سکه‌های سبک ساسانی طبرستان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: برگردانده‌شده متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خنثی‌سازی ویرایش 31986369 از 86.57.71.71 (بحث)حذف مطلب منبع دار و افزودن مطالب بی منبع+ موضوع مقاله درباره سکه های ساسانی طبرستان هست
برچسب: خنثی‌سازی
خط ۱:
[[پرونده:Ispahbod FarXan's coin-3.jpg|بندانگشتی|[[فرخان بزرگ|اسپهبد فرخان بزرگ]]]]
'''سکه‌های سبک ساسانی تبرستان''' اصطلاحی است که در مورد [[سکه]]‌های ضرب شده در زمان حکومت [[گاوبارگان]] و آغاز [[اسلام]] در [[تبرستان]] به کار می‌رود. این سکه‌ها دارای تمامی مختصات سکه‌های [[ساسانیان|ساسانی]] است اما وزن و اندازهٔ آن تغییر یافته‌است. سکه‌های طبرستان در این دوره از [[نقره]] ساخته می‌شد، [[درهم]] نام دارد اما اندازه آن از درهم ساسانی کوچکتر است. گرچه این سکه‌ها را '''نیم درمی''' می‌خوانند اما در حقیقت چهار دانگ درهم ساسانی است. محل ضرب در سکه‌ها '''تپورستان''' ذکر شدهشده، است.اما درچون مبحث[[ساری]] مربوطمرکز بهتبرستان ضرابخانه‌هایبوده‌است، آمل و ساری، که سکه‌های اسپهبدان طبرستان و دوره عرب و ساسانی، دراین ضرابخانه [[آمل]]را و گاهباید در [[ساری]]آن ضربشهر شده‌اندبدانیم. تاریخ ضرب به‌خط پهلوی به‌حروف نوشته‌شده و از سال ۵۹ [[گاهشماری تبری|تبری]] با شروع فرمانروایی [[فرخان بزرگ]] آغاز و به آخرین سال حکومت [[مثنی بن الحجاج]] یعنی سال ۱۴۴ تبری پایان می‌یابد؛ بنابراین سکه‌های تبرستانی در مجموع به‌مدت ۸۵ سال به سبک ساسانی ضرب شده و به دو دوره تقسیم می‌شود:
* دوره [[گاوبارگان]] ۵۰ سال از ۵۹ تا ۱۰۹ تبرستانی
* دوره حکام خلفا ۳۵ سال از ۱۰۹ تا ۱۴۴ تبرستانی
خط ۶:
[[پرونده:Ispahbod Xurshid's coin-1.jpg|بندانگشتی|[[اسپهبد خورشید]]. واژهٔ ʾpzwt (''افزود'') در روی سکه سمت چپ چهره به خط [[خط پهلوی|پهلوی کتابی]] به چشم می‌خورد.]]
حکام خلفا نیز به رسم گاوبارگان سکه می‌زدند و اگر هم نام خود را بر آن نمی‌نهادند باز چهرهٔ [[خسرو دوم]] را با عبارت «افزود» به جای نام به کار می‌بردند.<ref>{{پک|اعظمی سنگسری| فروردین و اردیبهشت ۱۳۵۲|ف=سکه‌های طبرستان، گاوبارگان و حکام خلفا|ص=۱۸۸}}</ref>
 
== کلیت ==
از شهرها و ضرابخانه‌هایی که نام آنها در پشت سکه‌های ساسانی حک شده می‌توان به: آذربایجان، آمل، ابرشهر، اران، اردشیر خوره، استخر، ارمنستان، ایران، ایران خوره شاپور (شوش)، جرم قباد، بست، بلخ، بیشاپور، تپورستان، تروکوارت، تیمره گلپایگان، جی، خواش، خوزستان، دارابگرد، دینور، رامهرمز، ری، ریوارد شیر، زوزن، سغد، رابطه جنسیتان، سمرقند، شیراز، کرمان، گرگان، مرو، مرو رود، نهاوند، نهریتری، ورچن (گرجستان)، وه‌اردشیر، وه انتیوک خسرو، هرات و همدان اشاره کرد.
 
== تاریخچه ==
سطر ۲۴ ⟵ ۲۱:
| image4 = Ispahbod FarXan's coin-4.jpg
| caption4=}}
پس از استیلای [[تازیان]] بر ایران، در [[استان مازندران|مازندران]] راه و رسم [[ساسانیان]] ادامه یافت و آئین زردشت همچنان برقرار بود. اسپهبد فرخان که نوه [[جاماسپ (ساسانی)|جاماسب]] و [[شاهنشاهی ساسانی|ساسانی]] بود، پنجاه و نه سال پس از کشته شدن [[یزدگرد سوم|یزدگرد]] یعنی از سال ۹۳ هجری که برابر ۷۱۱ میلادی و ۸۰ یزدگردی بود ضرب سکه را به روش ساسانیان پیگیری کرد. سکه‌های او بجز در مورد سال و محل ضرب و اندازه سکه، از نظر طرح کلی هیچگونه اختلافی با سکه آخرین شهریاران ساسانی ندارد. در روی سکه چهره او را می‌بینیم که متوجه راست است، تاج ساسانی با دو پر عقاب که در وسط آن ماه و ستاره است به سر دارد، در سه سمت دیگر روی سکه ماه و ستاره زینت افزای این طرح زیباست. بر گوش، گوشواره، بر شانه ماه و ستاره و شرابه، بر گردن طوق مروارید دارد. در پشت سرش به رسم ساسانیان عبارت نیایش مخصوص «آرمان افزود» را می‌بینیم که مانند نوشته‌های پشت و روی سکه همگی به [[خط پهلوی|خط زیبای پهلوی]] است. در سمت راست در حاشیه به آئین سکه‌های خسرو پرویز کلمه «اپد» را به خط پهلوی می‌بینیم که حکایت از آبادانی می‌کند و در مقابل آن [[خط پهلوی]] «نوجین» بمعنی «ضرب جدید یا تاریخ جدید» به چشم می‌خورد. این کلمه را تاکنون سکه شناسان خارجی «نا آک» یعنی بی عیب خوانده‌اند که اشتباه است. نام او روبروی چهره اوست. در متن پشت سکه اسپهبد، در سه حلقه، آتشکده یا آتشدان را می‌بینیم؛ که در دو سوی آن دو هیربد به آئین ایستاده‌اند، در بالا، پائین و طرفین حاشیه ماه و ستاره جلوه گری می‌کنند و در فواصل بین آن‌ها سه نقطه را مثلث وار مشاهد ه می‌کنیم. سال ضرب سکه در سمت چپ متن دیده می‌شود که بتاریخ یزدگردی جدید یا [[گاه‌شماری طبری|طبرستانی]] است که مبدأ آن از سال کشته شدن یزدگرد است. محل ضرب سکه نیز [[طبرستان|تپورستان]] ذکر شده‌است. و نظر به اینکه پایتخت او [[شهر ساری|ساری]] بوده‌است، جای دقیق ضرب باید همان [[شهر ساری|ساری]] باشد<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=سکه‌های طبرستان گاوبارگان و حکام خلفا. نگارنده: چراغعلی اعظمی سنگسری. صفحات ۱۷۱ و ۱۷۲
|نشانی= http://ensani.ir/file/download/article/20100914115257-498.pdf