رمانتیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رُمانتیسم''' {{فرانسه |Romantisme}} یا '''رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم''' یا '''رمانتیسیزمرمانتی‌سیزم''' {{انگلیسی|Romanticism}} عصری از تاریخ فرهنگ در غرب [[اروپا]] است، که بیشتر در آثار [[هنرهای تجسمی]]، [[ادبیات]] و [[موسیقی]] نمایان شد.

رمانتیسمرمانتی‌سیسم جنبه‌های احساسی و ملموس را دوباره به هنر غرب وارد کرد. هنرمندان رمانتیک آزاد از چهارچوب‌های تصویرگری‌های سنتی، به تحقق بخشیدن ایده‌های شخصی خود پرداختند.<ref>The knowledgebook: everything you need to know to get by in the 21st Century. 2009. Washington, D.C. : National Geographic.</ref>

رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم را همان‌طور که از نامش پیداست، باید نوعی واکنش احساسی در برابر [[خردگرایی|خرد محوری]] به‌شمار آورد. تمایلی به برجسته کردن خویشتن انسانی، گرایش به سوی خیال و رؤیا، به سوی گذشتهٔ تاریخی و به سوی سرزمین‌های ناشناخته. از دید انسان رمانتیک، جهان به دو دسته تقسیم می‌شود: یکی دستهٔ خردگرا (به قول [[نووالیس]]: جهان اعداد و اَشکال)، و دوم دستهٔ احساسات یا به‌طور دقیق‌تر، والاترین‌ها و زیبایی‌ها.

می‌توان شروع رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم را اینگونه بیان کرد. فلاسفه عصر روشنگری، عقل را محور و معیار شناخت جهان می‌دانستند (عقل گرایان). فلاسفه و دانشمندان دیگری همچون نیوتن جان لاک اعتقاد به تجربه داشتند. یعنی اصول شناخت جهان چیزی است که از طریق حواس وارد عقل می‌شد ([[تجربه‌گرایی|تجربه گرایان]]). به مرور روشن شد که هر دو دیدگاه نمی‌تواند به شکل رضایت بخشی جهان و عالم پیرامون ما را توصیف کند. اینجا بود که گزینه سومی که شامل احساس بود وارد شد.

رمانتیسمرمانتی‌سیسم در اصل، جنبشی هنری بود که در اواخر [[قرن هجدهم (میلادی)|قرن هجدهم]] و [[قرن نوزدهم (میلادی)|نوزدهم]] در ادبیات و سپس [[هنرهای تجسمی]]، ابتدا در [[انگلستان]] و سپس [[آلمان]]، [[فرانسه]] و سراسر [[اروپا]] رشد کرد. رمانتیسمرمانتی‌سیسم تا حدودی ضد جامعهٔ اشرافی و [[دوران روشنگری]] (به‌طور بهتر، عقلانی) بود. گفته می‌شود که ایدئولوژی [[انقلاب فرانسه]] و نتیجه‌های آن این طرز فکر را تحت تأثیر خود قرار داد.

رمانتیسمرمانتی‌سیسم را جنبشی ضد روشنگری می‌دانند. [[آیزایا برلین|برلین]]، به‌خصوص، علاقه‌مند به استفاده از چنین لفظی برای اشاره به این جنبش بود. درحالی‌که روشنگری نهضتی فکری به‌حساب می‌آمد که با علم و منطق و پیشرفت‌های نظام‌های عقلانی بشری در فهم علوم تجربی و انسانی گره خورده بود، متفکرین و هنرمندان رمانتیک، تأکید فرهنگی بر خرد را محدودکننده و سرکوبگر روح آدمی می‌دانستند و بر مؤلفه‌هایی چون هنر، شور، هیجان، تخیل، مضامین معنوی، مناسک و نمادها تأکید می‌کردند. در میان اصحاب رمانتیک، امر خاص ارزشمندتر از امر عام بود و خاص بودن فرهنگ‌های بومی، تنوع و تکثر زبان‌های بشری، هویت‌های محلی و منحصربه‌فرد بودن آدمیان ستایش می‌شد.<ref>شرت: ۱۳۸۷، ص ۹–۸۸</ref>

ابتدا صفت «رمانتیک» بود که کم‌کم در قرن هفدهم میلادی در بیشتر زبان‌های اروپایی بر سر زبان‌ها افتاد. این صفت که از کلمهٔ [[زبان لاتین|لاتینی]] رومانتیکوس {{به لاتین|Romanticus}} برگرفته شده بود به داستان‌هایی گفته می‌شد که به زبان‌های عامیانهٔ اروپا (و نه به زبان لاتین) نوشته شده باشند، در شیوهٔ نوشتار نو باشند و از قوانین کلاسیک پیروی نکنند. در آن زمان که ادبیات [و هنر] بر پایهٔ عقل‌گرایی استوار بود اثر رمانتیک چیزی بود «عجیب و غریب، هوس‌باز و دروغ‌پرداز». صد سال بعد، و ابتدا در [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و [[زبان آلمانی|آلمانی]]، این واژه بار معنایی مثبت یافت و برای نشان دادن «زیبایی و دل‌انگیزی» یک اثر به کار رفت. کمی بعد در فرانسه به این مکتب نو که تازه داشت پا می‌گرفت نام رمانتیسمرمانتی‌سیسم داده شد، برخی نیز به پیروی از [[استاندال]] از معادل ایتالیایی کلمه رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم استفاده کردند، اما هرگز توضیح بیشتری دربارهٔ آن ندادند. مادام دو استال اثری را رومانتیک می‌دانست که «به نحوی به داستان‌های شهسواری وابسته باشد.» [[گوته]] آن را در برابر واژهٔ [[کلاسیک]] به کار می‌برد. از منظر او رمانتیک هر چیزی بود که بیمار است و کلاسیک در برابر آن سالم است. در اروپای قرن هجدهم، رمانتیسمرمانتی‌سیسم به گستره‌ای از آثار اشاره داشت که ویژگی‌های گوناگونی داشتند اما در نهایت همه بیانگر حالت روحی خاص آن دوره بودند.<ref>سیدحسینی، ۱۶۳ و ۱۶۴</ref>

