ویکی‌پدیا

استان البرز: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
۱ ویرایش پویا منصورزعیم (بحث) برگردانی شد (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱۱:
| مساحت = ۵٬۸۳۳
| سال جمعیت = ۱۳۹۵
| جمعیت = ۲٬۷۱۲٬۴۰۰ نفر<ref name="آمار">{{یادکرد وب |url=http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf |title=پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹5 |accessdate=۴ مارس ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140703101259/http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf |archivedate=۳ ژوئیه ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref>
| پراکندگی جمعیت =
| شهرستان = ۸
| استاندار = [[عزیزالله شهبازی]]<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4483039/عزیزالله-شهبازی-استاندار-البرز-شد عزیزالله شهبازی استاندار البرز شد] خبرگزاری مهر</ref>
خط ۱۸:
 
'''استان البرز''' سی و یکمین استان [[ایران]] است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100878572955| عنوان = نام البرز در نقشه ایران جای گرفت| تاریخ بازدید = ۳ تیر ۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = جام‌جم‌آنلاین| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100628035407/http://jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100878572955| archivedate = ۲۸ ژوئن ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref>
در جلسهٔ [[هیئت دولت]] در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۸ لایحهٔ تأسیس این استان تصویب و به [[مجلس شورای اسلامی]] فرستاده شد.<ref>[http://www.fardanews.com/fa/pages/?cid=102395 فردا نیوز]</ref> در ادامه با تصویب نمایندگان [[مجلس شورای اسلامی]] در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ '''استان البرز''' به‌طور رسمی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1106193 |title=خبر تصویب استان البرز |accessdate=۲۴ ژوئن ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110920053536/http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1106193 |archivedate=۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes }}</ref>
در این طرح پیشنهادی [[کرج]] به عنوان [[مرکز استان]] در نظر گرفته شده‌است. این شهر در ۲۰ کیلومتری غرب [[تهران]] و در حوزهٔ استحفاظی [[استان تهران]] قرار گرفته بود که با جمعیتی بالغ بر ۱٬۶۱۴٬۶۲۶ نفر، چهارمین شهر پرجمعیت [[ایران]] پس از شهرهای [[تهران]]، [[مشهد]] و [[اصفهان]] محسوب می‌گردد. همچنین رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۹ در نامه‌ای به وزارت کشور قانون تأسیس '''استان البرز''' که در جلسهٔ علنی دوم تیر ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود و [[شورای نگهبان]] نیز آن را تأیید کرده بود، جهت اجرا ابلاغ کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8905210460| عنوان = قانون تأسیس استان البرز ابلاغ شد
| تاریخ بازدید = ۲۲ مرداد ۱۳۸۹| تاریخ =| ناشر =خبرگزاری فارس | زبان = فارسی}}</ref> نام این استان از [[رشته‌کوه البرز]] گرفته شده‌است که بخش مهمی از آن از شمال این استان می‌گذرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/08/100812_l07_iran89_ahmadinejad_alborz_province.shtml |عنوان = قانون تأسیس استان البرز به مرکزیت شهر کرج اجرا می‌شود | ناشر = بی‌بی‌سی|تاریخ = ۲۱ مرداد ۱۳۸۹|تاریخ بازدید = ۲۱ مرداد ۱۳۸۹}}</ref> در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۸۹ با حضور وزیر کشور، استانداری البرز رسماً شروع به فعالیت نمود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.alborznews.net/fa/pages?cid=28620|عنوان = سی و یکمین استانداری کشور افتتاح شد. | ناشر = البرز نیوز|تاریخ = ۲۲ شهریور ۱۳۸۹}}</ref> [[عیسی فرهادی]] به‌عنوان نخستین استاندار البرز انتخاب شده‌بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.alborznews.net/fa/pages/?cid=31981|عنوان = اولین استاندار"البرز "معرفی شد | ناشر = البرز نیوز|تاریخ = ۳۰ آبان ۱۳۸۹}}</ref>
[[سید علی خامنه‌ای|آیت الله خامنه ای]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=KHAMENEI.IR|نشانی=http://khamenei.ir/|وبگاه=khamenei.ir|بازبینی=2019-05-28}}</ref> درمهرماه ۱۳۹۲ آیت الله [[سید محمدمهدی حسینی همدانی|سید محمد مهدی حسینی همدانی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دفتر نماینده ولی فقیه در استان البرز دفتر نماینده ولی فقیه در استان البرز {{!}} پایگاه اطلاع رسانیاطلاع‌رسانی دفتر نماینده ولی فقیه دراستان البرز و امام جمعه کرج|نشانی=http://emamjomekaraj.ir/|وبگاه=emamjomekaraj.ir|بازبینی=2019-05-28}}</ref> را به عنوان اولین نماینده ولی فقیه در استان البرز انتخاب کرد.
 
