فرهنگ ناظم‌الاطبا: تفاوت میان نسخه‌ها

فرهنگ ناظم‌الاطبا نخستین فرهنگ فارسی است که از [[حروف لاتین]] برای نشان دادن [[تلفظ]] کلمات ([[آوانگاری]]) استفاده کرده‌است.

 

این کتاب شامل چهار جلد بزرگ و مشتمل بر ۲۶٬۰۰۰ لغت [[فارسی]] و [[تازی]] است. از ویژگی‌های این کتاب این است که بسیاری از واژگانی که در [[زبان فارسی]] متداول است - اعم از [[تازی]]، [[ترکی]]، [[مغولی]]، [[زبانهای اروپایی]] و زبان‌های دیگر و همچنین اعلام تاریخی و جغرافیایی [[جهان اسلام]] در این فرهنگ گرد آورده شده است.

 

{{نقل قول|مهمترین تالیف مرحوم «ناظم الاطباء» که تا پایان زندگی خویش یعنی سه ساعت مانده به غروب روز دوشنبه [[۲۶ ذیقعده]] [[۱۳۴۲ (قمری)|۱۳۴۲ قمری]] برابر با [[۹ خرداد|۹ خرداد ماه]] [[۱۳۰۳]] خورشیدی که در [[تهران]] پس از چند روز بستری بودن به سن ۷۹ سالگی به [[بیماری ذوسنطاریا]] درگذشت، همواره حواس وی مشغول آن بود، همین کتاب حاضر می‌باشد که وی بیش از بیست و پنج سال از زندگی خود را صرف نوشتن آن کرد. او در نوشتن این کتاب پشتکار و ابرام و حوصله فوق‌العاده بروز داد و مدت بیست و پنج سال تمام همین که از وظایف پزشکی خود فارغ می‌شد، به کتابخانه خود می‌رفت و دنباله کار را می‌گرفت. برای اینکه نمونه‌ای از شور و دلبستگی وی نسبت به این کار روشن شود کافیست تا بیاد آوریم که او برای مراجعه به مراجع انگلیسی ناگزیر در سن ۵۵ سالگی به آموختن این زبان پرداخت و نیز وقتی از بس در پی این کار روز و شب نشسته و حرکت را برخود حرام کرده بود، در رانهای وی حالت [[قانقاریا]]یی آشکار شد که چندی به معالجه آن می‌پرداخت.}}

 

 

نسخه اصل کتاب شامل چهار مجلد بزرگ به قطع رحلی است، و به جز ۱۸۳ صحیفه آن را که کاتب (خوشنویس) نوشته، بازمانده آن به خط مولف است و در ۳۳۱۷ صحیفه نوشته شده است. این نسخه شامل ۹۹٬۵۵۲ واژه [[تازی]] و ۵۸٬۸۷۹ لغت [[فارسی]] است. یعنی روی هم رفته ۱۵۸٬۴۳۱ واژه دارد.

این فرهنگ علاوه بر در بر گرفتن اکثر واژگان بکار رفته در فارسی، برای بسیاری از واژگان خلاصه‌ای از علوم به ترتیب [[دایره المعارف]] آورده شده و بسیاری از نام‌های تاریخی و جغرافیایی [[ایران]] و [[اسلام]] و کشورهای دیگر را نیز در بر دارد.

 

در تالیف این فرهنگ همه کتابهای معتبر لغت [[عربی]] مانند [[قاموس]]، [[شرح قاموس]]، [[صحاح اللغة]]، [[مجمع البحرین]] و [[منتهی الأرب]] در نظر گرفته شده، و نیز تمام کتابهای لغت [[فارسی]] مانند [[برهان جامع]]، [[برهان قاطع]]، [[فرهنگ انجمن آرای ناصری]] و [[فرهنگ رشیدی]] و [[فرهنگ سروری]] مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین در این فرهنگ از چند فرهنگ بزرگ فارسی به انگلیسی که [[مستشرق]]ین نوشته‌اند نیز بهره کامل گرفته شده است. از آن جمله می توان به فرهنگ‌های فارسی به انگلیسی [[ریچاردسن]]، [[وولاستن]]، [[جانسون]] و [[اشتاینگاس]] اشاره کرد.

 

 

{{فرهنگ‌های لغت فارسی}}