گمش، قومس و کمش که در کتاب [[سبئوس]]، ص ۶۱ و ۶۵ نیز به همین نام است ، به عربی قومس و پارسی کومس است.
این استان که پایتخت قدیمی ترقدیمیتر [[پارت]]ها، [[هکاتوم پولیس]] در آن قرار داشته از قدیم الایام به استان پارت هاپارتها تعلق داشت، و به روایت [[سبئوس]]، همان سرزمینی است که پارت ها یا پهلو از آن برخاسته اند. در این سرزمین که [[اشکانیان]] تقسیم بندی استانهای [[سلوکیان]] را اقتباس کرده بودند، كومشکومش یکی از شش استانی محسوب می شدمیشد که به ساتراپ قدیمی پارت هاپارتها تجزیه شد و زمانی که [[بهرام چوبین]] از دست ([[خسرو پرویز]]) در فرار بود و به این محل روی آورده بود، مقر [[قارن وندقارنوند]]ها و اسپاهپت [[خراسان]] بود، و همچنین مقر پیروز وستهم ، پسر اسپراپت شپوه محسوب می شدمیشد که پس از شکست بهرام چوبین، به ولایت [[خراسان]]، کومش، [[گرگان]] و [[طبرستان]] منصوب شد. او پس از کشته شدن برادرش [[وندوی]]، خود را در اینجا به عنوان پادشاه نامید. لازم به ذکر است که شهر [[بسطام]] در قسمت شمالی شاهرود، از بناهای اوست. کومش پهلو سرزمین موروثی خاندان پارتی «[[خاندان مهران]]» بود که به شاخه اسپراپت تعلق داشته و آن طور که از کتاب سیئوس، ص ۳۶ استنتاج می شودشود، او (هرمزدشاه چهارم) همه حکمرانان و بزرگان و خاندان نجبا را از حاکمیت بر ایران دور ساخت، او اسپراپت های بزرگ، روده و مهلوه را که از پسر آنكه مقتول بود، به قتل رساند، همچنین وی آمنها را از چنگ قاتل خسرو، پادشاه ارمنستان رها کرد و به جانب حاکم نشین ایرانی در نواحی مرزی روان ساخت و الطاف پادشاهی را که به (پدر انك) قول داده بود، نسبت به خود او (پسر انك) برآورده کرد، به طوری که دوباره به او حق موروثی پهلو (پارتی) را باز گرداند<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= مارکوات |نام=یوزف مارکوارت | پیوند نویسنده =یوزف مارکوارت|کتاب=ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی |ترجمه= مریم میر احمدی |صفحه =صفات ۱۴۴ و ۱۴۵ |ناشر=انتشارات اطلاعات |مکان =تهران |سال =۱۳۷۳ |شابک=}}</ref>
او (هرمزشاه چهارم) همه حکمرانان و بزرگان و خاندان نجبا را از حاکمیت بر ایران دور ساخت، او اسپراپت های بزرگ، روده و مهلوه را که از پسر آنكه مقتول بود، به قتل رساند، همچنین وی آمن ها را از چنگ قاتل خسرو، پادشاه ارمنستان رها کرد و به جانب حاکم نشین ایرانی در نواحی مرزی روان ساخت والطاف پادشاهی را که به (پدر انك )قول داده بود، نسبت به خود او (پسر انك) برآورده کرد، به طوری که دوباره به او حق موروثی پهلو(پارتی) را باز گرداند<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= مارکوات |نام=یوزف مارکوارت | پیوند نویسنده =یوزف مارکوارت|کتاب=ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی |ترجمه= مریم میر احمدی |صفحه =صفات ۱۴۴ و ۱۴۵ |ناشر=انتشارات اطلاعات |مکان =تهران |سال =۱۳۷۳ |شابک=}}</ref>