|
<!-- الگوی پیشنهاد حذف را فقط مدیران می‌توانند بردارند لطفاً آن را برندارید -->
{{نظرخواهی برای حذف/تاریخ‌دار|page=طبری طالقانی|timestamp=20201203180136|year=۲۰۲۰|month=دسامبر|day=۳|جاed=yes|help=off}}
<!-- فقط برای استفادهٔ مدیران: {{پیشینه حذف|صفحه=طبری طالقانی|تاریخ=۳ دسامبر ۲۰۲۰|نتیجه=بماند}} -->
<!-- متن بعد از این پیام را می‌توانید ویرایش کنید -->
{{Infobox language
|name= مازندرانی طالقان
|image=}}
'''طبری طالقانی''' یا '''مازندرانی طالقان''' گویشی از [[زبان مازندرانی]]<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی۱=انوشه |نام۱=حسن|پیوند نویسنده=حسن انوشه |عنوان=زبانی که در آن وام واژه وارد نشود، خودبخود می میردمی‌میرد |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4897797/زبانی-که-در-آن-وام-واژه-وارد-نشود-خود-به-خود-می-میرد |ناشر=مهرنیوز |تاریخ بازبینی=20 دسامبر 2020}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=دانشنامه مازندران به حمایت ملی نیاز دارد |نشانی=https://www.isna.ir/amp/mazandaran-33458/ |ناشر=ایسنا |تاریخ بازبینی=20 دسامبر 2020}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=زبان مازندرانی از خرده زبان هایزبان‌های در خطر مرگ است |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/8912411/فارسی‌زدگی-اشعار-امروز-تبری |ناشر=بسیج نیوز |تاریخ بازبینی=20 دسامبر 2020}}</ref><ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=ابراهیمی کیاپی |نام۱=هادی |نام خانوادگی۲=عامریان |نام۲=فاطمه |تاریخ=1395 |عنوان=راهکار هایراهکارهای مقابله با موانع کاربرد زبان هایزبان‌های محلی و شکل گیرییشکل‌گیریی هویت قومی در شبکه هایشبکه‌های استانی صدا و سیما |پیوند= http://javm.iribu.ac.ir/article_88735_0aedf21c2bb7b59020a2bfc4ff244366.pdf |ژورنال= |دوره=1 |شماره=1 |صفحات=161 |doi= |تاریخ بازبینی=}}</ref> میمی‌باشد. باشد.[[حبیب برجیان]] گویش منطقه [[طالقان]] و [[الموت]] را [[زبان مازندرانی|شبه طبری]] قلمداد کرده استکرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی۱=برجیان |نام۱=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان |عنوان=کاهش توجه به زبان مازندرانی در قرن بیستم |نشانی=https://www.irna.ir/news/83385759/کاهش-توجه-به-زبان-مازندرانی-در-قرن-بیستم |ناشر=[[ایرنا]] |تاریخ بازبینی=19 دسامبر 2020}}</ref>. وبگاه [[گلاتولوگ]] گویش هایگویش‌های طالقانی-[[گویش کرجی|کرجی]] را از [[گویشهای فارسی-مازندرانی]] (Perso-Tabaric) قلمداد کرده استکرده‌است.<ref>[https://glottolog.org/resource/languoid/id/tale1240 Taleghani-Karaji], glottolog. , “Perso-Tabaric” , </ref>. پژوهشگران با توجه به پیشینه تاریخی و با نگاهی به فرهنگ و آداب و رسوم مشترک در [[طالقان]] و [[مازندران]]، از جمله گاهشمار کهنی که در هر دو رایج است و رسومی مانند تیرماه سیزده و ماه دَرِمه و همچنین متون تاریخی [[دوره اسلامی]] که به صراحت در برخی از آنها از طالقان بعنوان ولایتی درون مرز هایمرزهای مازندران نام برده شده است،شده‌است، ریشه گویش هایگویش‌های طالقانی را با گویش هایگویش‌های مازندرانی یکی می دانندمی‌دانند.