برج گنبد قابوس: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسینشده] | [نسخهٔ بررسینشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۴ پیوند افزوده شد. |
|||
خط ۱۶:
| دیرینگی = [[آل زیار]]
}}
'''برج گنبد قابوس''' بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در شهر [[گنبد کاووس]]، شمال [[ایران]] در [[استان گلستان]] قرار دارد. [[سبک معماری]] بنا [[شیوه رازی]] است.<ref>سبکشناسی معماری ایرانی. محمد کریم پیرنیا. نشر معمار. ۱۳۸۳. ص۱۵۷</ref>
این بنا که بلندترین برج تمام آجری جهان بعد از [[قطب منار|قطب منار]] بهشمار میآید بر فراز تپهای خاکی که نزدیک به پانزده متر از زمین بلندتر است قرار دارد. بلندای بنا به همراه پی آن ۷۲ متر میباشد. این بنا در سال ۳۷۵ [[گاهشماری هجری خورشیدی|هجری خورشیدی]] و در زمان پادشاهی [[قابوس بن وشمگیر|کاووس بن وشمگیر]] و در شهر [[گنبدکاووس]] که پایتخت پادشاهان [[زیاریان|آل زیار]] آن دیار بوده، بنا گردیدهاست.
[[آرتور پوپ]] در مورد این بنا چنین نوشتهاست:
خط ۴۱:
پیسازی بنا از زمین سفت آغاز و تا بلندای۱۵ متری با [[آجر]] و مصالح مانند خود بنا انجام شدهاست. درون پای بست [[سرداب]]ی وجود داشته که پاکار تاق آن هنوز بر جای است ولی بر اثر کاوشهای پیاپی کاوشگران که در پی گنج بودهاند آثاری از کف آن بر جای نماندهاست.
بدنه [[گرد (شکل)|گرد]] بیرونی گنبد کاووس دارای ۱۰ تَرک (دندانه نود درجه) است (همانند [[ستاره]] ده پر) این ترکها که در سمتهای آن و به فاصلههای برابر از یکدیگر قرار دارند، از پایبست بنا آغاز و تا زیر سقف گنبدی ادامه مییابد و میان این ترکها با کوههای آجری پر شدهاست. بالای این ترکها (به جز در ورودی) به اندازه ۱٫۳۴ متر از یکدیگر فاصله دارند. قطر درونی گنبد به بلندای ۹ متر و ۷۰ سانتیمتر و قطر آن از کف ترکها به بلندای ۱۴ متر و ۶۶ سانتیمتر و بلندای قطر آن از بالای ترکها یا به گفتهای قطر پایبست آن ۱۷ متر و ۶ سانتیمتر است. کلفتی میل از پایین به بالا [[کرنش]] کمی دارد و در بلندای ۳۷ متری، گنبد مخروطی بنای برج را تکمیل میکند.
این گنبد که در شمال استان گلستان در شهر گنبد کاووس است با آجرهای ویژه دنبالهدار کفشکی ساخته شدهاست، یک پوسته رکاست. م
بلندای این گنبد مخروطی ۱۸ متر است و در بدنه شرقی روزنهای جای داده شده که بلندای آن یک متر و نود سانتیمتر است. پهنای روزنه در بالا ۷۳ و در میانه ۷۵ و در پایین ۸۰ است. در گوشه جنوبی آن یک ورودی است که ۵/۱ متر پهنا و ۵۵/۵ متر بلندا دارد. در درون تاق نیم گرد سر در آن، [[مقرنس]]ی است که به دیده میرسد در گامهای نخستین پیشرفت اینگونه آراستگی سازه و گچبری است. شاید این مقرنس ساده ولی زیبا از نخستین نمونههای مقرنسسازی در بناهای اسلامی باشد که به مرور تکمیل شدهاست. دکتر ویلسن آمریکایی نماینده [[دانشگاه پنسیلوانیا]] نیز در بازدید و پژوهشی که از این بنا داشته دربارهٔ این مقرنسها چنین نوشتهاست: بالای در، درون نیم گرد ورودی [[گیلویی]] مقرنسی است که در گامهای نخستین پیشرفت میباشد و این یکی از نمونههای آراستن بنا است که از پایههای یک معماری که پستر اهمیت پیدا کردهاست. دو سو نگاشته کوفی، به صورت کمربندی، بدنه را آرایش کردهاست که یک سوی آن در ۸ متری پای آن و دیگری بالا در زیر گنبد مخروطی است. گونه نوشته کوفی نگاشتهها ساده و آجری است و الفبای آن آرایش ندارند. برجسته و خواناست و دورادور آنها قاب مستطیلی شکلی است از آجر.
=== پلان ===
|