تنکابن: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۲۲۵:
=== طوایف ===
رابینو در عصر قاجار سکنه تنکابن رابه یازده طایفه تقسیم کرد و از آنها چنین نام می برد: خلعتبری(خلابران) ، قوی اصانلو یا قوی حصارلو ، کلانتریه ، فقیه(فخی) ، طالش ، گلیج ، داج ، اساس ، شورمج ، طالقانی و رودباری.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۵۹}}</ref>
به اعتقاد مورخان طوایف یاد شده همگی در اصل تنکابنی نیستند و برخی در دوره های مختلف تاریخی به این مناطق کوچ نموده اند و در میان این طوایف پنج طایفه گلیج، شیرج(شرج)، داج، بائوج و شورمیج قدمت طولانی تری نسبت به بقیه طوایف دارند.60
طوایف کلانترها، مرشتاوند، چیلندان و کاکوان از قدیمی ترین طوایف مهاجر در تنکابن می باشند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۱}}</ref>
به گفته عباس پناهی مردم بسیاری از نواحی کوهستانی نزدیک تنکابن و رامسر مانند الموت، طالقان، کلاردشت، کجور، جواهرده و جنت رودبار در چند سده گذشته به جلگه ی تنکابن مهاجرت نمودند و در نواحی مختلف پراکنده شدند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۱۷۸}}</ref>
طوایف تنکابن به هفت دسته تنکابنی، کلارستاقی، کجوری، دیلمی، تالش، ترک و کرد تقسیم می شوند :<ref>منوچهر ستوده، ''از آستارا تا استارباد''، ج 3، تهران:سلسله انتشارات انجمن آثار ملی، 1355، ص 22</ref>
# طوایف تنکابنی : خلابران (خلعتبری)، کلانتری، گلیج، دج، اساس، شورج(شیرج)
# طوایف کلارستاقی: خانی (دلیرج)، فخی (فقیه)، رودگر و لنگایی<ref>{{پک|امین نعیمایی عالی|۱۳۹۱|ک=مقدمه ای بر تاریخ اقوام، طوایف و خاندان‌های کلارستاق (چالوس و کلاردشت) و تاریخ خاندان میار|ص=۲۶}}</ref>
# طوایف کجوری: لاشکی، بالی و کجوری
# طوایف دیلمی : رودباری و اشکوری
# طوایف تالش : طالشی
# طوایف ترک : اصانلو، قوی حصارلو و تسانلو<ref>سفرنامه... ، 97؛ نیز نک: ملکونف، 100؛ رابینو، 37228</ref>
# طوایف کرد : عمار لو و خواجونددر زمان قاجار، [[آقا محمد خان قاجار]] بار دیگر این طایفه را به شهرهای کجور، کلاردشت و تنکابن مهاجرت دادند، و این طایفه در شمال ایران ساکن شد و با مردمان بومی آن شهرها درآمیختند.<ref>یوسفی‌نیا، علی‌اصغر، ''تاریخ تنکابن، چاپ اول، ۱۳۷۰ ص ۳۱۵''</ref>
==== شورمیج ====
طایفه شورمیج یکی از طوایف بزرگ و بومی تنکابن می باشد این طایفه در کَشکوه تنکابن ساکن بوده اند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۲}}</ref>
==== شیرج ====
طایفه شیرج یکی از طوایف بزرگ و بومی تنکابن بودند که در منطقه دوهزار ساکن بودند دارای حکومت محلی بودند.
==== گلیج ====
گُلیج یکی از طوایف قدیمی تنکابن می باشد که در منطقه گلیجان ساکن می باشند.
به اعتقاد برخی مورخان گُلیجان همان گُرجیان تاریخی می باشد و برخی دیگر گرجیان را منطقه ای میان گلیجان و سختسر می دانند.
ظهراالدین مرعشی در کتاب تاریخ طبرستان از سه قلعه گُرجیان، تنکا و اَزَبلو نام می برد که محل استقرار مردان جنگی بود.
به گزارش رابینو : در سال ۸۲۰ هجری قمری سید رضی والی بیه پیش گُرجیان را گرفت و به سید امیر کیا بن هادی بن علی کیا ملاطی داد.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۸۰}}</ref>
==== مرشتاوند ====
طایفه مرشتاوند طایفه مهاجر از اشکورات در تنکابن می باشند که در عصر کیاییان نقش مهمی در تحولات سیاسی آن عصر داشتند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۳}}</ref>
==== چلیندان ====
چلیندان یکی از طوایف مهم تنکابن بودند که به نظر می رسد روستای شلیندان در پانزده کیلومتری تنکابن منسوب به این طایفه باشد.
این طایفه در دوران درگیریهای دودمانی تنکابن با آل کیا نقش مهمی را ایفا می کردند محاصره قلعه پلنگ به دست درویش محمد چلیندانی انجام گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۴}}</ref>
==== اوصانلو ====
اوصانلو گروهی از طوایف ترک بودند که در قرن یازدهم توسط شاه عباس صفوی به ریاست حیدر سلطان در تنکابن ساکن شدند.
