اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌نشده] | [نسخهٔ بررسی‌شده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
حذف مطالب فاقد سند برچسب‌ها: برگردانده‌شده حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
برچسب: خنثی‌سازی |
||
خط ۱:
{{pp|small=yes}}
{{تاریخ جمهوری اسلامی ایران}}
'''اعدام زندانیان عقیدتی-سیاسی در تابستان ۱۳۶۷''' یا '''کشتار ۶۷'''، یک رخداد بود که در آن، به فرمان [[سید روح‌الله خمینی]]، چند هزار نفر از [[زندانی سیاسی|زندانیان سیاسی]] و عقیدتی در زندانهای [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] و در ماه‌های مرداد و شهریور ۱۳۶۷ به گونهٔ مخفیانه، اعدام شده و در [[گور دسته‌جمعی|گورهای دسته‌جمعی]] دفن شدند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f14-iran-assembly-of-clerics-defends-mass-execution-of-political-prisoners/27950627.html|عنوان=دفاع مجلس خبرگان رهبری از اعدامهای سال ۶۷|کد زبان=fa|تاریخ=۷ شهریور ۱۳۹۵|وبگاه=[[رادیو فردا]]|تاریخ بازدید=۲۰ خرداد ۱۴۰۰}}</ref> بیشتر کسانی که اعدام شدند، از اعضای [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] بودند و گرچه اعضای دیگر گروه‌های چپ‌گرا مانند [[سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)]] و [[حزب توده ایران|حزب توده]] نیز در میان آنها وجود داشت<ref>.{{یادکرد وب|نشانی=https://peoplesworld.org/article/view/5754/1/231/|عنوان=Iranian party demands end to repression|نویسنده=World Combined Sources|کد زبان=en|تاریخ=۱۱ سپتامبر ۲۰۰۴|وبگاه=People's Weekly World|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20050924060950/http://www.pww.org/article/view/5754/1/231/|تاریخ بایگانی=۲۴ سپتامبر ۲۰۰۵|تاریخ بازدید=۱۰ ژوئن ۲۰۲۱}}</ref><ref>Abrahamian, Ervand, ''Tortured Confessions'', University of California Press, 1999, 209-228</ref> نهادها و سازمان‌های مدافع حقوق بشر، جرم زندانیان را همکاری با سازمان‌های مخالف نظام به‌ویژه [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] و همچنین طیف‌های گوناگونی از گروه‌های چپ، [[کمونیسم|کمونیست]] و [[مارکسیسم|مارکسیست]] ذکر کرده‌اند.<ref>[http://www.holycrime.com/Images/Listof1367Massacre.pdf فهرست ۱۴۳۲ نفر از قربانیان کشتار سال ١٣۶٧ در زندانهای جمهوری اسلامی] (جنایت مقدس)</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/09/050902_mf_cemetery.shtml گورستان خاوران؛ مدفن بی‌نام و نشان اعدامیان]، ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref> اما مقامات جمهوری اسلامی، اعدام آنها را به دلایلی همچون کشف تشکیلات مرتبط با سازمان مجاهدین خلق در زندان،<ref name=":1"/> نتیجه ادامه محاکمه<ref name=":2"/> به علت ترور مقامات جمهوری اسلامی<ref name=":3"/> توسط آنها ذکر کرده‌اند. تعداد قربانیان این واقعه نزد مراجع گوناگون، متفاوت و بین ۱٬۸۷۹<ref name="ToolAutoGenRef1">[http://www.radiofarda.com/a/f7-reyshahri-over-executions-of-67-and-montazeri/27949834.html انتشار فایل اظهارات آیت‌الله منتظری درباره اعدامهای تابستان ۶۷ در دیدار با مسئولان قضایی]، ''رادیو فردا''</ref> نفر ([[گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران|گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد]]) تا ۳٬۰۰۰<ref name=ToolAutoGenRef3>[http://www.radiofarda.com/a/f8-montazeri/27955582.html پس‌لرزه‌های انتشار فایل صوتی آیت‌الله منتظری]، ''رادیو فردا''</ref> یا ۴٬۴۸۲<ref name=ToolAutoGenRef2>[http://www.bbc.com/persian/iran/2016/09/160907_u04_khomeini_executions صد فعال و دانشگاهی خواستار شناسایی اعدامهای ۶۷ به عنوان جنایت علیه بشریت شدند]، ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref> نفر تخمین زده شده‌است.
