حسادت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رَشک'''<ref>''رشک'' {{به انگلیسی|[[[:en:Envy|Envy]]]}}واژه‌های مصوب [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] به جای ''envy'' در انگلیسی و در حوزهٔ [[روان‌شناسی]] است. {{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.persianacademy.ir/UserFiles/File/Mosavvab/08Latin.zip |عنوان=فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان ـ دفتر هشتم، بخش لاتین |ناشر=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۲۹ خرداد ۱۳۹۱ |صفحه=۳۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111226135234/http://persianacademy.ir/UserFiles/File/Mosavvab/08Latin.zip |archivedate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes |تاریخ بایگانی=26 دسامبر 2011 |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20111226135234/http://persianacademy.ir/UserFiles/File/Mosavvab/08Latin.zip }}</ref> یا '''حسادت''' احساسی است که هنگام کمبود نسبت به ویژگی، دستاورد یا داشته‌های برتر فردی دیگر روی می‌دهد و فرد حسود یا می‌خواهد که آن را داشته باشد یا آنکه می‌خواهد دیگری آن را نداشته باشد.

فرض ما این است که حسادت، یک [[هیجان]] است.<ref name="ReferenceA">Aristotle, Rhetoric, Bk II, Chapter 10</ref> که البته برخی می‌گویند که یک هیجان صرف نیست.نیست؛ زیرا بنا بر باور این عده، هیجان‌ها طیف بزرگتری از احساسات را در بر می‌گیرند. با این حال، هیجان‌ها سندرمی از افکار، احساسات، انگیزش‌ها و جنبش‌های بدنی هستند که در سطح ناخودآگاه ذهن، به هم متصل می‌شوند، طوری‌که یک اپیزود هیجانی خاص، آنطور که در ناخودآگاه وارد شده، جلوه گر و احساس نمی‌شود. بلکه ممکن است به چیزی متفاوت تبدیل شود.شود؛ مثلاً وقتی عناصر غم با خشم در سطح ناخودآگاه با یکدیگر ترکیب می‌شوند، بروز آن در سطح رفتار (هیجان رفتار) به شکل حسادت خواهد بود. البته، خطوط ویژه‌ای از سندرم هیجانی حسادت هنوز مورد بحث است. اما آنچه که از منظر روانشناسی فلسفی و هیجان‌رفتاری، قابل تفسیر است، حسادت شامل یک فرد حسود است (موضوع) و جزء دیگر آن کسی است که مورد حسادت واقع می‌شود (رقیب)- که رقیب می‌تواند، شخص یا گروه هم باشد. داشتنِ چیزی یا داشتن ظرفیت یا صفتی که برای رقیب به عنوان «خوب» مطرح می‌شود، در اینجا، ملاک تعریف خواهد بود. البته داشتن آن چیز، امکان دارد که تنها بخشی از دارایی‌های شخص باشد (مانند جواهرات گرانبها، یا بهترین بازیکن جهان بودن) یا چیزی باشد که به آسانی دو برابر شده‌است. گاهی اوقات البته، شاید حتی به منفعت، شادی یا برخی حالتها و وضعیت‌های روانی که به (رقیب) نسبت داده می‌شود، باشد حتی اگر از نظر فیزیکی بین آن دو تفاوتی در آنچه که مورد حسادت قرار می‌گیرد، وجود نداشته باشد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.fa.eqlearning.org/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%AAحسادت-%D9%88و-%D8%BA%D8%A8%D8%B7%D9%87غبطه-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86خوردن-envy-vs-jealousy/ |title=هیجان رفتار و تن گفتار، تألیف محمود امیری نیا، فروردین 1393، صفحۀصفحهٔ 247 |accessdate=10 ژوئیه 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190819064303/http://www.fa.eqlearning.org/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%88-%D8%BA%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86-envy-vs-jealousy/ |archivedate=19 اوت 2019 |dead-url=yes }}</ref>

در زبان معمولی، تمایل به این است که حسادت و [[دلواپسی از دست دادن]] {{به انگلیسی|[[[:en:Jealousy|Jealousy]]]}} را با هم یکی بدانند، اما توافق فلسفی بر این است که آنها، دو هیجان جداگانه‌اند.<ref>Adam Smith, The Theory of Moral Sentiments, p. 244</ref> هنگامی که از نظر زبانی، گفته می‌شود که کسی دچار ''دلواپسی از دست دادن'' است، شنیده می‌شود که او بر این باور است که، آن شخص دیگر خوب است و وی نگران است که نکند او را از دست بدهد. هم ''حسادت'' و هم ''دلواپسی از دست دادن'' دارای ۳ جزء هستند: یک شخص، یک رقیب و یک تعلق (یا چیزی که در تملک رقیب وجود دارد، متعلق به اوست و او به آن دست یافته‌است). البته، این تشابه، سطحی است و بین آن‌ها یک تفاوت بنیادین وجود دارد. شخصی که به رقیب حسادت می‌ورزد، بر '''«تعلق»''' یا دارایی رقیب متمرکز است، اما فردی که دچار ''دلواپسی از دست دادن'' است، بر روی '''«رقیب»''' متمرکز است و می‌ترسد که او را از دست بدهد یا ترس از دست دادن دارد. جایگاه مورد حسادت در رشک بردن و حسادت، ''درارتباط با رقیب'' است اما جایگاه حسادت فردی که دچار ''دلواپسی از دست دادن'' است، خود ''رقیب'' است. تفاوت دیگر، مابین فرد '''حسود''' و کسی که دچار '''دلواپسی از دست دادن''' است، آن است که: برای فرد ''حسود''، وقتی متعلقات از ''رقیب'' او به کسی دیگر داده شود، او به آن فرد دیگر رشک می‌ورزد و نسبت به رقیب احساسی ندارد. در واقع ''رقیب قابل عوض شدن است نه متعلقات او''. و اگر این دارایی‌ها توسط کسی دیگر مورد استفاده قرار گیرد، ناراحت می‌شود؛ ولی رقیب نمی‌تواند او را ناراحت کند. اما کسی که دچار ''دلواپسی از دست دادن''است، در مسیر دیگری است، زیرا مسئلهٔ او ''خود رقیب'' است و نه تعلقات او. از این رو شاید بتوان گفت که '''رشک'''، ''حسادتی خوش‌خیم'' است و '''دلواپسی از دست دادن'''، ''حسادتی بدخیم و مرضی'' است که حتی چنین فردی، در صورتی که احساس کند که دیگر رقیب در تملک او نیست یا به او بی‌توجه است، در فکر نابود کردن او برآید. چنان‌که در حسادت‌های عشقی و روابط عاطفی مرضی در شکل‌های ''«هذیان خیانت»''، چنین امری بسیار به وقوع پیوسته استپیوسته‌است.<ref>[http://www.fa.eqlearning.org/حسادت-و-غبطه-خوردن-envy-vs-jealousy/ هیجان رفتار و تن گفتار، تألیف محمود امیری‌نیا، فرودین 1393، نشر آراسته، صفحۀ 249،] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190819064303/http://www.fa.eqlearning.org/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%88-%D8%BA%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86-envy-vs-jealousy/ |date=19 اوت 2019 }} {{شابک|978-600-5908-84-8}}</ref>