طایفه شیرج که در دوهزار ساکن بودند خواهان بیرون راندن بیگانگان(اوصانلوها) از تنکابن شدند ولی در مقابل نیروی تازه نفس اوصانلو شکست خوردند و این طایفه تا عصر زندیه در زمان مهدی خان خلابر بر تنکابن حاکم بود.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۶}}</ref>
ملگونف روسی می نویسد برخی طوایف اوصانلو علاوه بر تنکابن در سختسر(رامسر) نیز ساکن هستند.
اوصانلو ها در تنکابن، بلده، حسن کلایه و کاردگر محله سکونت دارند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۷}}</ref>
==== طایفه فقیه ====
طایفه رودگر یکی از طوایف مهاجر تنکابن می باشد که از کلارستاق به سه هزار و تنکابن مهاجرت نمودند.<ref>{{پک|امین نعیمایی عالی|۱۳۹۱|ک=مقدمه ای بر تاریخ اقوام، طوایف و خاندان‌های کلارستاق (چالوس و کلاردشت) و تاریخ خاندان میار|ص=۲۶}}</ref>
==== طایفه رودگر ====
طایفه رودگر یکی از طوایف مهاجر تنکابن می باشد که از کُجور و کلارستاق به تنکابن مهاجرت نمودند و بخش قابل توجهی از آنها در نشتارود، گرا کوه و تنکابن سکونت دارند.<ref>{{پک|امین نعیمایی عالی|۱۳۹۱|ک=مقدمه ای بر تاریخ اقوام، طوایف و خاندان‌های کلارستاق (چالوس و کلاردشت) و تاریخ خاندان میار|ص=۲۶}}</ref>
==== طایفه خانی ====
طایفه خانی تیره ای از طایفه دلیرج کلارستاق می باشد که از روستای دلیر به سه هزار تنکابن مهاجرت نمودند و روستای خانیان را بنیان نهادند و بخشی از آنها در لیرسر و تنکابن ساکن هستند.<ref>{{پک|امین نعیمایی عالی|۱۳۹۱|ک=مقدمه ای بر تاریخ اقوام، طوایف و خاندان‌های کلارستاق (چالوس و کلاردشت) و تاریخ خاندان میار|ص=۲۶}}</ref>
==== خواجوند ====
خواجوند گروهی از اقوام لک تبار یا کرد تبار می باشند که در زمان قاجار، [[آقا محمد خان قاجار]] این طایفه را به شهرهای کجور، کلاردشت و تنکابن مهاجرت داد.<ref>یوسفی‌نیا، علی‌اصغر، ''تاریخ تنکابن، چاپ اول، ۱۳۷۰ ص ۳۱۵''</ref>
==== خاندان خلعتبری ====
خلابران یکی از قدیمی ترین طوایف مهاجر تنکابن می باشند و مرکز این خاندان روستای اُشتُوج می باشد، در زمان خلابران شهر خرم آباد مرکز تنکابن بود.
به گفته رابینو خاندان خلعتبری(خلابران) از نسل احمد شمید حلبی می باشند که در زمان خلافت علی حامل خلعت برای یکی از حکام محلی بود و پسران او ناصر و یاسر پس از به قدرت رسیدن امویان به رستمدار در مازندران آمدند ناصر در منطقه نور و یاسر در منطقه گلیجان (گرجیان) تنکابن ساکن شد.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۷۰}}</ref>
دهخدا می نویسد : خلابران به زبان گیلان و مازندران، تازیانی را گویند که در درب خانه پادشاهان وسلاطین خوار باشند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۹}}</ref>
منوچهر ستوده به نقل از برهان قاطع می نویسد : خلابر بر وزن سراسر به زبان گیلان مردمی را گویند از عرب که در خانه پادشاهان و سلاطین مرسوم خوار باشند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۶۹}}</ref>
در اواخر عصر زندیه حکومت تنکابن به مهدی خان خلابر فرزند حاجی صادق بن حاجی باقر رسید،172 مهدی خان خلابر در پی نزاع های خاندان زند با قاجار از محمد خان قاجار حمایت نمود و در فتح گیلان در لشکر قاجار حضور یافت و محمد خان قاجار پس از فتح گیلان به درخواست مهدی خان خلابر تنکابن را از گیلان جدا نمود و مازندران الحاق نمود و شاه قاجار نیز دو ناحیت کجور و کلارستاق را به تنکابن ضمیمه نمود.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پناهی | نام = عباس | ویراستار = مریم شاد محمدی | عنوان = تاریخ و جغرافیای دیلم خاصه | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات آیین احمد | صفحه = ۷۱}}</ref>
این ضمیمه سبب یک قرن جنگ بین سکنه بومی کجور و کلارستاق بااهالی تنکابن شد که تا اواخر قاجار ادامه یافت با فتح خرم آباد توسط علی دیوسالار کجوری ملقب سالار فاتح به پایان رسید و از آن پس دو تن از طایفه سوادکوهی به حکومت تنکابن رسیدند.
== صنایع ==
| |||