اثیر اخسیکتی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: افزودن رده‌های همسنگ
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
'''اثیرالدین ابوالفضل محمد بن طاهر اخسیکتی''' معروف به '''اثیر اخسیکتی''' از [[شاعران]] مشهور سدهٔ ششم هجری است.
== زندگی ==
اثیر در شهر [[اخسیکت]] زاده شد که در قرنسده ششم یکی از شهرهای آباد [[ماوراءالنهر]] در منطقهٔ [[فرغانه]] در شمال رود [[سیحون]] بوده‌است<ref>''اخسیکت''، ج ۷، ص ۱۸۳</ref>. اثیر سخنوری را در همان‌جا آغاز کرد. با حملهٔ ترکان [[غز]] و زوال دولت سنجری و پریشانی [[خراسان]] که خود از آن با عنوان «وحشت خراسان» یاد می‌کند<ref>''دیوان اثیرالدین اخسیکتی''، ص ۱۲۲</ref>، نواحی شرقی [[ایران]] را ترک گفت و به نواحی غرب و شمال غرب ایران روی آورد. نخست در [[همدان]] به دربار غیاث‌الدین محمد بن ملکشاه سلجوقی (۵۵۵ ه‍.ق) پیوست و سال‌های متمادی او و جمعی از وزیران و امیران دربارش را مدح گفت. در لشکر غیاث‌الدین محمد، با علاءالدین عربشاه (۵۸۴ ه‍.ق) حاکم کُهستان آشنا شد. عربشاه شعر اثیر را پسندید و او را نواخت. اثیر مدت زیادی از عمر خود را به تفاریق در همدان و کُهستان در دستگاه عربشاه بود.
 
اثیر اخسیکتی پس از مرگ غیاث‌الدین محمد، قصایدی در مدح جانشین او [[رکن‌الدین ارسلان بن طغرل سلجوقی]] (۵۷۱ ه‍.ق) و سپس [[طغرل بن ارسلان]] (۵۹۰ ه‍.ق) پرداخت. از دیگر ممدوحان شاعر، نام اتابکان آذربایجان شامل [[شمس‌الدین ایلدگز]] (۵۷۱ ه‍.ق) و پسرانش [[محمد جهان پهلوان]] (۵۸۱ ه‍.ق) و [[قزل ارسلان]] (۵۸۵ ه‍.ق) در قصایدش مکرر دیده می‌شود.
خط ۱۲:
به نوشته دولتشاه سمرقندی<ref>''تذکرة الشعراء''، ص ۱۳۹</ref>، بعضی از ارباب فضل سخن اثیر را بر سخن خاقانی و [[انوری]] ترجیح داده‌اند و بعضی دیگر این دعوی را مسلّم نداشته‌اند. بدیع الزمان فروزانفر معتقد است گرایش اثیر به درج فنون بلاغی و معانی باریک، اشعارش ا از گرمی و طراوت انداخته است<ref>''سخن و سخنوران''، ص ۵۳۳-۵۳۴</ref>. از سوی دیگر، ورزیدگی شاعر در علوم مختلف عصر، از جمله [[ریاضی]]، [[حکمت]]، [[پزشکی]]، [[اخترشناسی]]، [[علم هیئت|هیئت]]، [[منطق]]، [[فقه]]، [[اصول]] و [[کلام]] و آوردن معانی و اصطلاحات آن علوم، باعث پیچیدگی سخنش شده‌است. ظاهراً قصد شاعر از سرودن این نوع شعرها، هماوردی با خاقانی و عرض اندام در عرصه پیچیده‌گویی بوده‌است.
 
شهرت اثیر اخسیکتی بواسطه قصاید اوست. اکثر این قصاید در مدح سلاطین و محتشمان قرنسده ششم ق است واگرچه این اشعار حاوی نکات و فواید ادبی و تاریخی است، از خواندن آن‌ها لذتی نصیب خواننده امروزی نمی‌شود. اثیر در غزلهای خود، بر خلاف قصایدش، زبانی روشن و لطیف دارد<ref>''سخن و سخنوران''، ص ۵۳۳</ref>. این غزلها، اغلب مضامینی عاشقانه و اوزانی نرم و کوتاه دارند. امین‌الیدن حاج بله، از مقبولیت غزلهای اثیر در بین معاصرانش خبر می‌دهد<ref>''سفینه تبریز''، ص ۲۶۵</ref>. بسیاری از اشعار اثیر را رباعیات او تشکیل می‌دهد که شمار آن‌ها به ۵۶۰ رباعی می‌رسد. در میان این رباعیات، ترانه‌های لطیف و ماندگار فراوان است.
 
== آثار ==