تخت جمشید: تفاوت میان نسخه‌ها

باور تاریخ‌دانان بر این است که [[اسکندر مقدونی]] سردار [[یونان]]ی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید.<ref name="iranicaonline.org"/><ref>[http://www.iranchamber.com/history/persepolis/persepolis1.php History of Iran: Parse or Persepolis<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> و احتمالاً بخش عظیمی از کتاب‌ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با این کار نابود نمودکرد. بااین‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم برپا است و باستان‌شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تأیید می‌کنند.

آنگونه که در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده‌است ساخت تخت جمشید در حدود ۲۵ سده پیش در دامنه غربی کوه رحمت یا میترا یا مهر و در زمان [[داریوش بزرگ]] آغاز گردیدشد و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت. بر اساس خشت‌نوشته‌های کشف شده در تخت جمشید در ساخت این بنای با شکوه معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و مردان بی‌شماری شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمهٔ کارگری نیز استفاده می‌کردند. ساخت این مجموعهٔ بزرگ و زیبا بنا به روایتی ۱۲۰ سال به طول انجامید.<ref name="kohndiar"/>

در کتاب‌های مورخان دوران اسلامی از سده چهارم به بعد از بنای تخت جمشید به عنوان بنایی عظیم یاد شده و شگفتی حاصل از بزرگی بنا، سبب شد که تا مدت‌های طولانی آن را به جمشید یا [[سلیمان|سلیمان نبی]]، که هر دو را یکی می‌پنداشتند، و بنّایان آن را دیو و اجنه<ref>اصطخری، از اولین افراد در این دوره است که این بنا را دیده‌است، ص ۱۲۳</ref> منسوب نمایند، و حتی نوشته‌اند که [[دیو]]ها مجسمه و تصویر شاهان خود را بر دیوارها کنده‌اند! در زمان مسعودی (سده چهارم هجری قمری) آن را [[مسجد سلیمان]] بن داوود می‌نامیدند، ولی مسعودی فکر می‌کرد که آنجا بنایی کهن بوده که بعدها همای، دختر [[بهمن پسر اسفندیار]]، آن را آتشکده کرده‌است.<ref>''تاریخ مسعودی''، جلد ۴، ص ۷۶–۷۷</ref> [[دیلمیان]] تخت جمشید را ساختهٔ اجداد خود می‌دانستند و [[عضدالدوله دیلمی]] در کاخی که به اسم فرزندش ابونصر در شیراز ساخت، تعدادی از در و درگاه‌های [[کاخ تچر|کاخ تچر (کاخ داریوش بزرگ)]] را به آنجا منتقل کرد و در آنجا نصب کرد.<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۳۱۶</ref> [[محمد بن محمود طوسی]] در [[سده ششم]] [[هجری قمری]] از استخر ([[اصطخر]]) به عنوان دارالملک سلیمان یاد کرده و از مسجد سلیمان و نقوش و حجاری‌های آن سخن به میان آورده<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۱۶۹–۱۷۸</ref> و مانند اصطخری<ref>ویلکینسون، ص ۱۵۰؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۳۱۶</ref> احداث این بنای سترگ را به دیوها و پریان نسبت داده‌است.<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۴۹۸</ref> در همان زمان، [[ابن بلخی]] این مکان را کاخ جمشید دانسته و ضمن توصیف آن، برخی ویژگی‌های طبیِ موجود در مصالح به‌کاررفته در آن را، که در بین مردم آن دوره شناخته‌شده بوده، برشمرده‌است.<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۳۲و۱۲۷</ref> آنچه [[حمداللّه مستوفی]]<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۱۲۱</ref> در [[سده هشتم]] هجری قمری دربارهٔ تخت جمشید از نویسندگان پیش از خود نقل کرده، گویای استمرار عقاید پیشین در اینبارهاین باره است.

در دورهٔ نو و با بازگشت و پیدایش حس میهن‌پرستی در میان ایرانیان و ارج‌گذاری به گذشتگان این سرزمین، تخت جمشید اعتبار بسیاری یافت. در زمان حکمرانی دودمان [[دودمان پهلوی|پهلوی]] به این بنا توجه فراوانی گردیدشد و [[محمدرضاشاه پهلوی]] [[جشن‌های دوهزار و پانصد سال شاهنشاهی ایران]] را در این سازهٔ کهن برگزار کرد. با آغاز رویداد [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب اسلامی]] این سازه را یادگار شاهان خواندند و بسیار مورد بی‌مهری قرار دادند. از جمله [[صادق خلخالی]] اولین [[حاکم شرع]] دادگاه‌های انقلاب برای تخریب آن عازم شد، اما با مقاومت مردم و پرسنل تخت جمشید ناکام ماند.<ref>[http://www.radiozamaneh.org/special/2007/02/post_129.html انقلاب ایران و میراث فرهنگی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080618221410/http://www.radiozamaneh.org/special/2007/02/post_129.html |date=۱۸ ژوئن ۲۰۰۸}} ''(رادیو زمانه، ۱۸ بهمن ۱۳۸۵)''</ref> ولی امروزه می‌توان تخت جمشید را نام‌آورترین و دوست‌داشتنی‌ترین سازه در ایران و در میان ایرانیان و همچنین نماد شکوه گذشتگان دانست.