اصول دوازده‌گانه خوشنویسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: ویرایش جزئی |
کمی ویرایش و بازنویسی |
||
خط ۱:
'''قواعد''' یا '''اصول دوازده‌گانه خوشنویسی''' قواعدی است که در اغلب خطوط رایج در [[خوشنویسی اسلامی]] به ویژه در [[خطوط ششگانه]] و خط[[ نستعلیق]] به‌کار برده می‌شود. تنظیم این قواعد که بیش از هزار سال دوام یافته و اعتبارش را حفظ کرده به [[ابن مقله بیضاوی شیرازی]] (شوال ۲۷۲- ۳۲۸ قمری/ مارس ۸۸۶ -۹۴۰ میلادی)، وزیر ایرانی [[عباسیان]] به کمک برادرش ابوعبدالله حسن در اواخر سده سوم و اوایل سده چهارم هجری نسبت داده می‌شود.
[[پرونده:Quran_page_in_naskh.jpg|thumb|220px|برگی از [[قرآن]] به [[خط نسخ]]]]
ابن مقله با تکمیل و دسته‌بندی خط‌های مختلفی که در میان کاتبان و خوشنویسیان آن زمان رواج داشت و گفته می‌شود که در آن زمان بسیار متنوع شده بود، خطوط را تحت ضابطه در آورد. آنان پایهٔ خطوط را بر سطح و دور نهادند یعنی میزان خطوط یا حرکات مستقیم یا منحنی. ابن مقله با مهندسی کردن ابعاد حروف و تعیین اساس قواعد دوازده‌گانه در خط، [[خوشنویسی]] و اندازه حروف را براساس نقطه سنجید. او برای هر خط طول الف و اندازه یک حرف دایره‌ای شکل را مبنا قرار داد.
قواعد یا اصول دوازده‌گانه خوشنویسی گام مهمی در شکل‌گیری هنر [[خوشنویسی اسلامی]] و ممتاز کردن این [[هنر]] از [[خوشنویسی]] سایر ملل به‌شمار می‌رود.▼
▲قواعد یا اصول دوازده‌گانه خوشنویسی گام مهمی در
همچنین ابن مقله خطوطی را بوجود آورد که به [[خطوط ششگانه]] یا اقلام سته معروف شدند که عبارتند از : ''[[خط محقق|محقق]]، [[خط ریحان|ریحان]]، [[ثلث]]، [[نسخ]]، [[رقاع]] و [[توقیع]].'' وجه تمایز این خطوط در اختلاف شکل حروف و کلمات و همچنین نسبت سطح و دور در هر کدام می‌باشد. او برای این خطوط قواعدی وضع کرد که به [[اصول دوازده‌گانه خوشنویسی]] معروفند و بعدها در خطوط ابداعی دیگر نیز همین اصول بکار رفت و تا ه امروز اهمیت خود را حفظ کرده است.▼
▲همچنین ابن مقله از دسته بندی خط‌های موجود، خطوطی را
این اصول دوازده‌گانه عبارتند از: ''ترکیب، کرسی، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجازی، نزول مجازی، اصول، صفا و شأن''.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tebyan.net/Literature_Art/SpecialEdition/2006/11/14/29377.html| عنوان = پیدایش خط و هنر خوشنویسی| تاریخ بازدید = ۲۸ مرداد ۱۳۸۷| تاریخ = | ناشر = وبگاه تبیان | زبان = فارسی}}</ref>
* '''''قاعدهٔ اصول''''': به معنی حسن نگارش حروف و استحکام آنها از جهات: ''قوت''، ''ضعف''، ''سطح''، ''دور''، ''صعود''، ''نزول''، ''سواد''، ''بیاض'' و ''ارسال'' است.
* '''''قاعدهٔ نسبت''''' یا '''''تناسب''''': بدین معنی که حروف و شکل‌های مشابه هم، در همهٔ موارد به یک اندازه باشند.
* قاعدهٔ '''''ترکیب''''': یعنی آمیزش و درکنارهم قرار گرفتن هماهنگ و دلپذیر حروف، کلمات، جمله‌ها و سطرها با یکدیگر به گونه‌ای که از حسن ترکیب برخوردار باشد.
* قاعدهٔ '''''کرسی''''': یعنی نوشتن با توجه به خط کرسی انجام شود.
دو اصطلاح «صفا» و «شأن» صفت خطی است که به مرحلهٔ کمال رسیده باشد و پس از سال‌ها تمرین و مهارت در خوشنویسی پدید می‌آید در توصیف این دو گفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند:
* '''''صفا''''': حالتی است که طبع را شاد و چشم را روشن سازد
* '''''شأن''''': کیفیتی است از خط که چون پدید آید خطاط به نگریستن در خط مجذوب شود و احساس خستگی نکند.
ابن مقله قواعد خوشنویسی را به دو بخش تقسیم کرده‌است:
* '''''حسن تشکیل''''': که از قاعدهٔ ''اصول'' و'' نسبت'' از آن پدید می‌آید.
* '''''حسن وضع''''': که قواعد'' ترکیب'' و ''کرسی'' از آن استفاده می‌شود.
بعد از ابن مقله
== پانویس ==
| |||