عبدالملک بن مروان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 30149859 از 5.200.241.116 (بحث) برچسب: خنثی‌سازی |
گسترش |
||
خط ۳۴:
'''عبدالملک مروان''' یا '''عبدالملک بن مروان''' (زاده ۲۶ قمری/۶۴۶ میلادی – درگذشته ۸۶ قمری/ ۸ اکتبر ۷۰۵ میلادی) پنجمین [[خلیفه]] از [[خلفای اموی]] در [[دمشق]] بود. او یکی از قدرتمندترین خلفای اموی بود و توانست بر مشکلات سیاسی که در عهدش پیش آمد، فائق آید. در دوران او، دیوان‌های مهم شعر و کتب علمی از زبان‌های گوناگون قدیم به [[عربی]] برگردان شد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۲، ص۶۱.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بلاذری، انساب الاشراف، ص۱۹۲.}}</ref> و دانشمندان از دیگر سرزمین‌ها به سوی دربار [[دمشق]] روی آوردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بن‌قتیبه الدینوری، الامامة و السیاسة، ص۳۱۶.}}</ref>
عبدالملک برای نخستین بار [[واحد پول]] برای [[جهان اسلام]] تعیین کرد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Porteous, John (1969). "The Imperial Foundations". Coins in History: A Survey of Coinage from the Reform of Diocletian to the Latin Monetary Union. Weidenfeld and Nicolson. pp. 14–33. ISBN 0-297-17854-7.}}</ref> و سکه‌های [[درهم]] و [[دینار]] به نام او ضرب شد. او [[کعبه]] را با دیبا و حریری که در [[دمشق]] بافته و به [[مکه]] فرستاده می‌شد، پوشانید. وی قلمرو امویان را از خاور به نزدیکی مرز [[چین]] گسترش داد، او [[حجاج بن یوسف ثقفی]] را به مکه فرستاد، تا [[عبدالله بن زبیر]] را سرکوب کند. سرانجام حجاج بن یوسف ثقفی کعبه را با منجنیق ویران کرد و عبدالله بن زبیر را در کعبه گردن زد و همان‌جا تمامی خدام مسجدالحرام را کشت و [[حجرالاسود]] معروف را چهارپاره کرد و [[مسجدالحرام]] را آتش زد. پژوهشگران بسیاری نقش او را در شکل‌گیری قرآن و اسلام رسمی مهم می‌دانند. بسیاری از تاریخ‌نگاران عبدالملک را بنیان‌گذار واقعی اسلام به عنوان یک نهاد دینیِ خلاف عربی می‌دانند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Mohammad Ali Amir-Moezzi : « Plusieurs versions du Coran ont précédé la religion islamique impériale »|نشانی=https://philitt.fr/2020/02/11/mohammad-ali-amir-moezzi-plusieurs-versions-du-coran-ont-precede-la-religion-islamique-imperiale/|وبگاه=PHILITT|تاریخ=2020-02-11|بازبینی=2021-02-04|کد زبان=fr-FR|نام=Paul|نام خانوادگی=Ducay}}</ref>
عبدالملک، شهر [[واسط]] را در کرانه باختری رود [[دجله]] بنیان نهاد و مردمی از شهر [[شام]] را در آن جای داد و خود چندی در آنجا سکونت گزید. وی برای جلوگیری از شورش‌ها نیازمند به شامیان بود، پس شخصی به نام [[مهلب بن ابی‌صفره]] را به جنگ با [[خوارج]] واداشت؛ سرانجام خوارج سرکوب شده و نفوذ خود را از دست دادند. قیام [[مختار|مختار ثقفی]] در زمان او روی داد. او همچنین [[قبةالصخره]] را در [[بیت‌المقدس]] بنا نهاد. و به فرماندهی برادرزاده [[حجاج بن یوسف ثقفی]] ، [[محمد بن قاسم ثقفی]] ، [[هند]] را گشود. عبدالملک، از نظر حکومت داری شخصی لایق ولی بسیار بی‌رحم و خون‌ریز بود. پس از مرگش [[ولید بن عبدالملک]] جانشین وی شد. [[ابن خلدون]] نوشته‌است: «عبدالملک بن مروان از خلفای بنی امیه و عرب و جهان اسلام است. او در امور مملکت به سیره خلیفهٔ دوم عمر بن خطاب عمل می‌نمود.»
