ویکی‌پدیا

فرح پهلوی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
به تغییر کاربر:Gnosis بازگردانی شد
برچسب‌ها: واگردانی دستی برگردانده‌شده حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱۱:
| reign1 = ۲۹ آذر ۱۳۳۸ – ۲۹ اسفند ۱۳۳۹
| coronation1 =
| spouse = [[محمدرضا شاه پهلوی]]
| issue = [[رضا پهلوی (دوم)|شاهزاده رضا پهلوی]]{{-}}[[فرحناز پهلوی|شاهزاده فرحناز پهلوی]]{{-}}[[علیرضا پهلوی (دوم)| شاهزاده علیرضا پهلوی]]{{-}}[[لیلا پهلوی|شاهزاده لیلا پهلوی]]
| full name = فرح دیبا
| house = [[دودمان پهلوی]]
خط ۳۱:
| offstyle= شهبانو فرح{{سخ}}شهبانوی ایران{{سخ}}شهبانو
| altstyle=|}}
'''فرح پهلوی''' (زادهٔ ۲۲ مهر ۱۳۱۷) همسر [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا شاه پهلوی]] است که از ۲۹ آذر ۱۳۳۸ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ آخرین '''شهبانوی ایران''' بود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://goonagoon4u.blogfa.com/post-415.aspx |title=Wedding Certificate of Shah and Farah Diba |accessdate=۱۵ ژوئن ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111017200849/http://goonagoon4u.blogfa.com/post-415.aspx |archivedate=۱۷ اکتبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=pTVSPmyvtkAC&pg=PA44&dq=farah+diba+born+tehran&hl=en&ei=hgZdTcmELcOYOr734dQK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CFAQ6AEwBQ#v=onepage&q=farah%20diba%20born%20tehran&f=false Place of Birth of Farah Diba]</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ألتونجی | نام = محمد | پیوند نویسنده = محمد تونجی | عنوان = معجم أعلام النساء | سال =۲۰۰۱ | ناشر = دارالعلم للملایین |مکان = بیروت | شابک = | صفحه = ۱۳۸}}</ref> وی تا پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷]] با عنوان سلطنتی «'''عُلیاحضرت [[شهبانو]]'''» خطاب می‌شد.
 
فرح دیبا پیش از ازدواج در ایران تحصیل کرد و برای ادامه تحصیل در رشته معماری به کشور [[فرانسه]] رفت و در کنار تحصیل به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی تسلط پیدا کرد. در میانه دوران تحصیل، فرح به وسیله [[اردشیر زاهدی]] و [[شهناز پهلوی]] به محمدرضا پهلوی معرفی شد و این آشنایی سرانجام به ازدواج آن دو در ۳۰ آبان ۱۳۳۸ انجامید. پس از [[تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی|تاج‌گذاری]]، فرح پهلوی نایب‌السلطنه و [[شهبانو]]ی [[ایران]] شد.
خط ۳۷:
در چهارچوب مسؤولیت‌های وی به‌عنوان شهبانوی ایران، [[دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی|دفتر مخصوص]] وی دارای چهار بخش آموزش و پرورش، بخش بهداشت و درمان، بخش رفاه اجتماعی و بخش فرهنگ و هنر بود. دفتر فرح پهلوی در زمینهٔ آموزش و بهداشت [[جمعیت حمایت کودکان بی‌سرپرست|کودکان بی سرپرست]] و کودکان ایران فعال بود. این دفتر [[جمعیت کمک به جذامیان]] و به‌کده راجی، [[کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان]]، [[موزه فرش ایران]] و [[موزه هنرهای معاصر تهران]] را پایه‌گذاری کرد. فرح پهلوی سعی داشت با سفرهای مکرر به شهرهای مختلف ایران نزدیکی بیشتری با عموم مردم داشته باشد.<ref>Catherine Legrand, Jaques Legrand: Shah-i Iran. Creative Publishing International, 1999, p. 90</ref>
 
کمی پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷]]، فرح پهلوی [[ایران]] را به همراه همسرش [[محمدرضا شاه پهلوی]] ترک کرد و پس از اقامت در چندین کشور، تا درگذشت همسرش در [[مصر]]، در کنار او بود. وی اکنون در [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] و [[فرانسه]] زندگی می‌کند.
 