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی۱=سلطانیان |نام۱=کاظم |عنوان=بررسی تشابهات و اشتراکات گویش طالقانی با مازندران غربی |نشانی=http://library.sbu.ac.ir/islandora/object/thesis:44941 |ناشر=... |تاریخ بازبینی=21 دسامبر 2020}}</ref>. [[حبیب برجیان]] گویش طالقان را در گروه [[گویشهای فارسی-مازندرانی]] (Perso-Tabaric) دسته بندیدسته‌بندی کرده و منطقه طالقان را منطقه انتقال [[زبان‌های کاسپین]] و [[زبان فارسی]] و [[زبان تاتی]] قلمداد کرده و در مورد گویش طالقان می افزایدمی‌افزاید که سیستم فعلی آن بسیار به منطقه جنوب [[البرز مرکزی]] شباهت دارد ولی به همراه ویژگی هایویژگی‌های بسیار غنی تر از [[زبان مازندرانی|زبان طبری]] در صرف و نحو(morphosyntax) اصلاح گر هاگرها و تلفظ کردن و حروف اضافه می باشدمی‌باشد. یک گویش با [[دستور زبان]] شبیه همین در روستای کردان یکی از روستاهای غربی کرج نیز دیده شده استشده‌است. یک گویش دیگر از این نوع گچسری در منطقه بالای حوضه کرج است .<ref>[https://academiccommons.columbia.edu/doi/10.7916/D8QN7HNG The mountainous districts of Taleghan in western Albourz from a Transition zone between Caspian, Persian, Tatic. Taleghani is still little known with no major published material. The meager data available to me is a short text from the village of kash. And my own limited Documentation from Mir village. These attest verb system very similar to that of south central alburz but a much richer Tabari blend in non morphosyntax : modifires, pronounces, and postpositions. A similar grammar is found in dialect or kurdan a western village of karaj. Which has no grown to a major urban center adjoining Greater Tehran. Another vernacular of this type appear to be gachsari on the upper karaj basin ], HABIB BORJIAN , “Perso-Tabaric Dialects in the Language Transition Zone Bordering Mazanderan” Academic Commons Columbia University, </ref>.
به عقیده صاحب نظران گویش مردم طالقان به دو دسته مازندرانی و تاتی تقسیم می‌شود. روستاهایی که بین جوستان و کوه‌های کندوان قرار گرفته‌اند به لهجه مازندرانی سخن می‌گویند. از جوستان به سمت باختر «تات» زبان اند. لهجه تاتی آنها هم فارسی ولایتی است و چندان واژه‌های کهن را نگه نداشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه‌ها و گویش‌ها از سراسر کشور
}}</ref>
به اعتقاد حبیب برجیان ویژگی هایویژگی‌های کاسپین مرکزی تا منطقه [[بالا طالقان]] گسترش یافته استیافته‌است.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=BORJIAN |نام۱=HABIB |تاریخ=2013 |عنوان=Is There Contiunity Between Gilaki And Mazandarani |پیوند= https://www.stonybrook.edu/commcms/nacil/pdfs/abstracts/Borjian_NACIL1_final%20abstract.pdf |ژورنال=Published online by Cambridge University Press |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی= |زبان=en}}</ref>در کتاب استان شناسیاستان‌شناسی البرز چاپ [[وزارت آموزش و پرورش]]، گویش مناطقی از [[کرج]] و [[طالقان]] و شمال [[شهرستان ساوجبلاغ|ساوج بلاغ]] شبیه به [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] عنوان است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=عزیزی |نام۱=علیرضا |نام خانوادگی۲=مسعودی |نام۲=گیتا |نام خانوادگی۳=دهقی |نام۳=حسین |نام خانوادگی۴=ربانی |نام۴=محمد رضامحمدرضا |نام خانوادگی۵=رسولی |نام۵=سید عزیز سادات |نام خانوادگی۶=میرجعفری |نام۶=سید اکبر |نام خانوادگی۷=ستایش |نام۷=حسن |عنوان=استان شناسیاستان‌شناسی البرز-پایه دهم دوره متوسطه-20/237 |تاریخ=1397 |ناشر=شرکت چاپ و نشر کتاب هایکتاب‌های درسی ایران([[وزارت آموزش و پرورش]]) |مکان=کرج |شابک=9789640519745 |صفحه=61 |ویرایش=چاپ هشتم |نشانی=http://dl.ketabesabz.com/ebooks3/up/ostan-shenasi-alborz_%5Bwww.ketabesabz.com%5D.pdf? |تاریخ بازبینی=20 دسامبر 2020}}</ref>.
