|official_name =فیال
|native_name =
|settlement_type = cityvillage
|pushpin_map =Iran
|mapsize =150px
|footnotes =
}}
'''فیال''' شهریروستایی بزرگ در [[شهرستان بروجرد]] در غرب [[ایران]] است. این روستا در ۳ کیلومتری غرب شهر [[بروجرد]] قرار گرفتهاست.
== جمعیت ==
روستای فیال بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ دارای ۹۷۸ خانوار و۴۱۲۱نفر جمعیت است که از این لحاظ پرجمعیتترین روستای [[بخش مرکزی شهرستان بروجرد]] است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۶ مه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121115040324/http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483 |archivedate=۱۵ نوامبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> دهیاری این روستا نیز بعد از وقوع زلزله سال ۸۶ در سال ۱۳۸۶ شروع به کار کرد.
== جغرافیای شهرروستای فیال ==
این روستا در دامنه [[کوههای زاگرس]] قرار گرفتهاست، در بلندی و ۳ کیلومتری غرب شهر بروجرد است.<ref>http://www.behrah.com/map.php?pn=لرستان&cn=بروجرد</ref> فیال جنوبیترین بخش [[گل دشت (بروجرد)]] را تشکیل میدهد.<ref name="rastakseir.com">{{یادکرد وب |url=http://www.rastakseir.com/Place.aspx?ID=151 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۵ سپتامبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928051817/http://www.rastakseir.com/Place.aspx?ID=151 |archivedate=۲۸ سپتامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> روستای فیال در کناره [[دشت سیلاخور]] قرار گرفته و زمینهای کشاورزی وسیع و باغهای میوه فراوان دارد. این روستا در پای تپههایی بسیار بلند در دامنه کوه [[میش پرور]] قرار گرفتهاست و آب و هوای معتدل کوهستانی دارد. کار مردمانش کشاورزی و دامپروری است.{{مدرک}} محصول عمده فیال [[غله]]، [[چغندر]] و [[باقلا]] و باغات سیب و هلو و … است.<ref>فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۶</ref>
از کنار تپه [[چغا سرخه|چغا]] در بروجرد جادهای مستقیماً به سمت فیال میرود، که در این مسیر میدان فدک - دریاچه فدک - باغ فدک<ref>http://old.akharinnews.com/last-news/itemlist/tag/شهر%20بروجرد.html</ref>- [[رادیو بروجرد]] - پل - میدان کوهنورد- سازمان آب - پل - نظام آباد و بعد از آن پل کوچک روستای فیال است. در ورودی روستا [[گلزار شهدای فیال]] (قبرستان) قرار دارد.
در غرب روستای فیال خرابههایی وجود دارد که مربوط به شهر باستانی [[گوراب]] یا فیال اولیه میباشد که زادگاه آرش کمانگیر میباشد. این منطقه در بین اهالی کنونی به شهر خرابه معروف است.
==گوراب زادگاه ارش کمانگیر==
در جنوب غربی روستای فیال بر روی تپه های موسوم به (تپه های کدخدا مراد)خرابههایی وجود دارد که مربوط به شهر باستانی [[گوراب]] یا فیال اولیه میباشد که زادگاه آرش کمانگیر میباشد. مساحت این شهر حدودا ۳۰ تا۲۵ هکتار بر اورد شده که اداره کل میراث فرهنگی استان لرستان این شهر باستانی را شهر باستانی را (شهر گوراب با تپه های کدخدا مراد) را همگی در وضعیت باستان شناسی نیمه فعال قرار داده است در بین اهالی کنونی به شهر خرابه و کمرهای کخامراد معروف هستند.
== معنای فیال ==
فیال در لغت به معنای '''سرزمینی است که برای نخستین بار در آن کشت شود'''.<ref>لغتنامه دهخدا</ref> به دلیل همین نام، برخی معتقدند ممکن است نخستین بار سکونت در ناحیه بروجرد از این منطقه آغاز شده باشد.