فرح و [[محمدرضا پهلوی]] دارای ۴ فرزند به نام‌های [[رضا پهلوی (دوم)|رضا]]، [[فرحناز پهلوی|فرحناز]]، [[علیرضا پهلوی (دوم)|علیرضا]] و [[لیلا پهلوی|لیلا]] شدند که از این میان لیلا و علیرضا را به ترتیب در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۹ خودکشیاز دست کردنددادند.
 
== نوجوانی و تحصیلات ==
خط ۵۵:
برای تأمین هزینهٔ تحصیل فرح دیبا در فرانسه، مبلغ ۱۵۰ تومان هر ماه از سوی مادر و دایی او (محمدعلی قطبی) از راه وزارت خارجه به فرانک فرانسه تبدیل و برای او فرستاده می‌شد. این مبلغ برای تأمین هزینه‌های زندگی و تحصیل فرح در پاریس کافی نبود به‌طوری‌که فرح مجبور بود برای تأمین کسری بودجه و مخارج خود در خانهٔ فرانسویان به عنوان پرستار بچه کار کند.<ref>فریده دیبا، دخترم فرح، ۱۳۷۹، ص ۲۷</ref> فرح در فرانسه با چهار دوست نو به نام‌های [[لیلی امیرارجمند]]، [[کریم پاشا بهادری]]، [[فریدون جوادی]] و [[بژورن مایرولد]] آشنا شد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.akamnews.com/Pages/News-ناگفتههای_فساد_اخلاقی_فرح_پهلوی_عکس_-684.aspx |title=آکام نیوز |accessdate=۲۵ اکتبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170606011705/http://akamnews.com/Pages/News-ناگفتههای_فساد_اخلاقی_فرح_پهلوی_عکس_-684.aspx |archivedate=۶ ژوئن ۲۰۱۷ |dead-url=yes}}</ref><ref>خاطرات تاج‌الملوک، ص ۴۵۸</ref> فرح در دوران دانشجویی از راه یکی از همکلاسی‌هایش به نام انوشیروان رئیس فیروز که از فعالان [[حزب توده ایران|حزب تودهٔ ایران]] بود به سازمان دانشجویی حزب توده پیوست. حزب توده که دولت ایران از سال ۱۳۳۲ ه‍.ش غیرقانونی اعلام کرده بود، جذاب‌ترین تشکیلات سیاسی در میان جوانانی بود که کشش فراوان به عدالتخواهی و مساوات داشتند و از سیستم ارباب و رعیتی و دیگر مشکلات موجود در ایران ناراضی بودند. آنان جذب این حزب می‌شدند و فرح نیز از این قاعده مستثنی نبود.<ref>فریده دیبا، دخترم فرح، ۱۳۷۹، ص ۳۰ و ص ۳۱</ref> همچنین دوست نزدیک فرح به نام لیلی امیرارجمند که تأثیر بسیاری بر روی افکار فرح داشت تمایلات کُمونیستی داشت. به گفتهٔ [[احسان طبری]] از رهبران حزب توده، فرح در دوران دانشجویی‌اش در تظاهرات حزب توده که در پاریس برگزار می‌شد شرکت می‌کرد.<ref>خاطرات حسین فردوست (ظهور و سقوط سلطنت پهلوی) ص ۲۱۲ و ۲۱۳</ref>
 
در سال ۱۳۳۸ پادشاه وقت ایران، [[محمدرضا پهلوی]] که برای دیدار رسمی و گفت‌وگو با [[شارل دو گل|ژنرال دوگل]] به کشور فرانسه رفته بود در یک مهمانی که در سفارت ایران در پاریس ترتیب داده شده بود با دانشجویان ایرانی مقیم فرانسه دیدار کرد. فرح یکی از این دانشجویان بود و مکالمهٔ کوتاهی با شاه ایران داشت.<ref>اردشیر زاهدی، ۲۵ سال همراه با پادشاه، ۱۳۸۱</ref>
 
[[پرونده:FPMHPmariage.jpg|بندانگشتی|شاه وقت ایران و همسرش فرح پهلوی پس از مراسم [[عقد نکاح]].]]
 
