نظام دادگستری: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
ابرابزار |
||
خط ۲:
'''قوهٔ قضائیه'''<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Judiciary|عنوان=Judiciary}}</ref> یا '''دادگستری''' که به نام‌های '''عدلیه''' یا '''عدالتخانه''' نیز خوانده میشده، نام [[سامانه|سیستم]] یا [[نهاد اجتماعی|نهاد]]<nowiki/>ی است که بخش‌های مختلفی از جمله [[دادگاه]]ها و [[قاضی|قضات]] را دارا می‌باشد و به وظایفی از قبیل رسیدگی به [[شکایت]]ها (دعاوی) می‌پردازد. این سیستم شامل [[آئین دادرسی کیفری|آیین دادرسی کیفری]] و [[آئین دادرسی مدنی|آیین دادرسی مدنی]] نیز است.
== نظام قضایی در چارچوب تفکیک قوا ==
[[تفکیک قوا]]، همیشه وجود نداشته و به صورت امروزی مطرح نبوده و لزوم آن فرض نمی‌شده، بلکه ایده‌ای مدرن است که بازدیسی (رِفرم) امروزی‌اش
در دکترین [[تفکیک قوا]]، نظام قضایی به صورت مستقل و غیرسیاسی تعریف می‌شود و وظیفهٔ آن تشکیل و نظارت بر [[نظام قضایی]] کشور و تعبیر و تفسیر قوانین آن کشور است. همچنین نظارت بر اجرای قوانین و در برخی کشورها نظارت بر [[انتخابات]] و [[حل اختلاف]] بین [[قوه مجریه|قوهٔ مجریه]] یا دستگاه اجرایی و [[قوه مقننه|قوهٔ مقننه]] نیز از وظایف این نهاد است.
==
=== تاریخ نظام دادگستری در ایران ===
از آنجا که تفکیک قوا، همیشه وجود نداشته و ایده ای مدرن است، تاریخ نظام دادگستری به پیش از استقلال آن به عنوان یک تاریخ دادگستری ایران باید به چند مرحله تفکیک شود:
==== پیش از اسلام ====
در مورد '''هخامنشیان'''، شواهدی در
از وضع دادرسی و قضاوت و قوانین دوران '''اشکانی''' اسناد و زیادی در دست نیست.<ref name=sami50/>
اندک اطلاعاتی که در مورد اشکانیان در دست است، شامل قوانینی در مورد طلاق است. همچنین در مورد جنایاتی که در
قوانین حقوقی در عهد '''ساسانی'''، بر مبنای کتاب دینی اوستا، و تفسیرهای آن، و فتواها
گاهی هیئت منصفه ای از قضات مختلف تشکیل
در زمان ساسانیان، قدرت قضاوت بیشتر در دست روحانیون بود. در راس هر دادگاه یک قاضی روحانی قرار داشت.
در زمان ساسانیان جنایات به سه نوع تقسیم
برای رسیدگی به
[[امیانوس مارسلینوس]]
==== پس از اسلام ====
==== نهضت عدالتخواهی ایران ====
نهضت عدالتخواهی ایران در زمان قاجار ارتباط تنگاتنگی با [[نهضت مشروطه]] دارد و
==== دادگستری مدرن در ایران ====
خط ۳۵:
با تشکیل [[سلسله پهلوی]] و به پادشاهی رسیدن [[رضاشاه]] ایران در مسیر نوینی قرار گرفت. شخص مورد نظر رضاشاه برای گسترش دادگستری علی‌اکبر داور بود. او در روز ۲۰ بهمن ۱۳۰۵، کلیه تشکیلات قضایی تهران را منحل کرد. وی پس از آن در اسفند ۱۳۰۵ با صدور [[تلگراف|تلگرافی]] که به سراسر کشور ابلاغ کرد، تشکیلات قضایی ایالات و ولایات را منحل و سعی کرد بستر را برای ایجاد یک نظام دادگستری جدید فراهم کند. در حقیقت او نخست نظام سنتی قضایی را منحل کرد و سپس با کمک [[مجلس شورای ملی]]، که به وی اختیارات ویژه‌ای در این زمینه داد، پایه عرفی کردن نظام قضایی ایران را گذاشت. بدین‌ترتیب نظام دادگستری نوین جای نظام عدلیه گذشته را گرفت. داور در مجلس گفت می‌خواهیم یک نظام عدلیه عادلانه و مبتنی بر واقعیت روز تأسیس کنیم.<ref>[http://www.iichs.ir/News-19908/عدالت-قضایی-در-زمان-رضاشاه-چگونه-بود؟/?id=19908 عدالت قضایی در زمان رضاشاه چگونه بود؟]</ref>
==== دوران جمهوری اسلامی ====
به مدخل [[قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران]] و [[وزارت دادگستری جمهوری اسلامی ایران]] مراجعه شود.
== سیستم‌های قضایی ==
تنوع و گوناگونی زیادی در مورد سیستم‌های قضایی مختلف جهان وجود دارد. علت آن است که هر سیستم [[حقوق]]ی، نظام قضایی و دادگستری متفاوت خود را دارد (به بخش «
این
* تفکیک قوا
* سیستم هیئت منصفه
خط ۵۱:
== منابع ==
{{پانویس|چپ‌چین=بله|اندازه=ریز|۲}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{حقوق}}{{قانون-خرد}}
[[رده:قوه قضائیه]]▼
[[رده:اصل تفکیک قوا]]
[[رده:سیستم‌های دادگاهی]]
▲[[رده:قوه قضائیه]]
| |||