در البرز مرکزی و غربی (الموت و طالقان) گروه غیر مهاجر گیلک و مازندرانی در برابر عشایر مقاومت کرده و در ارتفاعات البرز زبان مازندرانی و گیلکی غالب است.<ref>[https://iranicaonline.org/articles/alborz-geography Linguistically the populations of the Alborz form part of the north Iranian group. The Persian language, which predominates on the central plateau east of Qazvīn, has only slightly penetrated the mountain zones, where two main language groups can be distinguished (B. Hourcade, “Le processus de la déprise rurale dans l’Elbourz de Téhéran [Iran],” Revue de géographie alpine 64/3, 1976, pp. 365-88). In the north and in the high valleys of the southern slope, languages of the Gīlakī and Māzandarānī type predominate, whereas farther south, in a broad zone that often encompasses the piedmont (Šemīrān, Semnān), dialects of the “Tātī,” “Fārsī Māzandarānī,” or “Semnānī” type are spoken. The sedentary nuclei of Gīlakīs or Māzandarānīs who have resisted the nomads and repopulated the whole range from the north slopes are numerous in the subarid central and western Alborz (Alamūt, Ṭālaqān, the Jāǰ-rūd valley, Lārīǰān, Fīrūz Kūh, Nūr) and in the basins at medium altitudes near the Caspian forest (Daylamān, Eškavar, Kalārdašt; de Planhol, Recherches, p. 37).</ref>
زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می باشدمی‌باشد و فقط در روستای میناوند مردم به زبان ترکی سخن می گویندمی‌گویند.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777/اداره-طالقان |عنوان= اداره حفاظت محیط زیست شهرستان طالقان |تاریخ بازدید= |قالب= |اثر=}}</ref>
کاظم سلطانیان گویش دیزان را مورد بررسی قرار داده استداده‌است و در صفحه دو ریشه این گویش را با گویش هایگویش‌های مازندرانی یکی می داندمی‌داند.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=سلطانیان |نام۱=کاظم |تاریخ=139۷ |عنوان=بررسی و تحلیل واژگانی گویش دیزانی در طالقان |پیوند= https://www.sbu.ac.ir/LIB/cntlib/97/بررسی%20و%20تحلیل%20واژگانی%20گویش%20دیزانی%20در%20طالقان.aspx |ژورنال=دانشگاه شهید بهشتی |دوره= |شماره= |صفحات=2 |doi= |تاریخ بازبینی=}}</ref> به اعتقاد وی در طالقان روستا هاروستاها هر چه به سر حدات مازندران در جهت شرق و شمال شرقی نزدیک باشند اختلاط فرهنگی و زبانی بیشتری با زبان مازندرانی دارند.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=سلطانیان |نام۱=کاظم |تاریخ=139۷ |عنوان=بررسی و تحلیل واژگانی گویش دیزانی در طالقان |پیوند= https://www.sbu.ac.ir/LIB/cntlib/97/بررسی%20و%20تحلیل%20واژگانی%20گویش%20دیزانی%20در%20طالقان.aspx |ژورنال=دانشگاه شهید بهشتی |دوره= |شماره= |صفحات=2 |doi= |تاریخ بازبینی=}}</ref> وی در صفحه 16۱۶ گویش منطقه طالقان را به مازندرانی، تاتی و فارسی تقسیم نموده استنموده‌است.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=سلطانیان |نام۱=کاظم |تاریخ=139۷ |عنوان=بررسی و تحلیل واژگانی گویش دیزانی در طالقان |پیوند= https://www.sbu.ac.ir/LIB/cntlib/97/بررسی%20و%20تحلیل%20واژگانی%20گویش%20دیزانی%20در%20طالقان.aspx |ژورنال=دانشگاه شهید بهشتی |دوره= |شماره= |صفحات=16 |doi= |تاریخ بازبینی=}}</ref>
به گفته [[علی ذبیحی]] زبان مازندرانی در روستاهای سرشاخه‌های اصلی [[رود جاجرود]] و کرج و مناطق شمالی کوه‌های [[امامزاده داوود]] و طالقان داری گویشور می باشدمی‌باشد.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=حسینی |نام۱=سید قاسم |تاریخ=1396 |عنوان=بررسی فرایند «تکرار» در مازندرانی |پیوند= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1432264/بررسی-فرایند-تکرار-در-مازندرانی |ژورنال= زبانها و گویشهای ایرانی (ویژه نامه نامه فرهنگستان) |دوره= |شماره=7 |صفحات=166 |doi= |تاریخ بازبینی=}}</ref>
== لهجه‌های زبان طبری ==
بررسی کارشناسانه در جلگه‌ها و سپس نواحی کوهستانی موجب شناسایی دوازده لهجه مختلف در مازندران شده‌است:<ref>واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: [[جهانگیر نصراشرفی]] و [[حسین صمدی]]، سال 1377، جلد اول، ص 31</ref>
| 