توافق‌نامه بن (افغانستان): تفاوت میان نسخه‌ها

'''توافق‌نامه بن''' یا '''توافق‌نامه ایجاد دولت موقت در افغانستان برای تأسیس دوباره مؤسسات دولتی دائمی''' اولین توافق‌نامه تصویب‌شده در ٥ دسامبر سال ٢٠٠١ بود که با هدف ایجاد مجدد کشور [[افغانستان]] پس از [[حمله آمریکا به افغانستان]] در پاسخ به [[حملات ۱۱ سپتامبر|حملات تروریستی ١١ سپتامبر ٢٠٠١]] انجام‌شد. از آنجا که از سال ١٩٧٩ به بعد هیچ دولت مورد تأیید مردم افغانستان وجود نداشته‌است، لازم بود برای تشکیل یک دولت ملی [[لویه جرگه|لویه‌جرگه]] انجام‌شود و حکومتداری به‌صورت دوره انتقالی باشد. با این وجود، در پی پیروزی سریع نیروهای [[ائتلاف شمال]] و [[ایالات متحده آمریکا]] باید اقدامات فوری انجام می‌شود.

پس از سقوط طالبان در سال ٢٠٠١، توافق‌نامه بن اساس تلاش‌های دولت‌سازی تحت حمایت ایالات متحده و ناتو در افغانستان قرار گرفت. این توافق‌نامه به‌دنبال ایجاد قانون اساسی جدید، دادگستری مستقل، انتخابات آزاد و عادلانه، بخش امنیتی متمرکز و حمایت از [[حقوق زنان]] و اقلیت‌ها، مانند گروه‌های مذهبی و قومی بود. این الگو برای دولت‌سازی در افغانستان مبتنی بر "الگویی حداکثری از بازسازی پس از جنگ" بود که در دهه ١٩٩٠ و پس از مداخلات بین‌المللی در بالکان، صحرا و تیمور شرقی ظاهر شد.<ref>Mukhopadhyay, Dipali. "Warlords as Bureaucrats: The Afghan Experience." ''Carnegie Middle East Programme 101'', Carnegie Endowment for International Peace (2009): Web.</ref>

نقشه راه دولت‌سازی که با توافق‌نامه بن ایجاد شد، الگوی نامناسبی برای پرونده افغانستان بود و بعداً منجر به طیف وسیعی از موضوعات از جمله فساد دولت و بی کفایتی شد. از آنجا که توافق‌نامه بن نتوانست اختیارات مشترکی را در دولت افغانستان فراهم‌کند، باعث ایجاد جنگ داخلی بین دو "شبکه نخبگان" کشور و اتحاد شمال با فراکسیون پشتون شد. در نتیجه، اتحاد شمال بیشتر مواضع کابینه را در دولت افغانستان به عهده گرفت و از توانایی‌های زیادی برای تصمیم گیری برخوردار شد. این انحراف در قدرت سیاسی و رقابت‌های فراگیر درون کابینه در گزارش اولیه [[بانک جهانی]] ذکر گردید که "حتی در دولت مرکزی، اختلافات سیاسی فعلی، اجماعات معنی‌دار عناصر اصلی سیاست‌های برنامه جامع اصلاحات اداری را غیرممکن می کند. … <ref>{{Cite journal|last=Blum, Rogger|first=Jugen, Daniel|date=24 April 2016|title=Public Service Reform in Post-Conflict Societies|journal=World Bank I2i Fragile and Conflict State Impact Evaluation Research Program|pages=15–17}}</ref>" ناکامی‌های بعدی دولت افغانستان، از جمله ناتوانی در ارائه خدمات اساسی امنیتی و اجتماعی، ناشی از "مدل بازسازی فوق العاده جاه‌طلبانه" بود که در توافق‌نامه بن گنجانده شده‌بود.<ref>Mukhopadhyay, Dipali. "Warlords as Bureaucrats: The Afghan Experience." ''Carnegie Middle East Programme 101'', Carnegie Endowment for International Peace (2009): Web.</ref> به‌دنبال این چالش‌ها، دولت افغانستان در امور عمومی پیمان‌سازی و دلالی سبک غیررسمی‌تری به‌خود گرفت. در نتیجه، توافق‌نامه بن را می‌توان عقب نشینی بزرگی در توسعه افغانستان به‌عنوان یک کشور و هم‌زمانی اقلیم‌های سیاسی دانست.<ref>{{Cite book|title=Warlords, strongman governors, and the state in Afghanistan|last=Dipali.|first=Mukhopadhyay|date=2014|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1107023925|oclc=964850930}}</ref>