* همچنین «فیال» '''زمینی را گویند که بار اول آن را زراعت کرده باشند'''. (برهان). زمینی که اول بار بکارند. (اسدی). مؤلف نویسند: غلط است و معنی «ابتکار» دارد و در شعر ابوشکور که شاهد اسدی است «از فیال» یعنی «ابتکاراً و از روی ابتکار». در حاشیهٔ [[فرهنگ اسدی]] نسخهٔ نخجوانی نوشته شده: بزبان به لخیان نخست بود و از فیال یعنی از اول، از نخست.<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/فیال</ref> مانند شعر زیر از '''[[ابوشکور بلخی]]''':
{{شعر}}
{{ب|مر این داستان کش بگفت از '''فیال'''|ابر سیصد و سی و سه بود سال}}
{{پایان شعر}}
* معنای دیگر فیال یعنی '''تیری که پیکان آن دو شاخ باشد'''.<ref>http://www.vajehyab.com/?q=فیال</ref>
== تاریخچه ==
روستای فیال زادگاه '''[[آرش کمانگیر]]''' است.<ref name="takbook.com">{{یادکرد وب |url=http://www.takbook.com/wiki/فیال/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۴ ژوئیه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130927113057/http://www.takbook.com/wiki/فیال/ |archivedate=۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> آرش کمانگیر قهرمان بزرگ ایرانی در روستای فیال بروجرد متولد شدهاست. در بالای این روستا خرابههایی وجود دارد که به شهر باستانی '''[[گوراب]]''' یا فیال اولیه مشهور میباشد و تاریخ نویسان این مکان را زادگاه آرش کمانگیر میدانند. تندیسی از آرش کمانگیر بر روی تپه چغای '''[[بروجرد]]''' در نزدیکی روستای فیال نصب شدهاست.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.negarkhaneh.ir/~mahnazphoto/PicDetail-39686/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۲ آوریل ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130927164909/http://www.negarkhaneh.ir/~mahnazphoto/PicDetail-39686/ |archivedate=۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>http://lorestan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=37533</ref>
(در بالای روستای فیال خرابههایی وجود دارد که مربوط به '''شهر باستانی''' [[گوراب]] یا فیال اولیه میباشد که زاد گاه آرش کمان گیر میباشد. این منطقه در بین اهالی کنونی به شهر خرابه معروف است) نویسندهٔ کتاب آرش کمانگیر، آرش را بروگردی نوشتهاست. او نیز از اوستا نامهٔ '''[[زرتشت]]''' گرفتهاست و میگویند در آثار '''الباقیه بیرونی''' نیز آرش را بروگردی نوشتهاند. محققان فرنگ '''[[ویس و رامین]]''' عاشق و معشوق افسانهای [[ایران باستان]] را از مردم شهر گوراب که در جنوب فیال ویروگرد میباشد دانستهاند. ویرو از شاهزادگان اشکانی بوده که در حدود [[نهاوند]] حکومت داشتهاست و در بنای بروجرد سهیم بودهاست و قصه ویس ورامین در روزگار اشکانیان اتفاق افتادهاست.<ref>حزین بروجردی، حسین. تذکره حسین حزین یا دورنمایی از شهرستان بروجرد. مجمع متوسلین به آل محمد</ref> گودرز نیز در سال ۹۱ پ. م از فرمان مهرداد دوم سرپیچی میکند و خود را شاه ایران میخواند. جالب است که رامین بر پایهٔ «ویس و رامین» در مناطق غربی ایران قرار میگیرد و گودرز نیز در مناطق غربی ایران بودهاست.<ref>لغتنامه دهخدا:نوشته علی اکبر دهخدا - فرهنگ فارسی معین:نوشته دکتر معین و دکتر سید جعفر شهیدی بروجردی - دورنمایی از شهرستان بروجرد:نوشته حزین بروجردی - خلاصه ویس و رامین:نوشته اسماعیل حاکمی - ویس و رامین، نوشته فخرالدین اسعد گرگانی با مقدمه و تصحیح و تحشیهٔ محمد روشن با دو گفتار از صادق هدایت و مینورسکی - تاریخ مردم ایران: نوشته دکتر عبدالحسین زرین کوب بروجردی صفحه ۵۲۰ و ۵۲۷ - فرهنگ جغرافیایی ایران جلد ۶</ref> فیال در لغت به معنای سرزمینی است که برای نخستین بار در آن کشت شود. به دلیل همین نام، برخی معتقدند ممکن است نخستین بار سکونت در ناحیه بروجرد از این منطقه آغاز شده باشد.
