نادرشاه: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏زمینهٔ تاریخی: اصلاح املایی/جمله‌بندی
←‏ادامهٔ جنگ با عثمانی از سوی نادر: اصلاح املایی/جمله‌بندی
خط ۱۲۰:
پس از تنبیهِ بختیاری‌ها و زندها نادر حرکتش را به‌سوی جنوب و کرمانشاه که به‌دست عثمانی‌ها اشغال شده بود، ادامه داد.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۲۲۵}}</ref> او از میان استحکاماتِ دفاعیِ عثمانی در غربِ کرمانشاه عبور کرد،<ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref> عثمانی‌ها ابتدا مقاومتِ اندکی کردند و سپس عقب نشستند. در ۲۲ جمادی‌الثانی ۱۱۴۵ ه‍.ق/۱۰ دسامبر ۱۷۳۲ م، نادر با ۸۰٬۰۰۰ نیرو به سوی مرزِ عثمانی حرکت کرد تا به بغداد برود.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۲۲۵}}</ref> این اقدام تلاشی برای بازگرداندنِ مفادِ [[عهدنامه زهاب|عهدنامهٔ زهاب (۱۰۴۹ ه‍.ق/۱۶۳۹ م)]] بود، زیرا این کشور خواستارِ احیای مرزهای پیش‌بینی‌شده در آن زمان، مبادلهٔ زندانیان، و حمایتِ عثمانی از همهٔ زائرانِ ایرانیِ [[حج|حَجّ]] بود. سلطانِ عثمانی آن را تصویب نمی‌کرد، زیرا اختلافات بر سرِ کنترلِ بخش‌هایی از [[قفقاز]] ادامه داشت، و بدین‌ترتیب خصومت‌های متناوب ادامه یافت.<ref>{{پک|Tucker|2006|ف=Nāder Shah|ک=Iranica|زبان=en}}</ref> او تصمیم داشت با تهدیدِ بغداد، عثمانی‌ها را وادارد که سرزمین‌های اشغالی در [[آذربایجان]] و قفقاز را بازگردانند. در [[سرپل ذهاب|زَهاب]] توانست عثمانی‌ها را غافلگیر کند و آنان را شکست دهد. سپس به [[کرکوک|کَرکوک]] لشکرکشی و اطراف آن را غارت کرد تا احمدپاشا را برای خروج از بغداد تحریک کند، اما احمدپاشا از بغداد خارج نشد. نادر ۷۰۰۰ سرباز را برای محاصرهٔ کرکوک باقی گذاشت و دوباره به جنوب رهسپار شد و در مسیر، عثمانی‌های بیشتری را شکست داد و بر اطرافِ بغداد مسلط شد.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۲۲۵–۲۲۶}}</ref>
 
او ابتدا در ژانویهٔ ۱۷۳۳ م بغداد را محاصره کرد.<ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Avery|2007|ف=Nādir Shāh|ک=History of Iran|ص=32|زبان=en}}</ref> نادر تصمیم داشت تا با محاصرهٔ بغداد، عثمانی‌ها را از شهر بیرون کشد یا سختیِ محاصره، آنان را به تسلیم وادارد. احمدپاشا کوشید تا مانع عبورِ نیروهای ایرانی از [[دجله|دِجله]] شود و محاصرهٔ نادر تکمیل نشود. بنابراین توپخانه را در ساحل غربیِ دجله تقویت کرد. نادر تصمیم گرفت از این مانع عبور کند و برای آن با استفاده از تنه‌های [[نخل|نَخل]] و [[خیک|مَشک‌های]] پرشده از باد، پُلی درست کرد. در ۲ رمضان ۱۱۴۵ ه‍.