|
[[پرونده:Atmosphere structure-fa.svg|بندانگشتی|upright=1.3|لایه‌های گوناگون [[جو زمین|اتمسفر زمین]]. (توجه: ضخامت اتمسفر به این اندازه که در عکس می‌بینید نیست، بلکه نسبت ضخامت آن به قطر زمین تنها به اندازهٔ ۵٪ از قطر زمین است)]]
[[پرونده:Top of Atmosphere.jpg|بندانگشتی|زمین، [[جو زمین|اتمسفر زمین]] و بالای آن. (عکس توسط [[ناسا]] تهیه شده‌است و نسبت ضخامت اتمسفر به زمین را به درستی نشان می‌دهد)]]
'''اَتمُسفِر''' (از [[زبان یونانی باستان|یونانی باستان]]، راه‌یافته به تمام [[زبان‌های اروپایی]] و بسیاری زبان‌های دیگر) یا '''جَوّ''' ([[وام‌واژه از زبان عربی]]) یک یا چند لایه از [[گاز]] است که دور یک [[جسم آسمانی]] مانند یک [[سیاره]]، [[ستاره]]، یا [[قمر]] را احاطه کرده‌است. جوجوّ به واسطهٔ نیروی [[گرانش]] به دور شیء آسمانی نگه‌داشته می‌شود. اتمسفر فضایی پوشیده از یک یا چند گاز است که اطراف یک سیاره یا ستاره یا سنگ فضایی را پوشانده است. اگر اتمسفر از چند لایهلایهٔ گازی تشکیل شده باشد تمام این لایه هالایه‌ها حکم یک محیط به هم پیوستهبه‌هم‌پیوسته را داشته و از دیدگاه علمی مجموعاً یک لایه محسوب می شوندمی‌شوند. اتمسفر کرهکرهٔ زمین عامل زنده ماندن همههمهٔ موجودات زنده در روی کرهکرهٔ زمین است و بدون آن همه موجودات زنده در روی کرهکرهٔ زمین نابود خواهند شد . گازهایی که در اتمسفر یک سیاره یا ستاره وجود دارند ساکن نبوده و مدام در حال حرکت در لایهلایهٔ خود هستند. اتمسفر فقط مخصوص یک سیاره نیست بلکه ستارگان و سنگ هایسنگ‌های فضایی نیز ممکن است اتمسفر داشته باشند.<ref name="ontariosciencecentre.ca">{{یادکرد وب
|نشانی = http://www.ontariosciencecentre.ca/school/clc/visits/glossary.asp
|عنوان = فرهنگ لغات دشوار
|تاریخ بازدید = ۱۲ آوریل ۲۰۰۷}}</ref>
در اتمسفراتمسفر، یک مبحث علمی جدید به نام دینامیک اتمسفر را می توانمی‌توان مطرح کرد. اصول و کلیات علم دینامیک اتمسفر در نیروهای وارده از طرف اتمسفر بر یک شیء پرنده در آسمان تعریف و خلاصه می شودمی‌شود. به طوربه‌طور کلی اینطوراین‌طور می توانمی‌توان گفت که اتم هااتم‌ها و مولکول های مولکول‌های گازهای موجود در اتسمفر زمینزمین، دردرحال حال حر کتحرکت هستند و بر اساسبراساس قوانین فیزیکیفیزیکی، این اتم هااتم‌ها و مولکول هامولکول‌ها؛ اولاً دارای انرژی هستند و ثانیاً دارای نیرو هستندهستند؛ بنابراین هنگام برخورد با یک جسم در آسمان (مانند هواپیما و شهاب سنگشهاب‌سنگ) از خود انرژی آزاد کرده و بر این جسم نیرو وارد می کنندمی‌کنند. مقدار نیروی وارد شدهوارده از طرف اتم هااتم‌ها و مولکولمولکول‌های هایگازهای گاز های اتمسفراتمسفر، هیچ حدحدّ خاصی نداشته و ممکن است باعث به عقب رفتن یک هواپیما در آسمان شده و یا باعث منفجر شدن یک شهاب سنگشهاب‌سنگ در آسمان بشوند.
اصطلاح [[اتمسفر ستاره‌ای]] برای اشاره به بخش بیرونی یک [[ستاره]] به‌کار می‌رود و معمولاً قسمت بالاتر از [[کدری]] [[نورسپهر|نور سپهر]] را در بردربر می‌گیرد. ستاره‌هایی که دمای آن‌ها به اندازه کافی پایین باشد ممکن است دارای اتمسفر بیرونی با [[مولکول]]های مرکب باشند.