== ازدواج و خانواده ==
برخی پژوهشگران ماجرای ازدواج فرح دیبا با [[محمدرضا پهلوی|پادشاه ایران]] محمدرضا پهلوی را به داستان مشهور [[سیندرلا]] تشبیه کرده‌اند که در آن دختری رنجدیده با آرزوهای بزرگ رویاهایش به حقیقت می‌پیوندد و به یکباره شهبانوی کشور می‌شود. [[اردشیر زاهدی]] نقش وزیر اعظم داستان را ایفا می‌کند.<ref>مرتضی صادقکار، روانشناسی محمدرضا پهلوی و همسرانش، ص ۲۲۷ تا ۲۳۸</ref>
 
در اوایل سال ۱۳۳۷ ه‍.ش فرح با فرستادن نامه و عکس برای خانوادهٔ خود از آن‌ها اجازه می‌خواهد تا با یک جوان ایرانی به نام کریم پاشا بهادری ازدواج کند. پسردایی فرح [[رضا قطبی]] که در درازای دوران تحصیل همراه فرح در فرانسه بود از او می‌خواهد به ایران بازگردد و با مادرش برای ازدواج مشورت کند. فرح بیش از ۲ ماه در تهران می‌ماند و رضایت خانواده‌اش را برای ازدواج با آن جوان جلب می‌کند اما چند روز پیش از مراجعت به پاریس هنگامی که برای تمدید اسناد مربوط به گذرنامه به وزارت خارجه مراجعه می‌کند مسئولان از تمدید اسناد خودداری کرده و به فرح می‌گویند نام او در فهرست مخالفان فعال اعلیحضرت قرار دارد. فرح بسیار نگران می‌شود اما دایی فرح محمدعلی قطبی به او و مادرش دلداری داده و به آن‌ها می‌گوید دوست صاحب نفوذی دارد که با اردشیر زاهدی که در آن زمان رئیس امور دانشجویان ایرانی مقیم خارج بود آشنایی داشته و از او برای حل مشکل فرح کمک خواهد خواست.<ref>فریده دیبا، دخترم فرح، ص ۳۱ تا ۳۳</ref>
خط ۶۶:
[[پرونده:Farah Diba 1959 Iran.jpg|بندانگشتی|پرتره‌ای از فرح پهلوی در روز ازدواج با شاه ایران.]]
 
=== دیدار با [[اردشیر زاهدی]] ===
پس از سفارش دوست محمدعلی قطبی برای حل مشکل خواهرزاده‌اش از وزارت امور خارجه با آن‌ها تماس گرفته می‌شود و از آن‌ها می‌خواهند دوشیزه فرح به وزارت خارجه مراجعه کند. فرح به همراه مادر نگران و دایی‌اش به محل وزارت خارجه در خیابان فروغی می‌روند، حتی دایی فرح سند خانهٔ مسکونی‌اش را همراهش می‌آورد تا اگر وزارتخانه خواست در یک اقدام پیش‌بینی نشده فرح را بازداشت کند با گذاشتن وثیقه از بازداشت خواهرزاده‌اش جلوگیری نماید. به دلیل جلوگیری مسئولان از ورود همراهان فرح به تنهایی به درون وزارتخانه رفت و وقتی برگشت به مادرش فریده دیبا گفت برخورد مسئولان امور دانشجویی این بار بسیار متفاوت بود و حتی به وی پیشنهاد کار در سفارت ایران در پاریس نیز دادند. قرار شد فرح در روز سه‌شنبه هم بار دیگر به وزارتخانه مراجعه کند و مدارک و گذرنامه‌اش را دریافت کند که مسئولان وزارتخانه به او گفتند آقای زاهدی پرسشنامه‌ها و فرم‌هایی که او پر کرده را دیده‌است و می‌خواهد او را ببیند. وقتی فرح به اتاق زاهدی رفت زاهدی از اینکه یک دختر ایرانی توانسته در رشتهٔ معماری تحصیل کند ابراز خوش‌وقتی می‌کند و وقتی تسلط فرح را به دو زبان انگلیسی و فرانسه می‌بیند احترامش به او فزونی می‌یابد و او را برای آشنایی با همسرش شهناز به منزل خود دعوت می‌کند.<ref>فریده دیبا، دخترم فرح، ص ۳۵ تا ۳۹</ref> {{مدرک|این منبع جعلی است}}
 