در آبان ۹۱ پخش آزمایشی [[شبکه استانی البرز]] با روزانه ۳ ساعت برنامه آغاز بکار کرد و با شروع سال ۹۲ به روزانه ۸ ساعت رسید. [[شبکه استانی البرز]] در روز چهارم خرداد ۹۲ به صورت رسمی و با روزانه ۱۰ ساعت برنامه به صورت رسمی افتتاح گردید. به دلیل اینکه در استان البرز از همه اقوام ایرانی ساکن هستند، این شبکه، شبکه وحدت و همدلی لقب گرفت.
خط ۳۲:
چ[[اشتهارد]])در سال ۱۳۹۱ از [[شهرستان کرج|کرج]] مستقل شد و شامل بخش‌های [[بخش مرکزی شهرستان اشتهارد|مرکزی]] و [[بخش پلنگ‌آباد|پلنگ‌آباد]] می‌گردد.
* [[شهرستان فردیس]] (به مرکزیت شهر [[فردیس]]) در سال ۱۳۹۲ از [[شهرستان کرج|فرمانداری کرج]] استقلال یافت و شامل بخش‌های [[بخش مرکزی شهرستان فردیس|مرکزی]] و [[بخش مشکین‌دشت|مشکین دشت]] می‌گردد.
* [[شهرستان چهارباغ]] (به مرکزیت شهر [[چهارباغ (البرز)]]) در سال ۱۳۹۹ [[شهرستان چهارباغ]] شامل بخش‌های [[بخش چهارباغ|مرکزی]] و [[بخش رامجین|رامجین]] می‌شود.
 
== مردم ==
خط ۳۹:
 
== زبان ==
[[File:Linguistic Map of Alborz Province.png|300px|بندانگشتی|نقشهٔ زبانی استان البرز :{{سخ}}رنگ زرد: زبان فارسی و [[گویش‌های فارسی-مازندرانی]]([[گویش کرجی|کرجی]])،{{سخ}}رنگ قرمز :[[گویش‌های فارسی-مازندرانی]] و آذربایجانی،{{سخ}}رنگ سبز روشن: [[گویش‌های فارسی-مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ سبز تیره: [[زبان مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ آبی: گویش تاتی طالقانی{{سخ}}رنگ نارنجی: زبان تاتی]]
زبان هایزبان‌های رایج در استان البرز:
# [[زبان فارسی]]: این زبان گویش اصلی شهر کرج و رایج ترینرایج‌ترین زبان بین اقوام مختلف کرج می باشدمی‌باشد.
# [[گویش کرجی]]: گویش کرجی گویشی از خانواده [[گویش‌های فارسی-مازندرانی]] می باشدمی‌باشد این گویش توسط بومیان [[شهرستان فردیس]]، [[شهرستان ساوجبلاغ]] و [[کرج]] گویش می شود،می‌شود، گویش کرجی زبان بومی نواحی مرکزی و جنوبی [[شهرستان کرج]] می باشدمی‌باشد. این گویش در محلات مختلف کرج همچون حصار، سرجوب، وسیه، بیلقان، مصباح، سرحد آباد، کلاک، سیاکلان، آتشگاه، دوروان، گوهردشت، ده کرج و غیره گویش می شودمی‌شود. در شهرستان ساوجبلاغ این گویش توسط بومیان [[هشتگرد]] و آبادی هاییآبادی‌هایی همچون سیرود، اسپی داران (سپیدداران)، اسکولدره، کله رود (گلین رود)، عالم زمین، ولیان، اغشت،آغشت، برغان، بانو صحرا، خوروین، ورده (هندوکوچیک)، سیواندره، سیبستان، آجین دوجین، کوشک زر، آردهه، فشند، ینگی امام، شنده، سنج، بریانچال، سرهه، طالیان و غیره گویش می شودمی‌شود.<ref>{{پک|رضا آقازاده |۱۳۸۹|ک=گویش کرجی|ص=۸۸}}</ref>
# [[تاتی طالقانی]] : تاتی طالقانی گویش بومی اهالی جوستان، کنارود، میان طالقان و پایین طالقان می باشدمی‌باشد این گویش گویش اصلی شهر طالقان و جوستان و آبادی هاییآبادی‌هایی همچون فشندک، اوانک، گلیرد، کردان و غیره است.<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه هالهجه‌ها و گویش هاگویش‌ها از سراسر کشور
|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2023044/استان-البرز-کانون-تمرکز-لهجه-ها-و-گویش-ها-از-سراسر-کشور
|ناشر=وبگاه خبرگزاری مهر
}}</ref><ref>{{یادکرد وب
|عنوان=زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می باشدمی‌باشد
|نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777/اداره-طالقان
|ناشر=وبگاه سازمان حفاظت محیط زیست استان البرز
خط ۵۶:
|dead-url=yes
}}</ref>
# [[زبان تاتی|تاتی]] : زبان تاتی گویش بومیان شهرستان اشتهارد می باشدمی‌باشد.<ref>ساختار دستوری واژگان در گویش اشتهاردی نوشته محمد حسین شاه بیگ</ref>
# [[طبری طالقانی]] : طبری طالقانی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می باشدمی‌باشد که توسط بومیان آبادی هایآبادی‌های بالا طالقان همچون [[گته ده]]، ‌[[اسکان (طالقان)|اسکان]]، [[دهدر]]، [[درا پی]]، [[گرآب (طالقان)|گرآب]]، [[ناریان]]، [[مهران (طالقان)|مهران]]، [[خیکان]] و [[پراچان]] گویش می شودمی‌شود.<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه هالهجه‌ها و گویش هاگویش‌ها از سراسر کشور
|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2023044/استان-البرز-کانون-تمرکز-لهجه-ها-و-گویش-ها-از-سراسر-کشور
|ناشر=وبگاه خبرگزاری مهر
}}</ref><ref>{{یادکرد وب
|عنوان=زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می باشدمی‌باشد
|نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777/اداره-طالقان
|ناشر=وبگاه سازمان حفاظت محیط زیست استان البرز
خط ۷۰:
|dead-url=yes
}}</ref>
# [[گویش شمیرانی]] : گویش شمیرانی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می باشدمی‌باشد که در شمال شهرستان کرج نواحی همچون [[شهرستانک]]، [[لانیز]]، [[شلنک]] و [[همه جا]] گویش می شودمی‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۹۲|ک=گویشهای تبروید در البرز مرکزی: همگرایی زبانی بین طبری و فارسی|ص=۴۳۰}}</ref>
# [[گویش ولاترویی]] : گویش ولاترویی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می باشدمی‌باشد که در محدوده [[ولایت‌رود]] تا گچسر صحبت می شودمی‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۸۸|ک=متون طبری، بررسی فعل در گویش ولاترو|ص=۲۶۰}}</ref>
# [[زبان ترکی آذربایجانی|ترکی آذربایجانی]] : این گویش توسط مهاجران آذربایجانی در برخی روستاهای ساوجبلاغ همچون هیو، شلمزار، خور، قلعه، چندار، تنکمان، نظرآباد، ابراهیمابراهیم‌آباد، آباد، قاسم آبادقاسم‌آباد گویش می شودمی‌شود همچنین روستای میناوند تنها روستای آذری زبانآذری‌زبان شهرستان طالقان می باشدمی‌باشد و در [[شهرستان نظرآباد]] نیز زبان ترکی رایج است.
 