== اتمسفر زمین ==
{{اصلی|اتمسفر زمین}}
جوجوّ زمین<ref name="academy">{{یادکرد وب|نشانی= http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx|عنوان= واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان: ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵، بخش دوم: به ترتیب الفبای لاتینی|ناشر= [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]]|تاریخ بازبینی= ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۲|پیوند بایگانی= https://web.archive.org/web/20090803145909/http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx|تاریخ بایگانی= ۳ اوت ۲۰۰۹|کد زبان= fa|dead-url= yes}}</ref><ref group=>Atmosphere</ref> بالاترین بخش تشکیل‌دهندهٔ [[زمین|کرهٔ زمین]] است که مخلوطی از [[گازها]] شامل [[نیتروژن]] (۷۸٪)، [[اکسیژن]] (۲۱٪)، [[آرگون]] (۰٫۹٪) و [[کربن دی‌اکسید]] (۰٫۰۳٪) است. اتمسفر زمین از سطح زمین آغاز شده و تا ارتفاع ۱۰٫۰۰۰ کیلومتر (۶٫۲۰۰ مایل) ادامه می‌یابد.{{خط}}
۹۹ درصد از جوجوّ زمین در فاصله ۳۰ کیلومتری از سطح آن قرار دارد. اگرچه سیاره‌های دیگر منظومهٔ شمسی نیز هواکره دارند ولی جوجوّ زمین تنها جویجوّی است که از زندگی [[موجودات زنده]] پشتیبانی می‌کند.<ref name="ontariosciencecentre.ca"/>
جوّ زمین از ۵ پنج لایهِ به نام‌های [[تروپوسفر]]، [[استراتوسفر]]، [[مزوسفر]]، [[ترموسفر]]، [[اگزوسفر]] تشکیل شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.cloudysky.ir/|عنوان = cloudysky.ir|تاریخ بازدید = ۱۷ اسفند ۱۳۸۹|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110307060438/http://www.cloudysky.ir/|archivedate = ۷ مارس ۲۰۱۱|dead-url = yes}}</ref>
== فشار ==
{{اصلی|فشار جو}}
فشار جویجوّی در هر نقطه عبارت است از [[نیرو|نیروی]] عمود بر واحد سطح که بر اساسبراساس [[وزن]] ستونی عمودی از اتمسفر بالای آن نقطه تعیین می‌شود. بر روی زمین، این فشار با یکای [[اتمسفر (یکا)|اتمسفر]] (atm) نشان داده می‌شود که این یکا برابر است با ۱۰۱٫۳۲۵ کیلو [[پاسکال (یکا)|پاسکال]] (۷۶۰ [[تور (یکا)|تور]]) یا ۱۴ [[پوند بر اینچ مربع]] و با [[فشارسنج]] اندازه‌گیری می‌شود.
فشار جویجوّی در سطح آب‌ها و [[دریاهای آزاد]] در حدود ۱ [[کیلوگرم]] بر [[سانتی‌متر مربع]] است. با افزایش ارتفاع از سطح زمین، به‌دلیل کاسته شدن ارتفاعارتفاع؛ ستون هوای قرارگرفته در بالای سطح، فشار جوجوّ کاهش می‌یابد.
[[اوانجلیستا توریچلی|توریچلی]] فیزیکدان ایتالیایی، نخستین کسی بود که با انجام آزمایشی ساده نشان داد که هوا فشار دارد. وی همچنین با اندازه‌گیری ارتفاع ستون [[جیوه]] توانست فشار هوا را در کنار [[دریا]] و بالای [[کوه]] حساب کند.
لازم است ذکر شود که فشار هوا در سطح دریا حدود <math>10^{5}</math>(100000) [[پاسکال (یکا)|پاسکال]]، ۷۶۰ [[میلی‌متر جیوه]] یا ۱ [[اتمسفر (یکا)|اتمسفر]] است.
== گریز جویجوّی ==
{{اصلی|گریز جوی}}
[[گرانش سطحی]] سیارات با یکدیگر تفاوت زیادی دارد. برای نمونه نیروی گرانش زیاد سیاره بزرگی مانند [[مشتری]] گازهای سبکی مانند [[هیدروژن]] و [[هلیوم]] را نگه می‌دارد که این گازها از اجرامی با گرانش کمتر فرار می‌کنند. همچنین فاصله از خورشید تعیین‌کنندهتعیین‌کنندهٔ انرژی در دسترس جهت گرم‌شدن گازهای اتمسفری است که برخی از مولکول‌های آن با افزایش [[نظریه جنبشی|جنبش گرمایی]] از [[سرعت گریز]] سیاره فراتر رفته و می‌توانند از چنگ گرانش سیاره فرار کنند؛ بنابراین اجرام سرد و دور از خورشید مانند [[تیتان]]، [[تریتون (قمر)|تریتون]] و [[پلوتون]] با وجود داشتن گرانش نسبی ضعیف، قادر به نگه‌دارینگه‌داشتن اتمسفر خود هستند.
== گردش ==
| 