پروفسور رولف هوبل می‌گوید که: «حسادت وقتی به وجود می‌آید که شخص احساس کند آنچه دارد، کمتر از آن چیزی است که باید داشته باشد. هیچ چیزی وجود ندارد که باعث حسادت نشود، مادی یا غیر مادی، من می‌توانم به سرنوشت یک نفر یا به کسی که برنده یک جایزه شده حسودی کنم، ولی به‌طور کل وقتی انسان حسودی می‌کند که آنچه که دیگری دارد برایش ارزش داشته باشد.باشد؛ مثلاً من که حوصله جمع‌آوری تمبر را ندارم به کسی که این کار را می‌کند حسودی نخواهم کرد.»

حسادت در هر جامعه معنی خاصی دارد. در هر جامعه‌ای، داشتن چیز بخصوصی که در آن جامعه ارزش جلوه می‌کند، موجب حسادت می‌شود. در جامعه امروز حتی آگهی‌های تلویزیون سعی می‌کنند با توجه به این ضعف بشری مردم را به سوی استفاده از یک کالای بخصوص یا انجام عملی تشویق کنند. جامعه [[سرمایه دارسرمایه‌دار]] از حسادت مردم جهت منفعت بیشتر استفاده می‌کند،{{مدرک}} زیرا حسادت یک انگیزه‌است و باعث جاه طلبی و افزایش انرژی می‌شود.

اکثر افراد حسود فکر می‌کنند که حق آنان ضایع شده و آن‌ها کمتر از دیگری به حقشان رسیده‌اند. حسودانی که می‌پذیرند دیگری حقش بوده که بیشتر بهره ببرد، رنج بیشتری می‌کشند. این حسودان سعی می‌کنند با یک [[رفتار خشونت‌آمیز]] به فرد مورد حسادتشان حمله کنند.کنند؛ یعنی آن‌ها با تمام قوا عملی انجام می‌دهند که طرف مقابل از امکانات بهتری که دارد لذت نبرده و به این وسیله هر آنچه باعث یادآوری عدم موفقیت او می‌شود نابود می‌کنند. این افراد، محبوب دیگران نیستند و معمولاً چهره واقعی خود را نشان نمی‌دهند و همیشه تظاهر می‌کنند که دیگری را تحسین می‌کنند، ولی در واقع بسیار رنج می‌کشند.{{مدرک}}

اگر شخص حسود جلوی خشونتش را بگیرد بیشتر از شکست رنج می‌کشد. چنین شخصی متوجه می‌شود که اگر او تمام قدرتش را هم به کار ببرد به حق دیگری نخواهد رسید. به همین دلیل فرد دچار [[افسردگی شدید]] و فلج‌کننده‌ای می‌شود.می‌شود؛ زیرا از خودش سؤال نمی‌کند که به چه وسیله‌ای فرد مورد نظر به خوشبختی رسیده‌است.

حسادت هیچ دلیل بیولوژی ندارد بلکه به مرور زمان و در اثر تجربیاتی که شخص حسود در زندگی به دست می‌آورد، شکل می‌گیرد. معمولاً شخصیت حسود در اثر شناخت فردی غلط گسترش می‌یابد. این افراد در محیطی بزرگ شده‌اند که انجام خواسته‌های دیگران مهم ترمهم‌تر از خواسته و علاقه فردی خودشان بوده و آن‌ها هیچ وقت موقعیتی نداشتند که به دنبال علائق و استعدادهای فردی خودشان بروند و بفهمند از چه کار و فعالیتی بیشتر لذت می‌برند.{{مدرک}}

خوشبختی و رضایت همیشگی در هر جامعه‌ای در مقایسه با وضعیت موجود افراد آن جامعه صورت می‌گیرد.می‌گیرد؛ زیرا بشر با همین مقایسه اجتماعی زندگی می‌کند و اسیر انتظارات اجتماعی خود می‌باشد.

حسادت همیشه وجود دارد حتی اگر سرمایه‌های موجود در جامعه را به‌طور مساوی بین مردم تقسیم کنند.کنند؛ زیرا اگر شخصی همان سرمایه مشابه را به کمک هوش و درایت خویش بیشتر کند و خوشبخت تر و راحت‌تر باشد مورد حسادت دیگران قرار می‌گیرد.