واژهٔ '''توسعه''' (development) از نظر لغوی در زبان انگلیسی، به معنی بسط یافتن، درک کردن، تکامل و پیشرفت است. گرچه این واژه از قرن هشتم هجری (۱۴ میلادی) برای توضیح برخی پدیدههای اجتماعی بکار رفته است، لیکن استفاده وسیع از این واژه به عنوان یک چارچوب تحلیلی برای درک پیشرفت جوامع انسانی، به بعد از جنگ جهانی دوم و در دهههای ۱۹۶۰-۱۹۵۰ مربوط میشود. در آن موقع، این واژه مترادف با نوسازی، رشد، صنعتی شدن و برای تعبیرات و اصطلاحات مشابه به کار میرفت. اما امروزه توسعه معنایی فراتر از رشد اقتصادی یافته است. .<ref>[http://www.irtvu.com/fa/?c=content&id=5281 رسانه و توسعه؛ تعریف و چارچوب نظری<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
یکی از متفکرین ایرانی به نام دکتر محمد منصورنژاد (فارغ التحصیل رشته علوم سیاسی از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در سال 1379) در مقالات و کتابهای متعددی سعی نموده که برخی اضلاع و ابعاد توسعه به معنای مدرن و غربی را در ربط و نسبت با دیدگاه های ایرانی-اسلامی مورد کند و کاو قرار دهد. او در آخرین کتابش در خصوص توسعه که جلد دوم کتاب دین و توسعه ی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی محسوب می شود، به مقایسه ی دیدگاههای لیبرالیستی و سوسیالیستی با نگاههای اسلامی در موضوع توسعه پرداخته است.
دکتر منصورنژاد این سوال را مطرح می کند که توسعه مقدم است یا عدالت؟ اگر بخواهیم توسعه به معنای متداول در علوم سیاسی را مقدم بدانیم، به عدالت آسیب می خورد و اگر بخواهیم عدالت خواه باشیم و از ارزش عدالت دفاع کنیم، به توسعه آسیب وارد خواهد آمد. و نهایتا معتقد است که اگر چه عدالت اولویت (اولی بودن) دارد، ولی اوّلیت (اول بودن)با توسعه است. جامعه ی فقیر جز فقر را توزیع نخواهد کرد. جامعه ی دینی که توسعه نیافته باشد، چگونه الگوی سایر کشورهای توسعه یافته در توسعه خواهد بود؟! (ر.ک. مقاله ی عدالت و توسعه، منصورنژاد، نشر جوان پویا: 1378).
اغلب کشورهای جهان سوم فقیر و عقب نگه داشته شده اند. مشکل در کجا است؟ آیا در نوع اندیشه و تفکر و ارزشهای مذهبی آنان است؟ یا اینکه به قول سیدجمال چون کشورهای مسلمان به فرامین قرآن عمل نکردند عقب افتادند و دیگران گوی سبقت در علم و تکنولوژی را از آنان ربودند؟
امروزه کشورهای دنیا را به چند دسته ی توسعه یافته، در حال توسعه، و توسعه نیافته تقسیم می کنند و برای هر یک از این اقسام ویژگیها و مشخصه هایی ارایه می نمایند.
== منبع ==
* منصورنژاد، محمد، دین و توسعه ی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی (جلد 1)، موسسه نشر علوم نوین: 1381.
* منصورنژاد، محمد، دین و توسعه ی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی (جلد 2)، تهران، نشر جوان پویا، 1389.
* منصورنژاد، محمد، دین و توسعه از منظر برخی متخصصین دینی، نشر جوان پویا: 1388.
