ویکی‌پدیا

ایرج (خواننده): تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Wikideejagaah (بحث | مشارکت‌ها)
۲۴ ویرایش‌ها
جز تصحیح و ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات هنرمند موسیقی
| جاسازی‌کردن =
| پس‌زمینه =
| نام = ایرج
| تصویر = Iraj.jpg
| توضیح_تصویر =
| نام اصلی = حسین خواجه‌امیری خالدی
| نام مستعار = ایرج
خط ۲۲:
}}
 
'''حسین خواجه‌امیری''' مشهور به '''ایرج''' (زادۀزادهٔ ۱۱ دی‌ماه ۱۳۱۱ (در شناسنامه ۱۳۱۳) در شهر [[خالدآباد]] [[نطنز]]، [[استان اصفهان]]) [[خواننده|خوانندهٔ]] [[موسیقی اصیل ایرانی]] است.
به ایرج خواجه امیری لقب '''پهلوان آواز''' را داده اندداده‌اند و در میان دوستانش با این صدا شناخته می‌شود.
[[محمدرضا شجریان]] دربارهٔ وی می‌گوید: «صدای ایرج در تاریخ آوازخوانی ما یک متر و معیار است و هر کس بخواهد در بالاترین حد حنجره صدایی را مثال بزند، می‌گوید صدا شبیه صدای ایرج است».<ref>[http://alef.ir/vdcc4mqs42bqoi8.ala2.html?197288 شجریان: صدای ایرج یک متر و معیار است؛ ۹ شهریور ۱۳۹۲؛ الف]</ref>
 
ایرج دارای شش دونگ صدا است، صدایی که هر آنچه از یک انسان انتظار می‌رود را در حنجره خود دارد و تمام صدایش مال خودش است‌است.
 
او پدر [[احسان خواجه‌امیری]] (خواننده و آهنگساز) و الیکا خواجه‌امیری (نوازنده) می‌باشد.
ایرج در دوران قبل از انقلاب علاوه بر موسیقی اصیل و برنامه گلها بر فیلمهای فارسی نیز همت گماشت و ترانه هاییترانه‌هایی خواند.<br />
 
== زندگی‌نامه ==
حسین خواجه‌امیری در [[۱۱ دی]] ۱۳۱۱ در شهر [[خالدآباد]] [[نطنز]] از توابع استان [[اصفهان]] در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. پدربزرگش حاج ملا میرزا از خوانندگان بنام زمان [[ناصرالدین شاه]] بود و پدرش نعمت‌اله که از صدایی خوش و رسا برخوردار بود و [[ردیف (موسیقی)|ردیف]] می‌دانست، مدت‌ها او را تحت تعلیم خویش قرار داد. حسین در همان زمان در مراسم [[تعزیه‌خوانی]] شرکت می‌کرد و نزد تعزیه‌خوانانی که ردیف و [[دستگاه (موسیقی)|دستگاه]] می‌دانستند به یادگیری [[آواز]] پرداخت.
 
وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی به تهران رفت و در یک مهمانی با حمید وفادار، برادر [[مجید وفادار]] آهنگساز بزرگ آشنا شد. وفادار که در آن مهمانی آواز تأثیرگذار ایرج را شنیده بود او را به استاد ابوالحسن صبا معرفی کرد. ایرج در سال [[۱۳۲۶ (خورشیدی)|۱۳۲۶]] به مکتب [[ابوالحسن صبا]] راه یافت و دو سال پیاپی در حضور او دانسته‌های خویش را تکمیل کرد و به وسیلهٔ وی به ابراهیم خان منصوری که مسئولیت سرپرستی [[رادیو ایران]] را بر عهده داشت معرفی شد و چون مورد تأیید صبا بود از او آزمونی گرفته نشد. از این تاریخ به بعد همکاری ایرج با ارکستر [[ابراهیم منصوری|ابراهیم خان منصوری]] شروع شد و برنامه‌های متعددی را اجرا کرد. وی پس از مدتی در سال ۱۳۲۹ در [[دانشکده افسری]] ارتش پذیرفته شد و در آنجا نیز شب‌های جمعه از ساعت ۷:۳۰ تا ۸ در برنامهٔ ارتش شرکت و با ارکستر [[محمد بهارلو]] به اجرای برنامه می‌پرداخت. در سال ۱۳۳۰ [[اکبر گلپایگانی]] و [[جمشید مشایخی]] که هر دو از نام‌آوران و بزرگان هنر ایران در زمینه موسیقی و سینما هستند نیز در دانشکدۀدانشکدهٔ افسری پذیرفته شدند و از همان موقع دوستی ایرج و [[اکبر گلپایگانی|گلپا]] شکل گرفت و این دوستی ادامه یافت. ایرج که نام اصلی او حسین است در آن زمان به خاطر محدودیت‌های ارتش نمی‌توانست از اسم اصلی خود در اجرای برنامه‌های هنری موسیقی استفاده کند به همین دلیل نام مستعار ایرج، که نام برادرش بود را برای خود برگزید و در این سال‌ها یعنی از ۱۳۲۷ تا ۱۳۳۶ با ارکسترهای مختلف از جمله ارکسترهای استادان ابراهیم خان منصوری، [[عبدالله جهان‌پناه]]، محمد بهارلو، [[نصرالله زرین‌پنجه]]، مهدی خالدی، جواد لشگری، بزرگ لشگری و… به اجرای برنامه پرداخت. موفقیت‌های ایرج ادامه داشت تا اینکه بالأخره در سال [[۱۳۳۶ (خورشیدی)|۱۳۳۶]] به دعوت [[داوود پیرنیا]] بنیان‌گذار [[برنامه گل‌ها|برنامۀبرنامهٔ گل‌ها]] به این برنامۀبرنامهٔ مشهور راه یافت و در نخستین همکاری خود با این برنامه [[برگ سبز]] ۴۳ را در مایهٔ [[شور-ابوعطا]] و با همکاری [[علی تجویدی]] و [[فرهنگ شریف]] و [[امیر ناصر افتتاح]] خواند. از همان زمان همکاری وی با برنامۀبرنامهٔ گل‌ها ادامه یافت.
 
ایرج علاوه بر اجرای برنامه‌های مختلف رادیویی به اجرای ترانه و آواز برای فیلم‌های فارسی همت گماشت و بازیگران زیادی از جمله [[محمدعلی فردین]]، [[منوچهر وثوق]]، [[رضا بیک ایمانوردی]] و… به لب‌خوانی ترانه‌های وی می‌پرداختند. نخستین فیلمی که ایرج در آن ترانه خواند، فیلم ''[[روزنه امید|روزنهٔ امید]]'' به کارگردانی [[سردار ساگر]] و با ترانه‌های ساخته شده توسط [[جواد لشگری]] است.
 
ایرج در سال ۱۳۹۲ دو آهنگ جدید را با آهنگسازی [[عباس تجویدی]]، یار دیرینه‌اش خواند که هنوز منتشر نشده‌است.
 
<br />
 
== آلبوم‌ها ==
سطر ۷۹ ⟵ ۷۷:
 
== هنرمندان همکار ==
او در طول سال‌ها فعالیت در زمینهٔ موسیقی با هنرمندانی چون [[گوگوش]]، [[حمیرا]]، [[عهدیه]]، [[مهستی]]، [[هایده]]، [[پوران (خواننده)|پوران]]، شهین شبیری، رؤیا، [[الهه (خواننده)|الهه]] و … همکاری‌هایی داشته‌است.
 
