ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[‎.ir|.ایران]]}}

}}

 

[[سرزمین ایران]]، میزبان تمدن‌های کهنی چون [[ایلام (تمدن)|ایلام]]، [[تمدن جیرفت|جیرفت]] و [[تمدن زاینده‌رود|زاینده‌رود]] بوده‌است. نخستین‌بار در سدهٔ هفتم پیش از میلاد، در دوران [[پادشاهی ماد]] بود که بخش‌های قابل توجهی از [[فلات ایران]] یکپارچه شد. در سدهٔ ششم پ.م، [[شاهنشاهی هخامنشی]] توسط [[کوروش بزرگ]] بنیان نهاده شد تا ایران یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های تاریخ را تشکیل دهد. در سدهٔ چهارم پ.م، [[اسکندر مقدونی]] این امپراتوری را پایان داد و ایران به بخشی از [[عصر هلنیستی|ممالک هلنیستی]] ([[امپراتوری سلوکی]]) تبدیل شد. پدیداری [[شاهنشاهی اشکانی]] در سدهٔ سوم پ.م، با فتوحات [[مهرداد یکم]] در سرزمین ایران،<ref>Frye 1984, p. ۲۱۱.</ref><ref>Curtis 2007, pp. 10–11; Bivar 1983, p. 33; Garthwaite 2005, p. 76</ref> بار دیگر این کشور را تحت فرمان یک [[شاهنشاهی‌های ایران|شاهنشاهی ایرانی]] قرار داد. در سدهٔ سوم م، [[شاهنشاهی ساسانی]]، یک [[فهرست بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جهان|امپراتوری گستردهٔ]] دیگر، در ایران به قدرت رسید و برای چهار سده بر سرزمینی پهناور حکومت کرد و [[مزدیسنا]] به دین غالب آن، تبدیل شد. ایران در این دوران نیز درگیر [[جنگ‌های ایران و روم|جنگ‌های مستمر و فرساینده با روم]] بود که به تضعیف کشور انجامید. در میانه‌های سدهٔ هفتم م، [[حمله اعراب به ایران|مسلمانان، امپراتوری ساسانی را سرنگون کردند]] و [[اسلام]] را به جای [[دین‌های ایرانی]]، رواج دادند. از دوران [[خلافت اسلامی]] تا سدهٔ سیزدهم، فعالیت‌های ادبی، علمی و هنری ایرانی نه تنها پایان نیافت، بلکه بار دیگر به شکوفایی رسید و ایرانیان مشارکتی اثرگذار در شکل‌گیری [[دوران طلایی اسلام]] داشتند. از سدهٔ نهم م، [[میان‌دوره ایرانی|میان‌دورهٔ ایرانی]] آغاز شد و نخستین حکومت‌های ایرانی‌تبار پس از اسلام، پدیدار شدند. در سدهٔ دهم م، اقوام ترک به این کشور آمدند و حکومت‌هایی را تشکیل دادند که بر بخش بزرگی از ایران، حکومت می‌کردند. از سدهٔ ۱۳ م، [[حمله مغول به ایران|حملهٔ مغول به ایران]] روی داد که به تشکیل [[ایلخانان]] انجامید و پس از آن، [[امپراتوری تیموری]] پدیدار شد.