گوراب که در بین اهالی به شهر خرابه معروف است جای است که بروجرد در آنجا به وجود آمدهاست و در '''[[زلزله]]''' بزرگی که موجب ویرانی آنجا گردید باعث شد مردم از گوراب به پایینتر یعنی فیال و شهر بروجرد که در سه کیلومتری فیال است نقل مکان کنند (گوراب شهری باستانی در حوالی بروجرد بالای فیال بودهاست)نامهای قدیم بروجرد: ویروگرد- وروگرد - ورویرد<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.virugerd.ir/index.html |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۵ آوریل ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130424044547/http://virugerd.ir/index.html |archivedate=۲۴ آوریل ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> و… بودهاست؛ و بزرگترین زمین لرزه ثبت شده (زمین لرزه ۷٫۴ ریشتری در ساعت ۶:۱۸ بامداد سوم بهمن ماه سال ۱۲۸۷ زلزلهای با بزرگی ۷٫۴ در مقیاس امواج سطحی (Ms) استان لرستان را لرزاند این زمین لرزه که مرکز آن در منطقه '''سیلاخور''' در ۹ کیلومتری شهرستان [[دورود]]درود قرار داشت، موجب ویرانی و آسیب ۱۲۸ روستا و کشته شدن حدود ۶ تا ۸ هزار نفر از هموطنانمان شد)<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iiees.ac.ir/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۵ آوریل ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130518010503/http://www.iiees.ac.ir/ |archivedate=۱۸ مه ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref>
[[پرونده:Fial village of Borujerd.jpg|بندانگشتی|وسط|500px|نمایی از روستای فیال در جنوب غربی بروجرد]]
== مشاهیر ==
'''[[عبدالمحمد نظام الاسلامی]]'''، نماینده مردم [[بروجرد]] و [[اشترینان]] در [[مجلس ششم]]
'''[[محمدرحمان نظامالاسلامی]]'''،مجری برنامه های [[تلویزیون]] و [[رادیو]]
== سوغات ==
== گردشگری ==
فیال جنوبیترین بخش [[گلدشتگل دشت (بروجرد)]] را تشکیل میدهد.<ref name="rastakseir.com"/> و جز مناطق گردشگری شهر بروجرد است.
در ۵۰۰ متری و پایین روستای فیال منطقه گردشی '''نظام آباد فیال''' است و رودخانه [[گلرود]] از میان نظام آباد میگذرد، در بالای روستای فیال مجتمع تفریحی '''اردوگاه شهدای فیال''' یا تفرجگاه دانش آموزی فیال قرار دارد که بیشتر مواقع میزبان دانش آموزان، کوهنوردان و… است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.irna.ir/fa/News/2000745574/سایر_رشته_ها/یکهزارو_500نفر_از_کوهنوردان_کشور_به_قلل_مرتفع_بروجرد_صعود_کردند |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۲ آوریل ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304134000/http://www.irna.ir/fa/News/2000745574/سایر_رشته_ها/یکهزارو_500نفر_از_کوهنوردان_کشور_به_قلل_مرتفع_بروجرد_صعود_کردند |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www3.birjand.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=283390 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۲ آوریل ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928065703/http://www3.birjand.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=283390 |archivedate=۲۸ سپتامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref>
== آب و هوا ==
== زبان و تبارشناسی ==
مردم آن با زبانهای [[زبان لکی|لکی]]، [[زبان لری|لری]] و گویش [[گویش بروجردی|بروجردی]] <ref name="takbook.com"/><ref>http://www.virugerd.ir/lan/language.htm{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> صحبت میکنند.
* کد ارتباطی این روستا ۰۶۶۴۰۶۶۴۲۶۵۳ است.<ref name="takbook.com"/>
== پانویس ==
|