نتیجۀنتیجهٔ همکاری او با [[سالار عقیلی]]، موزیک ویدیو آوا ایران<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=آپارات - سرویس اشتراک ویدیو|نشانی=https://www.aparat.com/v/jgM1w/آوای_ایران_؛_ایرج_و_سالار_عقیلی|عنوان=آوای ایران؛ ایرج و سالار عقیلی|بازبینی=2018-12-10}}</ref>می‌باشد. یکی از جدیدترین همکاری‌های او با امیراحسان فدایی در ترانۀترانهٔ «صلح و صفا» با ترانه سراییترانه‌سرایی و آهنگسازی محمدسعید لشگری می‌باشد.
 
ایرج با نوازندگان مختلفی همکاری داشته که اسامی برخی از آن‌ها را در زیر مشاهده می‌شود:
 
* نوازندگان ویولن:
 
علی تجویدی، همایون خرم، [[پرویز یاحقی]]، [[حبیب‌الله بدیعی]]، [[اسدالله ملک]]، جواد لشگری؛ بزرگ لشگری؛ منوچهر لشگری؛ شاپور نیاکان، عباس شاپوری؛ ناصر زرآبادی؛ سیاوش زندگانی، مجتبی میرزاده، مسعود حسن خانی، عارف ابراهیم پور، جهانشاه برومند، مهران مهتدی و عباس تجویدی
 
* نوازندگان تار:
 
[[فرهنگ شریف]]، [[جلیل شهناز]]، [[لطف‌الله مجد]]، [[فریدون حافظی]]، شاهپور حاتمی، نصراله زرین‌پنجه، مهدی تاکستانی و مسعود جمالی
 
* نوازندگان بربط (عود):
 
اکبر محسنی، منصور نریمان، محمود رحمانی‌‌‌پوررحمانی‌پور و یوسف کاموسی
 
* نوازندگان قانون:
 
سیمین آقارضی و مصطفی مرادبختی
 
* نوازندگان فلوت:
 
عماد رام
 
* نوازندگان ضرب (تنبک):
 
حسین تهرانی، [[امیر ناصر افتتاح]]، [[جهانگیر ملک]]، محمد اسماعیلی، حسین همدانیان، آبتین اجلالی، محمود فرهمند، حسین هوشنگی و محسن آچاک
 
* نوازندگان نی:
 
[[حسن کسایی]]، محمد موسوی و حسن ناهید
 
* نوازندگان سنتور:
 
[[رضا ورزنده]]، [[منصور صارمی]]، مجید نجاهی، فضل‌الله توکل و محمد حیدری
 
* نوازندگان سه تار:
 
[[احمد عبادی]] و نصرت‌اله ابراهیمی
 
* نوازندگان پیانو:
 
جواد معروفی و [[انوشیروان روحانی]]
 
== کتاب ایرج نابغه آواز ایران ==
رونمایی و جشن امضای کتاب ''[[ایرج نابغه آواز ایران]]'' در جمعه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۷، با حضور ایرج خواجه‌امیری در سرای اهل قلم سالن فرهیختگان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد. امیراسماعیل آذر به عنوان مجری و امیراعلا عدیلی ناشر و یکی از نویسندگان کتاب در این نشست تخصصی به عنوان سخنران حضور داشتند. عدیلی در این جلسه از حاج ملا میرزا و حاج نعمت‌الله خواجه‌امیری پدربزرگ و پدر ایرج به عنوان ردیف‌دانان مکتب اصفهان یاد کرد و گفت این افراد دانش موسیقایی خود را به ایرج انتقال داده‌اند. دکتر آذر نیز اعتقاد خود را مبنی بر استادی مسلم ایرج خواجه‌امیری در مکتب اصفهان بدین صورت ادامه داد که خوانندگان موسیقی سنتی مثل استاد شجریان آرزو داشتند روزی مثل ایرج شوند.<ref>http://www.shabestan.ir/detail/News/703201</ref><ref>https://www.yjc.ir/fa/news/6522635/خواجه-امیری-از-کتاب-خود-رونمایی-کرد</ref> در پایان این مراسم، از ایرج خواجه‌امیری درخواست شد برای حاضران در نشست قطعه‌ای را اجرا کند و ایرج آوازی را که به گفتۀگفتهٔ خود از پدرش آموخته بود، خواند و از کتابش رونمایی کرد.<ref>https://www.isna.ir/news/97021508161/آوازخوانی-ایرج-در-نمایشگاه-کتاب</ref>
 