[[پرونده:Namzadi.jpg|بندانگشتی|300px|از راست:[[اشرف پهلوی]]، [[شهناز پهلوی]]، [[تاج الملوک]]، [[محمدرضا پهلوی]] و فرح دیبا. (مراسم نامزدی محمدرضا و فرح پهلوی)]]
خط ۲۹۳:
محمدرضا پهلوی و فرح پهلوی در ۲۶ دی ۱۳۵۷ تهران را ترک کردند. در [[اسوان]] رئیس‌جمهوری مصر [[انور سادات]] با همسر و دخترش در پای پلکان هواپیما از ''زوج سلطنتی'' استقبال کردند.<ref>فرح پهلوی: کهن دیارا - خاطرات فرح پهلوی، ص. ۲۹۱</ref> پس از سفر به کشورهای مصر، [[اردن]]، آمریکا و [[باهاما]]، سرانجام به مصر بازگشت و در مصر، شاهد درگذشت [[محمدرضا پهلوی]] بود.<ref>آخرین سفر شاه. ویلیام شوکراس. عبدالرضا هوشنگ مهدوی. نشر البرز.</ref>
 
فرح پهلوی در سال ۲۰۰۳ میلادی، دومین کتاب خود را به نام کتاب ''[[کهن دیارا، خاطرات فرح پهلوی]]'' را منتشر کرد. او در درازای سال‌های پس از انقلاب، مصاحبه‌های زیادی را انجام داد. وی در کتاب خاطرات خود می‌گوید که همه‌چیز را در ایران رها کرده‌است. [[آیلین شولینو]] رئیس دفتر [[نیویورک تایمز|روزنامه نیویورک تایمز]] — که در جریان انقلاب نیز به ایران مسافرت داشته‌است — در [[نقد]]ی بر کتاب خاطرات او این پرسش را مطرح می‌کند که اگر وی همه‌چیز را در ایران ترک کرده چطور خانوادهٔ سلطنتی در طی این سال‌ها خود را اداره کرده‌اند؟ وی جمله‌ای را از [[رضا پهلوی (دوم)|رضا پهلوی]] نقل می‌کند که گفته‌است آنان به دلیل سوء مدیریت مشاور خود، ۲۵ میلیون دلار از سرمایه خود را از دست داده‌اند. همچنین به عقیدهٔ شولینو، وی حقایقی همچون دست داشتن سرویس اطلاعاتی آمریکا در [[کودتای۲۸مرداد]]کودتا را از قلم انداخته‌است.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.nytimes.com/2004/05/02/books/the-last-empress.html?pagewanted=all&src=pm
| عنوان = The Last Empress
خط ۳۱۶:
 
در سال ۲۰۱۸ - با چهل سال تأخیر - اجراهای گروه همسرایان فرح که به دلیل پیروزی انقلاب اسلامی هیچگاه منتشر نشده بود در اروپا منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه کُر فرح یکی از آثار شنیده نشده را بعد از چهل سال منتشر کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-music-/4370333.html|تاریخ بازدید=}}</ref>
 
=== وصیت نامه منصوب به محمدرشا پهلوی ===
پس از درگذشت شاه متنی از سوی فرح خوانده شد که به عنوان وصیت نامه شاه مشهور شد. این وصیت نامه و عمل فرح پهلوی از آن جهت مورد انتقاد قرار گرفت که شاه هرگز وصیت نامه ای ننوشته بود و این نوشتار صرفاً توسط فرح و مشاورینش تدوین شده و به نوشته فرح:
{{نقل قول| از آنجا که در واپسین روزهای زندگی اش همواره در کنار او بودم و از کنه افکارش خبردار بودم وظیفه خود دانسته که وصیت نامه‌ای برای او و بجای او تدوین کنم.}}<ref>شاه - عباس میلانی-صفحهٔ ۵۴۱</ref>
 
برخی از طرفدارن شاه مانند [[اردشیر زاهدی]] مخالف چنین کاری بوده و عقیده داشتند که فرح نباید راساً و بجای شاه پس از درگذشتش برای او وصیت نامه تدوین می‌کرده‌است.<ref>https://www.radiozamaneh.com/453074</ref>
 
== ویژگی‌ها، باورها و علایق ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/فرح_پهلوی»