ق/۱۵ فوریهٔ ۱۷۳۳ م، نادر با ۲۵۰۰ پیشراولپیشقراول از پل گذشت و به سوی جنوب حرکت کرد. پل چندان استقامت نداشت و پس از گذشتِ ۱۵۰۰ تن دیگر از پیشقراولان، از هم پاشید. دیده‌بانان عثمانی به احمدپاشا گذشتنِ نادر از دجله را خبر دادند. احمدپاشا با شنیدن خبرِ از بین رفتن پل، نیرویی قوی شامل سواره و توپخانه و پیادهٔ [[ینی‌چری|یِنی‌چِری]] به مقابلهٔ نادر فرستاد. نادر به نیروهای عثمانی حمله کرد و با رسیدن ۱۵۰۰ تنِ دیگری که پس از او از پل گذشته بودند، بر شدتِ حملات افزود. نیروهای عثمانی توپخانه را رها و عقب‌نشینی کردند. اکنون محاصرهٔ بغداد تنگ‌تر، و ۲۷۰۰ برج در اطراف بغداد برپا شد. نیروهای نادر شامل ۸۰٬۰۰۰ سوار و ۲۰٬۰۰۰ پیاده بودند اما توپِ سنگینِ کافی نداشتند تا دیوار بغداد را بکوبند. ازاین‌رو نادر تصمیم گرفت تا با ادامهٔ محاصره، ساکنانِ بغداد از گرسنگی تسلیم شوند. سپاهیان نادر شهرهای [[سامرا|سامَرّا]]، [[نجف|نَجَف]]، [[کربلا]]، [[حله|حِلّه]] و دیگر شهرهای اطراف را تصرف کردند و تعدادی نیز به [[بصره|بَصره]] رفتند تا به قبایلِ شورشیِ عرب در برابر عثمانی‌ها یاری رسانند. نوروز در شمالِ بغداد گذشت و هم‌زمان قحطی در بغداد بروز کرد.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۲۲۶–۲۲۹}}</ref> احمد پاشا به‌مدت کوتاهی تحتِ محاصره قرار گرفت.<ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref> او در پایان ماهِ محرم ۱۱۴۶ ه‍.ق/۱۳ ژوئیهٔ ۱۷۳۳ م، برای مذاکره اقدام کرد و قرار گذاشت درصورت نرسیدنِ نیروهای عثمانی تا چهار هفتهٔ بعد، بغداد را تسلیم کند. اما چند روز پس از آن خبر نزدیک شدن [[توپال عثمان پاشا]] با ۸۰٬۰۰۰ سرباز و ۶۰ قبضه توپ رسید. نادر پیکی با پیامی تند نزد او فرستاد اما او پیک را زندانی کرد و پاسخ نادر را هم نداد.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۲۲۹–۲۳۰}}</ref> احمدپاشا قبل از اینکه نیروهای عثمانی تحت فرماندهیِ توپال عثمان پاشا به شهر نزدیک شوند، پیروز شد.<ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref> نادر ۱۲۰۰۰ سرباز را به فرماندهی [[محمدخان بلوچ]] بر محاصرهٔ بغداد باقی گذاشت و با دیگر نیروهای خویش به مقابله با توپال عثمان رفت. در ۷ صفر ۱۱۴۶ ه‍.ق/۱۹ ژوئیهٔ ۱۷۳۳ م، نبرد آغاز شد و سرانجام پس از ساعت‌ها جنگیدن، سپاهیانِ نادر شکست خوردند و عقب نشستند.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۲۳۱–۲۳۳}}</ref><ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Avery|2007|ف=Nādir Shāh|ک=History of Iran|ص=32|زبان=en}}</ref> نادر در این نبرد ۳۰٬۰۰۰ تن از نیروهایش را از دست داد. عثمانی‌ها نیز ۲۰٬۰۰۰ نیرو از دست دادند. پس از رسیدن خبرِ شکستِ نیروهای نادر به احمدپاشا، وی به نیروهای ایرانی محاصره‌کنندهٔ بغداد حمله بُرد. تعدادی همراه با محمدخان بلوچ گریختند اما بیشترشان کشته یا اسیر شدند.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۲۳۳–۲۳۴}}</ref> نادر در رجب ۱۱۴۶ ه‍.ق/دسامبر ۱۷۳۳ م با احمد پاشا پیمانِ جدیدی را امضا کرد.<ref>{{پک|Tucker|2006|ف=Nāder Shah|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
 
==== ادامهٔ جنگ با عثمانی و شکست آن ====