.utm.edu/literary</ref>