مقامات ارشد [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] انجام اعدام‌ها را انکار نمی‌کنند، بلکه در قریب به اتفاق موارد از آن دفاع کرده‌اند و آن اعدام‌ها را برای حفظ نظام، لازم و ضروری شمرده‌اند.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/احمد-خاتمی-امام-خمینی-با-اعدامهای-۶۷-خدمت-بزرگی-به-ملت-کرد/a-19487720 احمد خاتمی: امام خمینی با اعدامهای ۶۷ خدمت بزرگی به ملت کرد]، ''دویچه وله''</ref> به گفته خانواده برخی از اعدام شدگان و افرادی که از اعدام‌ها جان سالم به در برده‌اند، بسیاری از بازداشت‌شدگان در دهه ۶۰ جوانانی در دهه ۲۰ زندگی خود بودند که به گفته خود زندانیان عمدتاً به دلیل «داشتن اعلامیه و نه فعالیت مسلحانه بازداشت شده بودند» و در تابستان ۶۷ در حال گذراندن محکومیت خود بودند و یا حتی محکومیتشان تمام شده بود.<ref name=":7">{{یادکرد خبر|عنوان=۳۰ سالگی اعدامهای تابستان ۶۷؛ سکوت حاکمان، چشم انتظاری بازماندگان|نشانی=https://www.bbc.com/persian/45744972|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-05-20|زبان=fa}}</ref> فرایند اعدام‌ها در بی‌خبری مطلق زندانیان صورت می‌گرفت و هیئت اعدام در تهران به زندانیان اطمینان می‌دادند که چند سؤال برای «اعطای عفو عمومی» می‌پرسند. در صورت عدم رضایت از پاسخ‌ها، هیئت اعدام فوراً دستور انتقال به اتاقی برای نوشتن وصیت‌نامه می‌دادند و سپس زندانیان در دسته‌های شش نفری و با چشمان بسته به دار آویخته می‌شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=آبراهامیان، اعتراف شکنجه شدگان، مترجم رضا شریفها، نشر باران، 1382، سوئد، ص 329-30.}}</ref> در نهایت، اعدام شدگان بدون اطلاع به خانواده‌ها، در گورهای دسته‌جمعی به خاک سپرده می‌شدند. بیشتر خانواده‌ها نیز پس از چند ماه خبردار شدند که فرزندانشان اعدام شده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=آبراهامیان، اعتراف شکنجه شدگان، مترجم رضا شریفها، نشر باران، 1382، سوئد، ص 336-7.}}</ref> [[حسینعلی منتظری]]، بلندپایه‌ترین مخالف اعدام‌ها بود که پس از اعتراض‌های کتبی، در یک جلسه حضوری به تاریخ مرداد ۱۳۶۷ با حضور هیئت اعدام‌ها، یعنی حسینعلی نیری (حاکم شرع وقت)، مرتضی اشراقی (دادستان وقت)، [[سید ابراهیم رئیسی|ابراهیم رئیسی]] (معاون وقت دادستان) و مصطفی پورمحمدی (نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین) به آنها می‌گوید که «شما را در آینده جزء جنایتکاران درتاریخ می‌نویسند.» این موضع و اعتراض‌های منتظری به قیمت برکناری‌اش از جانشینی [[سید روح‌الله خمینی]] برای رهبری ایران و به [[حبس خانگی]] طولانی مدت وی انجامید.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/اعدامهای-۶۷-یک-فایل-صوتی-چندین-صدا-و-یک-نام-ماندگار/a-19463504 اعدامهای ۶۷؛ یک فایل صوتی، چندین صدا و یک نام ماندگار]، ''دویچه وله''</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=روایتی منتشر نشده از جلسه دی ۶۷ آیت‌الله منتظری با 'هیات مرگ'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50879329|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-05-20|زبان=fa}}</ref><ref name=":7"/>
در فروردین و اردیبهشت سال ۱۴۰۰ نیز اقداماتی از سوی نظام حاکم بر ایران جهت تخریب و تغییر کاربری این قبرستان انجام شد که با مخالفت مادران داغدار خاوران و مجامع حقوق بشری مواجه شد.
۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۰ بیش از ۱۵۰ مقام سابق [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]] و کارشناسان مشهور حقوق بشر و حقوق بین‌الملل و ۲۴ سازمان غیردولتی بین‌المللی، در نامه سرگشاده‌ای به [[میچل باچله|میشل باشله]]، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، خواهان تشکیل کمیسیون تحقیق بین‌المللی در مورد کشتار هزاران زندانی عقیدتی-سیاسی در ایران در تابستان ۱۳۶۷ شدند.<ref name=":4"/><ref name=":5"/><ref name=":6"/>
== پیش‌زمینهٔ تاریخی ==
سطر ۱۱ ⟵ ۱۹:
همچنین در دادگاه‌هایی صحرایی، حکم اعدام اسیران [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] صادر می‌شد و سپس آنها را از درختان، تیرهای چراغ برق و اسکلت‌های فلزی ساختمان‌های نیمه‌تمام، آویزان می‌کردند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.irajmesdaghi.com/page1.php?id=429|عنوان= نامه سرگشاده| ناشر = mesdaghi|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>
== حکم روح‌الله خمینی به اعدام ==
[[پرونده:67letter.gif|بندانگشتی|150px|حکم [[سید روح‌الله خمینی]] برای قتل‌عام زندانیان عقیدتی-سیاسی در سال ۱۳۶۷<ref name="amontazeri626"/>]]
[[پرونده:67letter-1.gif|بندانگشتی|207x207پیکسل|استفسار و پاسخ روح‌الله خمینی<ref name="amontazeri627">{{یادکرد وب|پیوند بایگانی=https://archive.today/20120717143703/http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0563.htm|نشانی=http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0563.htm|تاریخ بایگانی=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲|صفحه=۶۲۷|عنوان=تصویر اسکن‌شده نامه استفسار و پاسخ روح‌الله خمینی روی وبگاه آیت‌الله منتظری|ناشر=جلد اول کتاب خاطرات [[حسینعلی منتظری]]|accessdate=۱۰ آوریل ۲۰۰۸|dead-url=yes}} نشانی جدید : [https://amontazeri.com/book/khaterat/volume-1/627 صفحه ۶۲۷]</ref>]]
به دنبال حمله نیروهای [[سازمان مجاهدین]] با حمایت ارتش [[عراق]] در غرب ایران در تاریخ۴ مرداد ماه ۱۳۶۷ و به فاصله شش روز بعد از [[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت]] که به نام عملیات [[عملیات مرصاد]] نامگذاری شد. [[روح‌الله خمینی]] رهبر انقلاب طی حکمی افرادی را مأمور کرد تا با بررسی مجدد پرونده زندانیان سیاسی افرادی را که همچنان بر سر موضع خود مشخص و دربارهٔ آنان با توجه به اینکه ظن شورش در زندان برایشان متصور بود صادر کنند.<ref>رضایی و سلیمی نمین، پاسداشت حقیقت:۱۴۲</ref> که متن نامه‌ها در خاطرات [[حسینعلی منتظری]] که در آن زمان از مقامات رده بالای جمهوری اسلامی و قائم [[مقام رهبری]] بوده‌است، و با اعدام‌ها مخالف بوده‌است، وجود دارند.
[[خمینی]] آنها را «[[محارب]]» اعلام می‌کند و چنین حکم می‌دهد:
{{گفتاورد بزرگ}} «از آنجا که [[منافقین]] خائن به هیچ وجه به [[اسلام]] معتقد نبوده و هر چه می‌گویند از روی حیله و نفاق آنهاست و به اقرار سران آنها از اسلام [[ارتداد]] پیدا کرده‌اند، با توجه به [[محارب]] بودن آنها و [[جنگ کلاسیک]] آنها در شمال و غرب و جنوب کشور با همکاری‌های [[حزب بعث عراق]] و نیز جاسوسی آنها برای [[صدام حسین|صدام]] علیه ملت مسلمان ما و با توجه به ارتباط آنان با استکبار جهانی و ضربات ناجوانمردانهٔ آنان از ابتدای تشکیل نظام [[جمهوری اسلامی]] تا کنون، کسانی که در زندانهای سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند، [[محارب]] و محکوم به اعدام می‌باشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رای اکثریت آقایان حجت‌الاسلام [[حسینعلی نیری|نیری]] دامت افاضاته (قاضی شرع) و جناب آقای [[مرتضی اشراقی|اشراقی]] (دادستان تهران) و نماینده‌ای از [[وزارت اطلاعات]] می‌باشد، اگر چه احتیاط در اجماع است، و همین‌طور در زندانهای مراکز استان کشور رای اکثریت آقایان قاضی شرع، دادستان انقلاب یا دادیار و نماینده وزارت اطلاعات لازم الاتباع می‌باشد، رحم بر محاربان ساده‌اندیشی است، قاطعیت