این کتاب سه فصل دارد. در فصل نخست به بررسی زندگی و کار، همکاری ایرج با استادان موسیقی، توانمندی‌ها، خاطره‌های او و همچنین مقاله‌هایی از فعالان و بزرگان [[موسیقی ایران]] دربارهٔ ایرج پرداخته شده‌است. فصل دوم این کتاب شامل گفتگوهایی با ایرج، دوستان و نزدیکان ایشان است و در فصل سوم تحلیل آوازها و اجراهای برنامه‌های رادیویی ایرج و فهرست‌نگاری از تصنیف‌ها، آوازها و همکاران او آمده‌است. در این کتاب در باب مکتب موسیقی اصفهان، خلاقیت در آثار آوازی و رازهای افسانگی ایرج مقالاتی ارائه شده‌است.<ref>https://www.isna.ir/news/96081307414/ایرج-نابغه-آواز-ایران-منتشر-شد</ref> در کنار هر یک تصنیف‌ها و آوازهای ایرج در این کتاب، یک کد QR قرار دارد که خواننده کتاب با اسکن آن توسط [[گوشی همراه]] می‌تواند همزمان با دسترسی به لینک‌های آثار در اینترنت آن‌ها را همزمان با خواندن تحلیلشان بشنود. نویسندگان اثر که هر دو از علاقه‌مندان به صدای ایرج بوده‌اند معتقدند: «ایرج آوازخوانی است که چنان کارنامۀکارنامهٔ درخشانی از خود به‌جا گذاشته که تا سالیان دراز قابل تکرار نخواهد بود. صاحب صدایی که هرگز در [[تاریخ موسیقی ایران]] مانندی نخواهد یافت.»<ref>http://esfahanemrooz.ir/23157-کتاب-آنلاین-ایرج-چاپ-شد.html</ref><ref>http://esfahanemrooz.ir/23144-دربست-پیاده.html</ref> بخش تحلیل‌های آوازی این کتاب به طورکلی جنبۀجنبهٔ آموزشی دارد و خواننده می‌تواند با خواندن آن‌ها ضمن گوش کردن به آوازها از طریق اسکن QR کدها با گوشی همراه به مضمون اصلی این آثار هنری پی ببرد. این قسمت بخش مهمی از کتاب را از نظر نوآوری تشکیل می‌دهد و مخاطبین می‌توانند سطح دانش خود را از نقطه نظر شناخت ردیف‌های مهم آواز اصیل ایرانی ارتقاء ببخشند. در واقع این کتاب آموزشگاه آواز سیار است.<ref>http://esfahan.nasle-farda.ir/newspaper/pagepdf/6366</ref> یکی از نویسندگان کتاب ''[[ایرج نابغه آواز ایران]]'' با بیان اینکه این کتاب زیرنظر استاد ایرج نگاشته شده‌است، اضافه کرد: «جزء به جزء مراحل نگاشتن کتاب با تأیید استاد ایرج بوده‌است و حتی او یک دستخط نیز برای کتاب برایمان ارسال کرد که در صفحه نخست کتاب به چاپ رسیده‌است.»<ref>http://isfahan.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=67797</ref>
 
== منابع ==
سطر ۱۳۶ ⟵ ۱۲۵:
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.sourehcinema.com/People/People.aspx?Id=138202150397 ایرج (خواننده)] در [[سوره‌سینما]]
* (سایت شخصی ایرج) http://avayeiraj.com/pages.aspx?id=3{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}
 
{{موسیقی در دوران پهلوی}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/ایرج_(خواننده)»