== اهمیت در شکل‌گیری اسلام ==
در پژوهش‌های تاریخی، نقش عبدالملک در شکل‌گیری نسخه رسمی قرآن نیز مورد توجه برخی پژوهشگران قرار گرفته‌است. نخستین بار، با بررسی‌های [[آلفونس مینگانا]]، متخصص زبان عربی و سریانی درباره در مقابلۀ نهایی متن قرآن، به این نتیجه رسید که نسخه رسمی قرآن تا پایان قرن هفتم میلادی وجود نداشته است؛ یعنی «مصحف عثمان» باید در دورۀ عبدالملک به صورت نهایی گردآوری و تدوین شده باشد. از دهه هفتاد میلادی به بعد، این خط پژوهشی، توسط پژوهشگرانی همچون [[پاتریشا کرون]] و [[مایکل کوک]] و برخی دیگر گسترش پیدا کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=محمدعلی امیرمعزی; مجید منتظرمهدی. "یک متن و تاریخی رازآمیز". هفت آسمان, 11, 42, 1388, 35-56. صفحه 40.}}</ref>
بر اساسِ نظر [[محمدعلی امیرمعزی]]، عبدالملک به دلایل سیاسی برای مشروعیت بخشیدن به امپراطوری خود، قرآنی «رسمی» را، که به دست ما رسیده، تنظیم کرد، و تلاش کرده که نسخه های دیگر را از بین ببرد.<ref name=":0" /> از نظر معزی، خلیفه می‌دانست که «در جامعه‌ای که حرکت‌های اعتراضیِ دینی‌ـ‌سیاسی بسیار زیاد است، اين تسلط تنها از طریق تسلط بر کتاب مقدس و البته تدوین آن امکان‌پذیر است. کتابی مدون، منحصر به فرد و مستقل از کتب مقدس پیشین ـ منظور مسیحی و یهودی ـ که بر اساس احکام دولتی تدوین یافته باشد، بهترین تضمین برای امنیت اعتقادی و البته سیاسی است.»<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=محمدعلی امیرمعزی; مجید منتظرمهدی. "یک متن و تاریخی رازآمیز". هفت آسمان, 11, 42, 1388, 35-56. صفحه 53.}}</ref> نسخه‌ای که به گفته امیرمعزی مورد بحث و انتقاد شیعیان بود و با نسخه‌های دیگر از نظر ظاهر و محتوا متفاوت بود، اما نهایتا پس از چهار قرن و در دوران خلافت عباسی با شکل‌گیری «ارتودکسی سنی» که یکی از دگم‌های آن الهی و جاودانی دانستن قرآن حکومتی (étatique) شد، این نسخه بر همه مسلمانان از جمله شیعیان تحمیل شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Amir-Moezzi, Le Coran, nouvelles approches, sous la direction de Mehdi Azaiez, avec la collaboration de Sabrina Mervin
Paris, CNRS Éditions, 2013, p.78}}</ref>
همچین، بر اساس برخی از پژوهش‌ها، نخستین بزرگ‌داشت‌های واقعی از محمد به‌عنوان پیامبر دینی مستقل از مسیحیت و یهودیت نیز مربوط به دورۀ عبدالملک می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":0" /> از نظر [[گیوم دی]] نیز، شخصیت محمد در دوران معاویۀ یکم غایب است و از این دوران به بعد است که ظاهرا محمد چهره‌ای مرکزی می‌گیرد. آنچه که از نظر دی تلاش برای نشان دادن گسست از ادیان دیگر است. همچنین اینکه از نظر عبدالمک ادیان یهودی و مسیحی کتابی دارند، بنابراین اسلام نیز باید مانند یک دین رسمی، کتابی مشخص داشته و تکمیل کننده یهودیت و مسیحیت باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Guillaume Dye, XIX. Le corpus coranique, in le coran des historiens, CERF, Paris, p. 905}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Dye, G. (2010). La théologie de la substitution du point de vue de l’islam. In T. Gergely & E. Ben-Rafael (Eds.), Judaïsme, christianisme, islam. Entre théologie de la falsification et théologie de la substitution (pp. 85-103). p. 93}}</ref>
عبدالملک بن مروان، نخستین خلیفه‌ای بود که عنوان «خلیفه الله» را به خود اختصاص داد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Guillaume Dye, XIX. Le corpus coranique, in le coran des historiens, CERF, Paris, p. 904}}</ref> واژه «مسلمان» نیز نخستین بار در دوران وی استفاده شد؛ تا قبل از عبدالمک پیروان محمد خود را «مومنون» یا «مهاجرون» می‌نامیدند.<ref name=":0" /> دومین منبع متنی مسلمانان، یعنی حدیث هم در دوران عبدالمالک تدوین یافت.<ref name=":1" />
[[پرونده:Palestine-2013-Jerusalem-Temple Mount-Dome of the Rock-Detail 01.jpg|270px|بندانگشتی|چپ|نمایی از [[قبة الصخره]]]]
[[پرونده:Bab El Bhar, Tunis.jpg|270px|بندانگشتی|چپ|[[باب‌البحر]] ورودی شهر باستانی [[تونس]] که توسط [[حسان بن نعمان غسانی]] در حکومت عبدالملک مروان ساخته شد.]]
| |||