گرجی فریدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏افعال: ابرابزار
ابرابزار
خط ۵۷:
 
=== آواشناسی ===
سیستم صامت هایصامت‌های گرجی فریدنی دو ویژگی دارد که در بیشتر [[زبان‌های قفقاز]] از جمله [[زبان ارمنی]] رایج است: تقابل صامت هایصامت‌های دمشی (aspirated) و چاکنایی (glottalized) و تمایزی بین دو مجموعه از اصوات انسدادی-سایشی (affricates). در مورد فهرست صامت ها،صامت‌ها، qh (صدایی بین ق و خ) و y (صدای ی) در گرجی استاندارد وجود ندارد ولی در بعضی از گویش هایگویش‌های زبان گرجی از جمله فریدنی موجودند. همچنین واج f (صدای ف) در وام‌واژه هاوام‌واژه‌ها در فریدنی وجود دارد ولی در گرجی گرجستان نیست.
 
نمونه هایینمونه‌هایی از تقابل صامت هاصامت‌ها:
 
(به منظور مقایسه معادل مثالها در گرجی گرجستان در پرانتز آورده شده استشده‌است)
 
(حرف h بعد از صامت نمایانگر دمش یا همان aspiration و علامت آپاستروف بعد از صامت بیانگر چاکنایی یا همان glottalized بودن آن است)
{{چپ‌چین}}
p’uri* phuri (یکسان) نان,گاو،
 
* phurip’uri (یکسان) گاو, نان،
 
p’uri (یکسان) نان,
 
buri بور (وام‌واژه فارسی)
* qhari (xari) گاو نر,نر،
 
khari (یکسان) باد,باد،
* qhari (xari) گاو نر,
 
khari (یکسان) باد,
 
k’ari (یکسان) دروازه
* c’ili (rc’q’ili) گشاد, گشاد،
 
* c’ili (rc’q’ili) گشاد,
 
dzili (یکسان) خواب
* iγo (aiγo) تو آن را بردی,بردی،
 
* iγo (aiγo) تو آن را بردی,
 
iq'o (یکسان) او بود
* q'orebi (gogebi) دخترها,دخترها،
 
γorebi (یکسان) خوک ها,ها،
* q'orebi (gogebi) دخترها,
 
gorebi (gorebi: تپه هاتپه‌ها) کوه هاکوه‌ها
γorebi (یکسان) خوک ها,
{{پایان چپ‌چین}}
 
صامت qh (بین ق و خ) صدایی قدیمی است که در گرجی استاندارد با x (خ) ادغام شده استشده‌است. مثل:
gorebi (gorebi: تپه ها) کوه ها
pheqhi و phexi یه معنای پا<ref>مدخل [http://www.iranicaonline.org/articles/isfahan-xxi-provincial-dialects Isfahan xxi. PROVINCIAL DIALECTS] در [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]</ref>
 
خوشه هایخوشه‌های صامت (بدون [[میان‌هشت]]، انتقال یا مصوت) در گرجی فریدنی به قوت خود باقی هستند:
صامت qh (بین ق و خ) صدایی قدیمی است که در گرجی استاندارد با x (خ) ادغام شده است. مثل:
{{چپ‌چین}}
pheqhi و phexi یه معنای پا
thma (یکسان) موی سر,سر،
<ref>مدخل [http://www.iranicaonline.org/articles/isfahan-xxi-provincial-dialects Isfahan xxi. PROVINCIAL DIALECTS] در [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]</ref>
dzmak’bili (یکسان) برادر, دندان،
 
thbiličhxili (یکسان) گرم,ناخن،
خوشه های صامت (بدون [[میان‌هشت]]، انتقال یا مصوت) در گرجی فریدنی به قوت خود باقی هستند:
chxori (chxvari) گوسفند,گوسفند،
thma (یکسان) موی سر,
k’bilidzma (یکسان) دندان,برادر،
čhxilikhmari (یکسان) ناخن,شوهر،
Gmachili (q’machvili: پسربچه) بچه,بچه،
chxori (chxvari) گوسفند,
qhbo (xbo) گوساله,گوساله،
dzma (یکسان) برادر,
khmarithxa (یکسان) شوهر,بز،
mze (یکسان) آفتاب خورشید,خورشید،
Gmachili (q’machvili: پسربچه) بچه,
chxrac’q’ali (یکسان) نُه,آب،
qhbo (xbo) گوساله,
thxadγe (یکسان) بز,روز،
č’le (mč’le) لاغر,لاغر،
mze (یکسان) آفتاب خورشید,
c’q’alithbili (یکسان) آب,گرم،
dγevzivar (یکسان) روز,نشسته‌ام،
hč’am (č’am) تو میخوری,می‌خوری
č’le (mč’le) لاغر,
{{پایان چپ‌چین}}
thbili (یکسان) گرم,
vzivar (یکسان) نشسته ام,
hč’am (č’am) تو میخوری,
 
خوشه های بلندتری هم وجود دارند:
 
خوشه هایخوشه‌های بلندتری هم وجود دارند:
* سه صامت:
 
{{چپ‌چین}}
t’k’bili (یکسان) شیرین,شیرین،
c’q'ran (c’q’nari) آرام،آهسته,آرام، آهسته،
mq’vanda (mq’avda) من (مفعول غیرمستقیم بی‌جان) داشتم,داشتم،
mt’k’ivis (mt’k’iva) اذیتم میکند (درد میکند),
gt’k’ivismt’k’ivis (gt’k’ivamt’k’iva) اذیتتاذیتم میکندمی‌کند (درد میکندمی‌کند),
gt’k’ivis (gt’k’iva) اذیتت می‌کند (درد می‌کند),
vk’debi (vk’vdebi) من میمیرم,می‌میرم،
vsq'idoph (vq’idulob) من می‌فروشم,می‌فروشم،
rc’q’av (یکسان) تو آبیاری میکنی,می‌کنی،
sxnis (xsnis) او باز میکند,می‌کند،
vk’lav (یکسان) من میکُشم,می‌کُشم،
mc’q’urian (mc’q’uria) من تشنه هستم,هستم،
chxra (یکسان) نُه,
vjdebichxra (یکسان) من مینشینمنُه،
vjdebi (یکسان) من می‌نشینم
 
{{پایان چپ‌چین}}
* چهار صامت:
 
{{چپ‌چین}}
vrc’q’av (یکسان) من آبیاری میکنم,می‌کنم،
vsxni (vxsni) من باز می کنم,
hsxnivsxni (xsnivxsni) تومن باز میکنی,می‌کنم،
hsxni (xsni) تو باز می‌کنی
{{پایان چپ‌چین}}<ref>مدخل [http://www.iranicaonline.org/articles/isfahan-xxi-provincial-dialects Isfahan xxi. PROVINCIAL DIALECTS] در [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]</ref><ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1240307/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%87خوشه-%D9%87%D9%85%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86همخوان-%D8%AF%D8%B1در-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4گویش-%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8Cگرجی-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86شهرستان-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86فریدون-%D8%B4%D9%87%D8%B1شهر خوشه همخوان در گویش گرجی شهرستان فریدون‌شهر]</ref>
 
=== افعال ===