ابوالوفا محمد بوزجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mr Joker b (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه وظیفه تازه‌وارد
جز ←‏عصر حاضر: تمیزکاری
خط ۷:
| caption =
| birth_date = ۱۰ ژوئن ۹۴۰ میلادی{{-}}۲۸ شعبان ۳۲۸
| birth_place = [[بوژگان]]، <small>، حومهحومهٔ شهر [[نیل شهر]] امروزی (در تربت جام) ،</small> [[ربع نیشابور]]
| death_date = ۹۹۸ یا ۹۹۷ میلادی{{-}}۳۸۶ هجری
| death_place = [[بغداد]]
خط ۳۲:
}}
 
'''ابوالوفا محمد بن محمد بن یحیی بن اسماعیل بن عباس بوزجانی''' (۳۲۸–۳۸۸زادهٔ قمری۳۲۸ قمری، [[بوژگان]] – درگذشتهٔ ۳۸۸ قمری، [[بغداد]]) ریاضیدان و منجم ایرانی<ref>{{cite book|last1=Ben-Menahem|first1=A.|title=Historical encyclopedia of natural and mathematical sciences|url=https://archive.org/details/historicalencycl00benm|date=2009|publisher=Springer|location=Berlin|isbn=978-3-540-68831-0|page=[https://archive.org/details/historicalencycl00benm/page/n679 559]|edition=1st|accessdate=21 December 2016|quote=970 CE Abu al-Wafa al-Buzjani (940–998, Baghdad). Persian astronomer and mathematician.}}</ref><ref name="Laet1994">{{cite book|author=Sigfried J. de Laet|title=History of Humanity: From the seventh to the sixteenth century|url=https://books.google.com/books?id=PvlthkbFU1UC&pg=PA931|year=1994|publisher=UNESCO|isbn=978-92-3-102813-7|pages=931|quote=The science of trigonometry as known today was established by Islamic mathematicians. One of the most important of these was the Persian Abu' l-Wafa' Buzjani (d. 997 or 998), who wrote a work called the Almagest dealing mostly with trigonometry}}</ref> قرن دهم میلادی در [[دوران طلایی اسلام]] و عضو [[بیت‌الحکمه|دارالحکمه]] بوده‌است.
 
== زندگی ==
در ۲۰ خرداد ۳۱۹ شمسی در [[بوژگان]] از توابع [[ولایت جام]]، [[ربع نیشابور]] به دنیا آمد. ریاضی را نزد خانواده آموخت و به [[نیشابور]] رفت. در سال ۳۴۸ به [[عراق]] سفر کرد و تا پایان عمرش در آنجا زندگی کرد.
 
در عراق به صورت آخرین نمایندهٔ برجستهٔ مکتب ریاضی-نجومی درآمد و به تألیف کتاب‌های مهم خود پرداخت و با همکارانش در رصدخانهٔ بغداد به رصد مشغول شد.
خط ۴۱:
او روش‌های محاسبه‌ای را که بازرگانان، کارمندان دوایر مالیه و مساحان زمین در شرق اسلامی در کارهای روزمرهٔ خود بکار می‌بردند، به نحوه منظم مدون ساخت و همچنین روش‌های متداول را اصلاح کرد و بعضی از روش‌های ناصحیح را نیز مورد انتقاد قرار داد. به عنوان مثال، پس از بیان آنکه مساحان، مساحت هر نوع چهار ضلعی را با ضرب کردن نصف مجموع اضلاع مقابل در یکدیگر بدست می‌آورند، خاطرنشان می‌سازد که این نیز اشتباهی آشکار و غلطی مسلم است.
 
از کتاب بوزجانی چنین بر می‌آید که دستگاه موضعی عددنویسی دهدهیده‌دهی هندی با استفاده از ارقام در میان مردم و تجار سرزمین‌های خلافت شرقی تا مدت‌های طولانی مورد استفاده نبوده‌است. او با توجه به عادت و عرف خوانندگانی که کتاب برای آن‌ها نوشته شده، از استفاده از ارقام کاملاً پرهیز کرده‌است و همهٔ اعداد و محاسبات را، که گاهی بسیار پیچیده‌است، تنها با واژگان بیان کرده‌است.
 
یکی از کتاب‌های علمی بوزجانی کتاب «'''فیما یحتاج الیه الصانع من الاعمال الهندسه'' است، که بعد از سال ۳۷۹ نوشته شده‌است.
 
بسیاری از روش‌های ساختن اشکال دوبعدی و سه‌بعدی که بوزجانی عرضه کرده، اقتباس است از آنچه در آثار [[اقلیدس]]، [[ارشمیدس]]، [[هرون اسکندری]]، [[تئودوسیوس]] و [[پاپوس]] آمده بوده‌است، اما بعضی از مثال‌ها ابتکاری است. در این اثر بوزجانی، مسائلی نیز راجع به تقسیم یک شکل به اجزایی که شرایط معینی را واجد باشند، آمده‌است.
 
اثر نجومی بزرگ بوزجانی «'''المجسطی'' یا «''الکامل»'' بسیار دنباله‌رویدنباله‌رو [[مجسطی بطلمیوس]] است. ممکن است این اثر که فقط بخشی از آن بجایبه‌جای مانده‌است،مانده، دقیقاً همان «'''زیج‌الواضع'' او یا جزئی از آن باشد که بر رصدهای خود و همکارانش مبتنی است. بنظربه‌نظر نمی‌ایدنمی‌آید که زیج باقی‌مانده باشد.
 
وی مسائل لاینحل هندسه کلاسیک را حل کرد و تحقیقاتی در اصول ترسیمات هندسی نمود که تا امروز هنوز کسی موفق به ارائه راه حل دیگری نشده‌است و از این حیث مسئله ابوالوفا در جهان مشهور است و اولین کسی است که مطالعات دقیقی دربارهٔ کره ماه انجام داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زندگینامه ابوالوفا بوزجانی (۳۸۸-۳۲۸ه ق) – علماوعرفا|نشانی=https://olama-orafa.ir/%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8c%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%a8%d9%88%d8%a7%d9%84%d9%88%d9%81%d8%a7-%d8%a8%d9%88%d8%b2%d8%ac%d8%a7%d9%86%db%8c-%db%b3%db%b8%db%b8-%db%b3%db%b2%db%b8%d9%87-%d9%82/|بازبینی=2022-01-14|کد زبان=fa-IR}}</ref> {{مدرک}}
خط ۷۱:
 
== عصر حاضر ==
* برای تجلیل از بوزجانی،مقام علمی این دانشمند، [[دهانه برخوردی|دهانهٔ]] یکی از [[آتشفشان]]های [[ماه]] بنامرا او[[بوزجانی (دهانه)|'''بوزجانی''']] نام‌گذارینام شده‌استنهاده‌اند.
* در سال ۱۳۷۸ همایشی بین‌المللی به منظور شناخت بیشتر وی و خدمات و آثارش در محل تولدش، تربت جام برگزار گردید.
* در سال ۱۳۹۴ خورشیدی، [[گوگل موتور جستجویجستجوگر گوگل]]، هزار و هفتاد و پنجمین سالروز تولد بوزجانی را با تغییر آرمنشان خود و گذاشتن تصویری جدید و قرار دادن علامت‌های هندسی و ریاضی گرامی داشت.<ref>[http://www.entekhab.ir/fa/news/209361 ابتکار گوگل در سالروز تولد ریاضیدان ایرانی] خبرگزاری انتخاب</ref>
 
== منابع ==