گرجی‌های ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

در سال ۱۱۱۰ ق / ۱۶۹۸ م عده‌ای از افراد قبیلهٔ [[بلوچ]] به سرکردگی [[میرخسروشاه]] به [[کرمان]] هجوم آوردند و بعد از غارت کرمان، [[یزد]] و [[بندرعباس]] را مورد تهدید قرار دادند. شاه سلطان حسین جهت سرکوب شورشیان از [[گیورگی یازدهم]] (گرگین خان گرجی) خواست تا آن‌ها را دفع نماید. گیورگی که پادشاه مخلوع گرجستان (قسمت شرقی کشور گرجستان امروزی) بود در این هنگام در پایتخت صفویه به سر می‌برد. او بعد از اصرار فراوان این امر را پذیرفته ملقب به شاهنواز خان گردید و حکومت کرمان را یافت. برادرزادهٔ گیورگی [[کیخسرو خان گرجی|کیخسرو]] نیز داروغهٔ اصفهان شد و همچنین برادر او [[لوان بیک گرجی|لوان]] سمت دیوان بیگی اصفهان را یافت.<ref>نصیری، دستور شهر یاران، ۲۷۱–۲۷۷.</ref><ref>لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویه و ایّام استیلای افاغنه در ایران، ۵۱–۵۲.</ref><ref>سیوری، ایران عصر صفوی، ۲۴۰–۲۴۳.</ref>

 

 

 

سلطان حسین در سال ۱۱۱۰ ق / ۱۶۹۸ م [[عبدالله خان گرجی]] را به حکومت قندهار منصوب نمود. او که بسیار حریص بود از [[غلزایی‌ها]] که طایفه‌ای [[مردم افغان|افغانی]] بودند اخاذی می‌کرد. استمداد افاغنه از دربار صفوی جهت رفع تظلمات وی نتیجه نداد و آن‌ها به دربار [[مغولان]] [[هند]] متمسک شدند. اوضاع بدین منوال بود تا اینکه در اواخر سال ۱۱۱۶ ق / ۱۷۰۳ م عده‌ای از افاغنه به سرکردگی [[میرسمندر]] به قندهار حمله کردند و آنجا را غارت نمودند. این اخبار به اصفهان رسید. وزراء و امرای شاه در حضور وی به مشورت در خصوص رفع این معضل پرداختند. شاه و امرا که خاطرهٔ تلاش‌ها و موفقیت‌های گیورگی در سرکوب شورشیان بلوچ را در ذهن داشتند تصمیم گرفتند وی را بدین کار برگزینند<ref name=ToolAutoGenRef1>لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویه و ایّام استیلای افاغنه در ایران، ۹۶–۹۷.</ref> و برای انتخاب خود هم دلایلی داشتند. اول آن که سپاه گرجستان همراه گیورگی به قندهار می‌رود و گرجستان خالی از آشوب می‌شود، دوم آن که گیورگی سعی در ظاهر ساختن خدماتی جهت خوش آمد شاه خواهد کرد زیرا او توسط شاه خلع شده‌است، سوم آن که گیورگی سرداری است با عرضه و توانایی انجام این کار را دارد.<ref>کروسینسکی، سفرنامهٔ کروسینسکی، ۳۱.</ref> گیورگی از ابتدا از قبول این مأموریت خودداری می‌کرد اما بعد از این که مقرر شد واختانگ (واختانگ ششم) برادرزاده اش به سمت حکومت گرجستان منصوب گردد بدین کار راضی شد.<ref>کروسینسکی، سفرنامهٔ کروسینسکی، ۹۷.</ref>

 

 

همین که [[میرویس خان هوتک|میرویس]] به پایتخت صفویان وارد شد به وسیلهٔ فردی به نام [[محمود آقای خواجه‌سرا]]<ref name="گلستانه، مجمل التواریخ، ۴"/> با ارکان دولت که شدیداً با هم نفاق و نقار داشتند، رابطه برقرار نمود و با دادن رشوه‌های گزاف به اعتماد السلطنه و دیوان بیگی اصفهان، نه تنها خود را بی گناه و گیورگی را خطاکار معرفی نمود بلکه توانست نزد شاه بار یافته و محبوبیت پیدا کند.<ref>کروسینسکی، سفرنامهٔ کروسینسکی، ۳۳.</ref>

میرویس فرستادگان سلطان حسین را زندانی نمود و دربار صفوی تصمیم گرفت تا کیخسرو برادر زادهٔ گیورگی را که داروغهٔ اصفهان بود با ۱۲٬۰۰۰ قزلباش و گرجی‌هایی که به ظاهر اسلام آورده بودند، روانهٔ دفع میرویس نماید. اما اختلاف میان کیخسرو و سپاهیان قزلباش تحت امر وی و اقدام مقامات خزانه داری و همچنین دیگر دیوانیان دربار صفوی که با عدم پرداخت هزینهٔ لشکرکشی موقعیت وی را تضعیف کردند، باعث شد تا او نیز به موفقیت دست نیابد.<ref>لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویه و ایّام استیلای افاغنه در ایران، ۱۰۲–۱۰۳.</ref>

 

 

میرویس بعد از این پیروزی خود را مستقل از دربار صفوی می‌دانست و دربار هم جهت دفع وی تعلل نشان داد. میرویس در سال ۱۱۲۷ ق / ۱۷۱۵ م درگذشت و برادر وی عبدالعزیز جانشین او شد. عبدالعزیز سیاست مسالمت‌آمیز در قبال دربار صفوی در پیش گرفت و به خاطر همین موضوع توسط پسر ارشد میرویس به قتل رسید.

سپاه ایران شکست یافت و عقب‌نشینی نمود. محمد حسین پس از ذکر محامد و توصیف رشادت و دلاوری رستم خان و سربازان گرجی وی، موضوع را چنین بیان می‌کند: «اگر امرای دیگر نامردی نمی‌کردند و با رستم خان قللر آقاسی اتفاق می‌کردند افغان از میان برداشته می‌شد».

 

 

افاغنه اصفهان را محاصره کردند، این محاصره شش ماه طول کشید، در این مدت قحط و غلای شدیدی در شهر حکم فرما شد و شاه به ناچار از شهر خارج شد. در فرح آباد با [[محمود افغان]] ملاقات نمود و تاج شاهی را با دست خود بر سر محمود گذاشت و امپراطوری صفوی را به دست خود ساقط نمود.<ref>هوشنگ مهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، ۱۳۶.</ref>