شش: تفاوت میان نسخه‌ها

|Caption=نمودار ریه و سیستممجاری تنفسی، هر لوب با رنگی متفاوت مشخص شده است.

'''ریه'''، '''شُش''' یا '''جگر سفید''' مهم‌ترین [[عضو (کالبدشناسی)|اندام]] [[دستگاه تنفس]]ی در [[انسان]] و بسیاری از جانداران از جمله برخی از [[ماهی]]‌ها و [[حلزون]]‌ها است. در [[پستانداران]] و بیشتر [[مهره‌داران]]، دو شُش، نزدیک [[ستون مهره‌ها]] و در دو سوی [[قلب]] جای گرفته‌اند. کار آنها جداسازی [[اکسیژن]] از [[جو زمین|هوا]] و انتقال آن به [[دستگاه گردش خون]] است همچنین جداسازی کربن دی اکسید از جریان خون و دادن آن به هوا در یک فرایند تبادل گاز، از جمله دیگر کارهای شُش‌ها است. در هر گونهٔ جانوری ممکن است [[تنفس فیزیولوژیک|تنفس]] با کمک دستگاه [[ماهیچه]] ای دیگری صورت گیرد؛ پستانداران، [[خزندگان]] و [[پرنده|پرندگان]] از ماهیچه‌های متفاوتی برای دم و بازدم استفاده می‌کنند. در [[چهاراندامان]] اولیه فرایند تنفس به صورت [[تنفس دهانی]] بود و هوا به کمک ماهیچه‌های حلقی درون بدن رانده می‌شد. این نوع دم و [[بازدم]] همچنان در میان [[دوزیستان]] دیده می‌شود. در انسان‌ها، ماهیچهٔ اصلی راندن هوا درون بدن، [[دیافراگم (کالبدشناسی)|دیافراگم]] است. همچنین شُش‌ها نیز جریان هوا را برقرار می‌کنند تا صحبت کردن و صدا درآوردن در انسان ممکن باشد.

انسان‌ها دو شُش دارند که در [[حفره سینه‌ای]] درون [[سینه]] جای دارند. شش سمت چپ به دلیل همسایگی با قلب و داشتن فضای کمتر، از شُش سمت راست قدری کوچکتر است. دو شُش با یکدیگر در مجموع ۱٫۳ کیلوگرم سنگینی دارند و البته شش راست سنگین تر است. شش‌ها بخشی از [[راه هوایی]] پایینی اند که آغاز آن در [[نای]] است و به شاخه‌های [[نایژه]] و [[نایژک]] می‌رسد که هوا را با [[دم (تنفس)|دَم]] و از مسیر [[راه هوایی]] به داخل می‌کشد. فرایند تبادل گاز در [[کیسه هوایی]] روی می‌دهد. دو شُش با هم، نزدیک به ۲۴۰۰ کیلومتر راه هوایی و ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون [[کیسه هوایی]] دارند. هر شُش در یک [[پرده جنب]] جای گرفته که اجازه می‌دهد دیواره‌های بیرونی و درونی در هنگام تنفس روی هم لیز بخورند بدون آنکه اصطکاک زیادی پدید آید. پرده جنب دارای دو لایه می‌باشد که از جنس [[بافت همبند|بافت پیوندی]] است فضای آن را مایعی می‌پوشاند که فشار آن از فشار جو کمتر است در نتیجه حتی در هنگام بازدم عمیق نیز باعث بازماندن شش‌ها می‌شود.{{مدرک}} همچنین این پرده، شش‌ها را به بخش‌هایی به نام [[لوب]] تقسیم می‌کند. شش راست، سه لوب و شش چپ، دو لوب دارد. خود لوب‌ها به بخش‌های کوچکتر تقسیم می‌شوند.

جگر سفید، ریه دام و مسئول تنفس او است. پروتئین و چربی آن کمتر از جگر سیاه و گوشت قرمز است، ولی [[کلسترول]] آن تقریباً برابر [[جگر (غذا)|جگر سیاه]] و بیشتر از گوشت گاو کم چرب است. این فرآورده در مقایسه با جگر سیاه از نظر [[ویتامین آ|ویتامین A]] فقیر است و آهن کمتری دارد. در۱۰۰ گرم جگر سفید۱۶۰ کالری انرژی نهفته‌است و معمولاً از آن به دلیل پروتئین مطلوب در فرآورده‌های گوشتی صنعتی استفاده می‌شود‎.<ref>روزنامه اطلاعات. ضمیمه خانواده. دانستنی‌های دل و جگر. شنبه ۲۱ دی ۱۳۹۸.</ref>

* [[ریهشش‌داران|شش داران]]