خیال پردازان قرن ۱۹ توده را آنگونه که بودند تصور نمی‌کردند بلکه آنگونه که می‌خواستند باشد تجسم می‌ساختند؛ بنابراین رمانتیسمرمانتی‌سیسم در برابر [[واقع‌گرایی]] بود.

رمانتیسمرمانتی‌سیسم فریاد خشم و اعتراض ضد بندگی انسان، کشاکش‌های [[سرمایه‌داری]] و برگرداندن به شهرهای کارگری و ضد صنعتگران سرمایه‌دار است.

بنیان رمانتیسمرمانتی‌سیسم با ایدئالیسم (Idealism) نزدیکی دارد و هنرمند رمانتیک زندگی و اجتماع را زاییدهٔ اندیشه می‌داند و دگرگونی‌های توده را (بر خلاف واقع گرایان) وابسته به دگرگونی‌های اندیشه بشری می‌داند.

=== رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم در موسیقی ===

در زمینه هنرهای تجسمی، رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم با کنار نهادن خطوط خشک و مضمون‌های باستانی [[کلاسیسیسم]]، حرکتی نو در طرح و رنگ به‌وجود آورد. [[اوژن دولاکروا]]، [[کاسپار داوید فریدریش]]، [[تئودور ژریکو]] و گرو نمایندگان برجستهٔ این جنبش در [[نقاشی]] و [[داوید دانژه]] و باری در [[مجسمه‌سازی]] بودند.

[[فرانسیسکو گویا]] نابغه هنری عصر رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم در اسپانیا است. در آثار او نوعی حال و هوای شادی‌آور [[روکوکوی پسین]] را می‌بینیم. یکی از آثار او نقاشی [[کارلوس چهارم]] است که از نظر [[روانشناسی]] به طرزی شگفتی‌آور امروزی است.

[[تئودور ژریکو]] خالق اثر مشهور [[کلک مدوسا]] با وجود عمر کوتاهش یکی از پیشگامان حرکت رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم است. این تابلو که در اندازه‌هایی بزرگتر از اندازمان نمایش اولیه توجه بسیاری را به خود جلب کرد و آثار آن را می‌توان در کارهای دیگر نقاشان این سبک همچون [[اوژن دولاکروا]] و [[ویلیام ترنر]] دید. تلاش این تابلو در نشان دادن یک حقیقت ناخوشایند، واقعه برجسته‌ای در سبک نوظهور رمانتیک در نقاشی فرانسه بود. تصویر اشخاص (مثلاً ساختار عضلانی دقیق شخصی که پرچمی را برای کشتی نجات تکان می‌دهد) کلاسیک هستند اما واقعی بودن حس ناامیدی در افراد و حالت احساسی کمپوزیسیون این اثر را از طبقه آثار کلاسیک خارج می‌کند.<ref>{{یادکرد-ویکی

== اصول رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم ==

# برتر شمردن عواطف انسانی و مسائل معنوی (رمانتیسیسمرمانتی‌سیسم در نقاشی با عبارت برتری و غلبه احساس بر عقل توصیف می‌شود).

==== رمانتیسمرمانتی‌سیسم انگلیسی ====

== رمانتیسمرمانتی‌سیسم منفی ==

اصطلاح رمانتیسمرمانتی‌سیسم منفی را «مورس پکام» در شرح بن مایه‌های ناهمگون و واگرای رمانتیسمرمانتی‌سیسم وضع کرد و آن را در برابر رمانتیسمرمانتی‌سیسم مثبت علم کرد. او در مقالهٔ «به سوی نظریهٔ رمانتیسم» (۱۹۵۱) نوشت:

«... [رمانتیسمرمانتی‌سیسم منفی] بیان گرایش‌ها، نگرش‌ها، احساسات، باورها و اندیشه‌های انسانی است که قوالب ثابت مکانیکی را ترک گفته اما از دیدگاه ذوات یکپارچهٔ متحرک و زنده به اتحاد دوبارهٔ اندیشه و هنر خود نرسیده‌است.»

* جعفری نژاد، کامبیز. رمانتیسمرمانتی‌سیسم و شش شاعر رمانتیک. انتشارات حریر

* [http://www.hamneshinbahar.net/article.php?text_id=210 همنشین بهار: رمانتیسمرمانتی‌سیسم قیامی علیه هنجارهای عصر روشنگری]