علی سهیلی: تفاوت میان نسخه‌ها

| monarch1= [[محمدرضا شاه پهلوی]]

| monarch4= [[رضا شاه پهلوی]]

| monarch7 = [[محمدرضاشاهمحمدرضا پهلوی]]

| monarch8 = [[رضا شاه پهلویرضاشاه]]

| monarch9 = [[محمدرضاشاهمحمدرضا پهلوی]]

| monarch10 = [[رضا شاه پهلویرضاشاه]]

==فعالیت هایفعالیت‌های اداری و سیاسی ==

کابینهٔ سهیلی بیش از پنج ماه دوام نیاورد و [[احمد قوام|قوام‌قوام]] که در آن روزها وارد میدان سیاسی ایران شده و داوطلب زمامداری بود به نخست‌وزیری رسید. دوران دولت [[احمد قوام]] اما دوران آرامی نبود. قحط و بحران اقتصادی و سیاست‌های خارجی و داخلی خیلی زود بحران را به اوج رساند و وقایع ۱۷ آذر ۱۳۲۱ را در پایتخت پیش آورد که از بلوای نان آغاز و به آتش زدن و غارت خانهٔ نخست‌وزیر انجامید. [[احمد قوام|قوام‌قوام]] هرچه تلاش کرد نتوانست جلوی بلوا و آشوب را بگیرد و سرانجام تبعات این وقایع دامنگیرش شد و سرانجام از ریاست دولت کناره‌گیری کرد.

با سقوط دولت [[احمد قوام]]، تمایل [[مجلس شورای ملی]] با اکثریت ۷۲ رأی برای زمامداری سهیلی به محمدرضا شاه جهت معرفی سهیلی به عنوان نخست وزیرنخست‌وزیر به مجلس رسید. او در ۲۵ بهمن برای تشکیل دولت مأمور شد و ۲۸ بهمن ۱۳۲۱ هیئت دولت را به مجلس شورای ملی معرفی کرد. طرح تصویب برنامه دولت در مجلس انجام شد و سهیلی با ۸۹ رأی موافق از ۹۹ نماینده حاضر در جلسه رأی اعتماد گرفت.

سهیلی در دوره دوم نخست‌وزیری‌اش از حمایت مجلس برخوردار بود. او توانست مشکل کمبود خوار و بارخواربار را در کشور بهبود نسبی ببخشد اما اقدامات سختگیرانه‌اش برای حفظ امنیت، مقابله با شورش‌های ملی و سرکوب مطبوعات منتقد او را با حمله مخالفان روبرو ساخت که به واکنش تندتر او علیه مطبوعات منجر شد و او را با سه بار استیضاح روبرو کرد. اولین استیضاح را یکی از نمایندگان اقلیت مخالف دولت به نام [[سید محمد طباطبایی (نماینده)|سید محمد طباطبائی]] مطرح کرد که روزنامهٔ ''تجدد ایران'' را نیز انتشار می‌داد.

انتقاد دیگری که به دولت سهیلی شد، قراردادی مالی بود که در پنجم خرداد ۱۳۲۲ با دولت انگلستان بست و در این قرارداد دولت انگلستان توانست نرخ لیره استرلینگ را به بهای ۱۲۸ ریال تحمیل کند، در حالی که این نرخ پیش از شهریور ۱۳۲۰ کمتر از هفت تومان و در زمان عقد قرارداد نیز در بازار کمتر از نرخ تحمیلی بود. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۷۵ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی پنجم تیر ۱۳۲۲ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه--175-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%DB%8C%DA%A9%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87یکشنبه-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85پنجم-%D8%AA%DB%8C%D8%B1تیر-%D9%85%D8%A7%D9%87ماه-1322}}</ref>

برای مقابله با ناامنی در تهران، دو قانون برای تشدید مجازات چاقوکشان به تصویب مجلس رساند و از مجلس برای دولت این اختیار را گرفت که چاقو کشان را بدون محاکمه به نقاط دورافتاده تبعید کند. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۸۷ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی دوازدهم امرداد ۱۳۲۲ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-187-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87پنجشنبه-12-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AFامرداد-%D9%85%D8%A7%D9%87ماه-1322}}</ref>

