چگالش بوز–اینشتین: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Bose-Einstein Condensation.ogv|بندانگشتی|261x261px|ویدئویی از چگال بوز–اینشتین در مقابل دما و نمودار انرژی]]{{فیزیک ماده چگال}}'''چگالش بوز–اینشتین''' {{به انگلیسی|Bose–Einstein condensate}} پنجمین و جدیدترین حالت ماده است. این حالت، حالتی از ماده است که در آن، یک گازِ رقیقِ [[بوزون]] {{به انگلیسی|Boson}} را تا دمای بسیار پایین و در ۲۷۳٫۱۴− درجه سانتی‌گراد<ref>{{cite book |title = Thermodynamics|first1 = C. P.|last1 = Arora|publisher = Tata McGraw-Hill|year = 2001|isbn = 0-07-462014-2|page = 43|url = http://books.google.com/books?id=w8GhW3J8RHIC}}, [http://books.google.com/books?id=w8GhW3J8RHIC&pg=PA43 Table 2.4 page 43]</ref> (بسیار نزدیک به [[صفر مطلق]])، سرد می‌کنند. در اثر دمای بسیار پایین در این [[گذار فاز]] {{به انگلیسی|Phase transition}}، بخش بسیار بزرگی از بوزون‌ها، کمترین حالت کوانتومی را اِشغال می‌کنند و در آن نقطه [[پدیده‌های کوانتومی ماکروسکوپیک|پدیدهٔ کوانتومیِ ماکروسکوپی]] آشکار می‌شود. بوزون‌های سرد در هم فرو می‌روندفرومی‌روند و ابَر ذره‌هایی که رفتاری بیشتر شبیه یک [[ریزموج]] {{به انگلیسی|Microwave}} دارد تا ذره‌های معمولی شکل می‌گیرد. مادهٔ چگال‌شدهٔ بوز–اینشتین شکننده و سرعت عبور نور در آن بسیار کم است.

این حالت ماده، در سال ۱۹۹۵ توسط دو دانشمند به نام‌های [[اریک آلین کرنل]] {{به انگلیسی|Eric Allin Cornell}} و [[کارل ادوین وایمن]] {{به انگلیسی|Carl Edwin Wieman}} ساخته شد اما پیش از آن، دو دانشمند دیگر یعنی [[ساتیندرا بوز]] {{به انگلیسی|Satyendra Nath Bose}} و [[آلبرت اینشتین]] وجود این حالت را در سال ۱۹۲۰ پیش‌بینی کرده بودند ولی به دلیل نداشتن وسایل و امکانات لازم آن را نساختند. دانشمندان برای اولین بار در مقاله‌ای که در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰ منتشر شده است،شده‌است، بیان کردند که برای جلوگیری از تاثیرتأثیر جاذبه بر این ماده و انجام آزمایش‌هایی دقیق تر این ماده را در مدار زمین و تحت شرایط [[ریزگرانش]] ساخته‌اند.<ref name="AvelineWilliams2020">{{cite journal|display-authors=1|last1=Aveline|first1=David C.|last2=Williams|first2=Jason R.|last3=Elliott|first3=Ethan R.|last4=Dutenhoffer|first4=Chelsea|last5=Kellogg|first5=James R.|last6=Kohel|first6=James M.|last7=Lay|first7=Norman E.|last8=Oudrhiri|first8=Kamal|last9=Shotwell|first9=Robert F.|last10=Yu|first10=Nan|last11=Thompson|first11=Robert J.|title=Observation of Bose–Einstein condensates in an Earth-orbiting research lab|journal=Nature|volume=582|issue=7811|year=2020|pages=193–197|issn=0028-0836|doi=10.1038/s41586-020-2346-1|pmid=32528092|bibcode=2020Natur.582..193A|s2cid=219568565}}</ref>