== اقتصاد ==
خط ۸۴:
[[پرونده:Caves in Iran, Yakh Morad Cave, غار یخ مراد در حوالی روستای آزادبر و کهنه ده 01.jpg|جایگزین=عکسی از غار یخ مراد از جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان البرز|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[غار یخمراد در کهنه ده|غار یخ مراد]] از جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان البرز]]
# [[تپه ازبکی]]
# روستای تاریخی [[سیرود (ساوجبلاغ)|سیرود]]
# روستای زیبا [[سیبان دره]]
# [[باغ لاله‌های گچسر]]
# [[جاده چالوس]]
خط ۹۳:
# روستای تاریخی [[ورده (البرز)|ورده]]
# روستای [[برغان]]
# تپه‌های رنگین کمانی{[[اشتهارد]]}
# [[کاروانسرای شاه عباسی]]
# [[کاخ سلیمانیه]]
# [[کاخ مروارید|کاخ شمس]]
# باغ‌های [[جهانشهر]]
# [[رود کرج]]
خط ۱۰۴:
# [[قلعه احمدآباد (مصدق)]]
# [[تپه مردآباد (ماهدشت)]]
# [[کاخ شهرستانک]]
# مصلای [[سید روح‌الله خمینی|امام خمینی]] <ref>{{یادکرد وب|عنوان=دفتر نماینده ولی فقیه در استان البرز دفتر نماینده ولی فقیه در استان البرز {{!}} پایگاه اطلاع رسانیاطلاع‌رسانی دفتر نماینده ولی فقیه دراستان البرز و امام جمعه کرج|نشانی=http://emamjomekaraj.ir/|وبگاه=emamjomekaraj.ir|بازبینی=2019-05-28}}</ref>
 
== منابع ==
خط ۱۱۱:
* [https://web.archive.org/web/20090715021159/http://www.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=583708 ایرنا]
* [http://www.presstv.ir/detail.aspx?id=100466&sectionid=3510212 پرس تی وی]
*[https://www.alborz.ir/RContent/CG6Y875-پاسخ-مثبت-وزارت-کشور-به-درخواست-و-پیگیری-های-استاندار-البرز-چهارباغ-شهرستان-شد-مطالبه-ای-مردمی-که-ب.aspx تأسیس شهرستان چهارباغ]
*[https://www.alborz.ir/RContent/CG6Y875-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%AF-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8.aspx تاسیس شهرستان چهارباغ]
 
== پیوند به بیرون ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/استان_البرز»