مشکل مهمتر سهیلی، فعالیت مخفی و آشکار آلمان‌ها در ایران بود که شبکه‌ای جاسوسی در ایران به راه انداختند، شماری از مقام‌ها و افراد سرشناس را با خود همراه ساختند و به تحریک قشقایی‌ها و شمار دیگری از عشایر جنوب پرداختند. سهیلی ارتش را مأمور سرکوب قشقایی‌ها کرد که در مجلس، اعتراض شدید [[حبیب‌الله نوبخت]]، نماینده تندرو فسا را در پی داشت که به مخالفت با دولت و فعالیت علیه متفقین مشهور بود. نوبخت سهیلی را به سبب عملکرد ارتش در سرکوب شورش قشقایی‌ها استیضاح کرد و متن استیضاح‌نامه بسیار شدیداللحن خود را در مجلس قرائت کرد <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۸۵ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی چهارم امرداد ۱۳۲۲ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه--185-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%D8%B3%D9%87%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87سهشنبه-4-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AFامرداد-%D9%85%D8%A7%D9%87ماه-1322}}</ref> اما در روزی که سهیلی برای استیضاح حاضر شد، نوبخت در مجلس حضور نیافت. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۹۲ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی اول شهریور ۱۳۲۲ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-192-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%D8%B3%D9%87%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87سهشنبه-%D8%A7%D9%88%D9%84اول-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1شهریور-%D9%85%D8%A7%D9%87ماه-1322}}</ref>

ادامه فعالیت آلمان‌ها و هواداران ایرانی‌شان به بازداشت عده‌ای از رجال، شامل امرای ارتش، افسران، روزنامه‌نگاران، کارمندان راه‌آهن، مأمورین شهرداری و بازرگانان به دست [[نیروهای متفقین]] انجامید. دولت سهیلی از [[نیروهای متفقین]] درخواست کرد نام‌های تمام کسانی که باید توقیف شوند، در اختیار شهربانی و ارتش قرار دهند و مأمورین ایرانی مظنونان را دستگیر کنند. وزرای مختار انگلستان و شوروی با این شرط موافقت کردند که دولت ایران متعهد شود حتی یک نفر از این افراد آزاد نماند.

در هشتم شهریور ۱۳۲۲ [[نیروهای متفقین]] اسامی را به شهربانی و ارتش دادند و دستگیرشدگان به زندان شهربانی و زیرزمین‌های سیلو منتقل شدند. [[سیدابوالقاسم کاشانی]]، [[احمد متین‌دفتری]]، [[محمد سجادی]]، [[علی هیئت]]، [[سیدعلی‌اکبر موسوی‌زاده]]، سرلشکر [[ابوالحسن پورزند]]، سرلشکر [[فضل‌الله زاهدی]]، سرتیپ [[محمدصادق کوپال]]، سرهنگ [[حسن بقایی]]، [[بهرام آریانا]]، سرهنگ [[نادر باتمانقلیچ]] و… از دستگیرشدگان بودند. این عده بعد از مدتی به اردوگاه نظامی اراک منتقل شدند.

سهیلی در هفدهم شهریور ۱۳۲۲ فرمان اعلام جنگ به آلمان را به امضای شاه رساند و سپس در مجلس حاضر شد و علت اعلام جنگ را فعالیت آلمان‌ها در جاسوسی، تحریک عشایر و عملیات خرابکارانه در راه‌اهن اعلام کرد که با کف زدن‌های تشویق‌آمیز نمایندگان و رأی اعتماد قاطع آنان همراه شد. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۹۷ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی هفدهم شهریور ۱۳۲۲ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-197-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%DB%8C%DA%A9%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87یکشنبه-17-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1شهریور-%D9%85%D8%A7%D9%87ماه-1322}}</ref>

