حزب دموکرات کردستان (حدک): تفاوت میان نسخه‌ها

«حزب دموکرات کردستان» (به‌طور مخفف: '''حدک'''، HDK) یک حزب [[اپوزیسیون]] [[جمهوری اسلامی ایران]] است و علیه این دولت فعالیت می کند. دبیرکل کنونی آن [[خالد عزیزی]] است<ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=وبسایت كردانه|کد زبان=fa|تاریخ=١٢ نوامبر ٢٠١٩|وبگاه=www.kurdane.com|نشانی=https://www.kurdane.com/article-20998.html|عنوان=کنگرە هفدهم حزب دمکرات کردستان، کاک خالد عزیزی را بە سمت دبیرکلی حزب برگزید}}</ref>. شعار این حزب از روز نخست «خودمختاری برای کردستان، [[دموکراسی]] برای ایران» بود. پس از نیم قرن فعالیت سیاسی در آغاز قرن بیست و یکم شعار خود را به «[[فدرالیسم]] برای ایران» تغییر داد.

در سپتامبر ۱۹۴۵ [[قاضی محمد]] و مناف کریمی از خانواده های سرشناس کرد و با عده‌ای دیگر از شخصیت‌های مهم کُرد به [[تبریز]] برای ملاقات کنسولگر [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|شوروی]] دعوت شدند و سپس به [[باکو]] فرستاده شدند و با [[میرجعفر باقرف]] نخست‌وزیر جمهوری آذربایجانِ شوروی دیدار کردند. باقرف با توضیح اهمیت [[فرقه دموکرات آذربایجان|حزب دموکرات آذربایجان]] و جایگزینی آن با [[حزب توده ایران|حزب توده]]، تأکید می‌کند که کُردها نیز برای بدست آوردن آزادی باید همین کار را انجام دهند. او به آنها می‌گوید که [[جمعیت احیای کرد|جمعیت احیای کُرد]] (کومله) ساخته و ابزار [[امپریالیسم]] است. آنها نیز به ایجاد یک حزب دموکراتیک ترغیب می‌شوند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=McDowall, David. A Modern History of the Kurds. London: I.B. Tauris, 2000. p.240: In September 1945, Qazi Muhammad, Sayf Qazi and the leading chiefs were summoned to Tabriz to meet the Soviet consul who sent them straight to Baku, where they were received by the president of Soviet Azarbaijan. He explained how the Tudeh Party had been ineffective in Iranian Azarbaijan and was being replaced by the Democratic Party, and how in order to achieve their freedom the Kurds should do the same. Komala, he told them, was the creation and instrument of British imperialism. They were exhorted to form their own democratic party.}}</ref> در بازگشت از این سفر انحلال جمعیت احیای کُرد انجام شد و بیانیه‌ای با امضای قاضی محمد و ۱۰۵ تن از سرشناسان کرد انتشار یافت. در این بیانیه تأسیس [[حزب دموکرات کردستان]] اعلام شد.<ref name=":2">{{یادکرد کتاب|عنوان=McDowall, David. A Modern History of the Kurds. London: I.B. Tauris, 2000. p.240.}}</ref>

[[جمهوری مهاباد]] تنها ۱۱ ماه دوام آورد. علت آن خروج نیروهای شوروی و ورود نیروهای ارتش ایران بود. ارتش در ۱۶ آذر ۱۳۲۵ جمهوری مهاباد را سرنگون کرد و نخستین رهبر حزب دموکرات یعنی [[قاضی محمد]] را به همراه بسیاری دیگر در میدان مرکزی شهر مهاباد به دار آویخت. اعدام‌های دیگری در سقز و سایر شهرها نیز صورت گرفت. سایر اعضای حزب نیز یا زندانی شدند یا موفق شدند به خارج و به ویژه به [[کردستان عراق]] بگریزند.