اسلام در برابر دشمنان خدا از اصول تردیدناپذیر نظام اسلامی است، امیدوارم با خشم و کینه انقلابی خود نسبت به دشمنان اسلام رضایت خداوند متعال را جلب نمایید، آقایانی که تشخیص موضوع به عهده آنان است وسوسه و شک و تردید نکنند و سعی کنند اشداء علی الکفار باشند. تردید در مسائل قضایی اسلام انقلابی نادیده گرفتن خون پاک و مطهر شهدا می‌باشد. والسلام»<ref name="amontazeri626">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0562.htm | عنوان=تصویر نامه اسکن شده منسوب به روح‌الله خمینی در ارتباط با اعدام منافقین سرموضع در زندانها | ناشر=جلد اول کتاب خاطرات منتظری [[حسینعلی منتظری]] | پیوند بایگانی=http://archive.is/7s8C | تاریخ بایگانی=20 ژوئیه 2012}} نشانی جدید : [https://amontazeri.com/book/khaterat/volume-1/626 صفحه ۶۲۶]</ref><ref>(محسن رضایی و عباس سلیمی نمین، ''پاسداشت حقیقت''، صفحه 147)</ref><ref>.[http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0560.htm متن نامه خمینی در ارتباط با اعدام منافقین سرموضع در زندانها (خاطرات آیت‌الله منتظری صفحه ۶۲۴] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080410202341/http://www.amontazeri.com/Farsi/Khaterat/html/0560.htm |date=۱۰ آوریل ۲۰۰۸}} در [http://www.amontazeri.com/ (سایت آیت‌الله العظمی منتظری)]</ref>{{پایان گفتاورد بزرگ}}
[[سید احمد خمینی]] که در آن زمان رئیس وقت دفتر خمینی بود در نامه‌ای در مورد جزئیات این اعدام‌ها می‌پرسد و تأکید می‌کند آیا این حکم شامل کسانی که محاکمه شده‌اند و دوران زندان‌شان به زودی تمام می‌شود هم هست یا نه؟ و در مورد محکومان از شهرستان‌هایی که استقلال قضایی هم دارند چطور؟ پاسخ [[سید روح‌الله خمینی]] بدین‌گونه است که:
{{گفتاورد بزرگ}}
بسمه تعالی در تمام موارد فوق هر کس در هر مرحله اگر بر سر نفاق باشد حکمش اعدام است. سریعاً دشمنان اسلام را نابود کنید. در صورت رسیدگی به وضع پرونده‌ها در هر صورت که حکم سریعتر اجرا گردد همان مورد نظر است.<ref>.[http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0561.htm ذیل متن نامه خمینی در ارتباط با اعدام منافقین سرموضع در زندانها (خاطرات آیت‌الله منتظری صفحه ۶۲۵] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080414234917/http://www.amontazeri.com/Farsi/Khaterat/html/0561.htm |date=۱۴ آوریل ۲۰۰۸}} در [http://www.amontazeri.com/ (سایت آیت‌الله العظمی منتظری)]</ref><ref name=autogenerated1>.[http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0563.htm اسکن ذیل متن نامه خمینی در ارتباط با اعدام منافقین سرموضع در زندانها (خاطرات آیت‌الله منتظری صفحه ۶۲۷] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120717143703/http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0563.htm |date=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲}} در [http://www.amontazeri.com/ (سایت آیت‌الله العظمی منتظری)]</ref>
{{پایان گفتاورد بزرگ}}
=== تشکیک در دستخط خمینی ===
منتظری در خاطرات خود که سال‌ها بعد منتشر کرد می‌نویسد که در آن زمان گفته می‌شد که نامه اول به خط [[سید احمد خمینی]] نوشته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0559.htm |title=خاطرات آیت‌الله منتظری |accessdate=۲۹ مارس ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101209055145/http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0559.htm |archivedate=۹ دسامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> و در مورد نامه دوم هم آشکارا دستخطِ سؤال‌کننده و پاسخ دهنده نامه یکسان است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0563.htm |عنوان=کپی نامه در خاطرات آیت‌الله منتظری |بازبینی=10 آوریل 2008 |archive-date=17 ژوئیه 2012 |archive-url=https://archive.today/20120717143703/http://www.amontazeri.com/farsi/khaterat/html/0563.htm}}</ref>
== اعلام عمومی دستور اعدام ==
| |||