بازداشت‌شدگان که اکثرااکثراً بعدها به مسئولیت‌های مهم لشگری و کشوری رسیدند، اسارت‌شان دو سال طول کشید و تنها کاشانی بود که تا پایان جنگ در فلسطین اسیر انگلستان باقی ماند. بعدها کوشش دولت برای رهایی آنان به جایی نرسید و سهیلی، مصلحت را در آن دید که فرمان عفو عمومی صادر کند. با صدور این فرمان، عده‌ای از سران صاحب نفوذ ایلات و عشایر به سبب سلب حق آزادی در گذشته با روحیه‌ای ناراضی و عصیان‌آمیز به وطن خود بازگشتند {{مدرک}} و برای جبران قدرت از دست رفته به سرپیچی و قیام بر ضد دولت وقت پرداختند.{{مدرک}} بیشتر اغتشاش‌ها در کردستان، لرستان، فارس، آذربایجان و خراسان بود و دولت وقت نیز به برخورد نظامی ضد آنان روی آورد.{{مدرک}}

انتخابات دوره چهاردهم (۱۳۲۲) که نخستین انتخابات نسبتانسبتاً آزاد پس از شهریور ۱۳۲۰ بود، در دوران نخست‌وزیری سهیلی برگزار شد اما بعد از افتتاح مجلس، [[مهدی فرخ|معتصم‌السطنه فرخ]] نماینده زابل که که در دولت سهیلی وزیر کشور و وزیر خواروبار بود، در آغاز این دوره علیه او و وزیر کشورش [[سید محمد تدین]] به اتهام دخالت در انتخابات اعلام جرم کرد. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه یازدهم دوره چهاردهم مجلس شورای ملی دهم فروردین ۱۳۲۳ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-11-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87پنجشنبه-10-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86فروردین-%D9%85%D8%A7%D9%871323ماه1323}}</ref> و اسنادی مبنی بر دخالت دولت در انتخابات انتشار داد که بر اساس آن‌ها، کار به محاکمه سهیلی و تدین کشید.

دخالت در انتخابات آذربایجان، شهرضا، بندرعباس، آباده، جهرم، خرید غیرقانونی و زیر قیمت مصالح ساختمانی متعلق به دولت در زمان تصدی وزارت کشور به مبلغ ۲۷ هزار ریال برای ساخت ویلای شخصی خود مقابل باغ فردوس تجریش، توقیف مطبوعات و تندروی‌های شدید در اعمال حکومت نظامی اتهاماتی بود که علیه او در اعلام جرم مطرح شد. رسیدگی به این اتهامات در کمیسیون دادگستری مجلس شورای ملی نزدیک به دو سال به طول انجامید و سرانجام در گزارشی که کمیسیون در هفتم اسفند ۱۳۲۴ در آخرین روزهای مجلس داد، سهیلی از بیشتر این اتهامات تبرئه و قابل تعقیب دانسته نشد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۹۰ دوره چهاردهم مجلس شورای ملی هفتم اسفند ۱۳۲۴ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-190-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%D8%B3%D9%87%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87سهشنبه-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85هفتم-%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AFاسفند-%D9%85%D8%A7%D9%87ماه-1324}}</ref> اما مجلس گزارش کمیسیون را نپذیرفت و رأی به ارجاع پرونده به دیوان عالی کشور داد.

سهیلی چند روز پس از اعلام برائتش وارد کابینهٔ [[ابراهیم حکیمی]] و در ۱۸ اسفند ۱۳۲۶ به عنوان وزیر مشاور به مجلس معرفی شد. پس از مدتی کوتاهی با سمت [[فهرست سفیران ایران در فرانسه|سفیر کبیر ایران در فرانسه]] به پاریس رفت. در اواخر سال ۱۳۳۲ [[فهرست سفیران ایران در بریتانیا|سفیر کبیر ایران در بریتانیا]] شد و تا ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۷ که به [[بیماری سرطان]] در [[لندن]] درگذشت، در آن کشور اقامت داشت.